دور سوم گفت‌وگوهای برجامی بین اعضای کمیسیون مشترک برجام روز سه‌شنبه هفتم اردیبهشت در پایتخت اتریش آغاز شد؛ نشستی یک روزه که همانند قبل «سیدعباس‌عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه هدایت هیات نمایندگی ایران را برعهده داشت. وی در آن روز ضمن گفت وگو با مقامات ۱+۴ با «انریکه مورا» مدیر سیاسی اقدام خارجی اتحادیه اروپا هم دیداری جداگانه داشت. افزودن بر آن، هیات‌های روسیه، ایران و چین نیز در حاشیه اجلاس با یکدیگر دیدار و در ارتباط با موضوعات مرتبط گفت وگو کردند.
عراقچی پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام گفت: «ما هنوز چالش‌ها و جزییات سختی در پیش داریم و برای آنها راه‌حلی نیافته‌ایم». او با اشاره به این که «همه هیات‌ها در تلاش برای ارایه این راه‌حل‌ها هستند»، افزود: در مجموع، روند پیش رو در مسیر درستی قرار دارد اما هم چالش و هم جزییات سختی داریم. لازم است در مورد کلمه به کلمه و عبارت به عبارت آنها، به توافق برسیم.
در این دور از مذاکرات، علاوه بر تصمیم به تسریع روند گفت‌وگوها، توافق شد فعالیت گروه‌های کارشناسی در دو حوزه لغو تحریم‌ها و موضوعات هسته‌ای، به صورت فشرده و سریع ادامه یابد. همچنین تصمیم گرفته شد که با هدف گفت‌وگو در خصوص ترتیبات عملی مورد نیاز برای اجرایی شدن لغو تحریم‌ها و سپس بازگشت آمریکا به برجام، یک گروه کارشناسی سوم با نام «گروه کارشناسی ترتیبات اجرایی»، تشکیل شود.
بنابراین برای احیای برجام و هموار کردن بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای سه کارگروه راه‌اندازی شده تا کارشناسان کشورهای ذیربط در این کارگروه‌ها با یکدیگر گفت‌وگو می‌کنند؛ کارگروه نخست ناظر بر تعهدات برجامی ایران است. وظیفه کارگروه دوم رفع تحریم‌ها و بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای است. اکنون با هدف هماهنگی در اجرای مصوبات و نتایج کار این دو کارگروه، گروه سومی نیز تشکیل شده و گفته می‌شود که مشکل و گره اصلی در حال حاضر ناشی از تفاوت دیدگاه‌ها درباره رفع تحریم‌ها است.
مانع اصلی دستیابی به توافق، تحریم های ناسازگار یا بی ارتباط با برجام است که در دولت ترامپ تشدید شد. وی سعی کرد تحریم های جدید را ذیل عنوان های غیرهسته ای از قبیل حقوق بشری و تروریستی بگنجاند تا لغو آنها به سادگی امکانپذیر نباشد. اینک جمهوری اسلامی خواستار رفع کامل تحریم‌ها است اما مقامات دولت جدید آمریکا بر این باورند که برخی از تحریم‌های وضع شده از سوی ترامپ ارتباطی به توافق هسته‌ای نداشته و الزامی برای لغو آنها در شرایط کنونی وجود ندارد.
بنابراین مشکل در شمار و نوع تحریم هایی است که طرف آمریکایی باید لغو کند وگرنه بنابر اعلام برخی رسانه‌های آمریکایی، در اینکه تحریم ها باید برداشته شوند، تردیدی وجود ندارد. به تازگی چند منبع آگاه به خبرگزاری «آسوشیتدپرس» گفته‌اند که ایران خواستار لغو همه تحریم‌هاست و مقام‌های آمریکایی در حال وارسی امکاناتی هستند که بتوان آنها را جهت حیات بخشیدن مجدد به برجام به ایران ارایه داد.
منابع مذکور از اینکه کدام تحریم‌ها احتمالا برداشته خواهند شد سخنی به میان نیاورده اما اعلام کرده‌اند که آمریکا احتمالا برخی تحریم‌ها که مانع دسترسی جمهوری اسلامی به منافع ناشی از برجام شده را لغو می‌کند. این تحریم‌ها می‌تواند شامل منع دسترسی ایران به سیستم مالی بین‌المللی و معامله بر مبنای دلار باشد.
از طرفی «مارک دوبوویتز» رییس «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها»، گفته است: دولت بایدن در نظر دارد ده‌ها میلیارد دلار به حکومت ایران بدهد، حتی اگر لازم باشد تحریم‌های اشخاص کلیدی در حمایت از تروریسم و توسعه برنامه موشک بالستیک جمهوری اسلامی را بردارد. دولت بایدن همچنین در نظر دارد به حکومت ایران اجازه دسترسی غیرمستقیم به سیستم مالی آمریکا را بدهد، تا شرکت‌های بین‌المللی از این طریق بتوانند تراکنش‌های خود را با ایران انجام دهند.
گمانه‌زنی‌ها درباره پیشرفت گفت‌وگوهای برجامی
با درک چنین موضوعی بود که حجت الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری چندی پیش با ابراز امیدواری از شرایط فعلی مذاکرات هسته ای وین و با بیان اینکه «مذاکرات برجام در وین ۶۰ تا ۷۰ درصد پیشرفت داشته»، گفت: آمریکا علی الظاهر در این مرحله جدی هستند و می گویند ما تحریم ها را برمی داریم.
حال با جدی شدن موضوع لغو تحریم ها، نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره به تکاپو افتاده اند تا با تصویب قانونی جدید مواضع ترامپ را در مورد ایران را تقویت کنند. از این رو کمیته پژوهش جمهوریخواهان از ارایه طرحی برای سخت‌تر کردن لغو تحریم‌های ایران و جلوگیری از بازگشت ایالات متحده به برجام خبر داده است؛ طرحی که بانی و تدوین گر آن «مایک پمپئو» وزیر خارجه ترامپ است اما از نگاه ناظران با توجه به حضور اکثریت دموکرات در کنگره، تصویب آن دور از ذهن به نظر می رسد.
از طرفی با نزدیک شدن به توافق و لغو تحریم ها، شاهد افزایش سفرهای دیپلماتیک از و به آمریکا هستیم. روز سه شنبه همزمان با برگزاری دور سوم مذاکرات، گزارش شد که یک هیات بلندپایه صهیونیستی به سرپرستی «یوسی کوهن» رییس موساد و «مئیر بن شبت» مشاور امنیت رژیم صهیونیستی برای اعتراض به تلاش آمریکا برای بازگشت آمریکا به برجام، عازم واشنگتن شده اند. پیش از این سفر اما کاخ سفید آب پاکی را روی دستان آنان ریخته و تاکید کرده بود که سفر مقامات تل آویو به واشنگتن، نظر دولت بایدن را در مورد احیای برجام عوض نخواهد کرد.
اینک خبرگزاری «رویترز» از سفر دیپلماتیک جدیدی پرده برداشته و با استناد به اطلاعات یک منبع مطلع از سفر یک هیات عالیرتبه آمریکایی به خاورمیانه در هفته آینده خبر داده است. هرچند جزییات برنامه سفر این هیات به خاورمیانه اعلام نشده اما به نوشته تارنمای مذکور، احتمالا چهار کشور عربستان، امارات، مصر و اردن از جمله مقصدهای این سفر باشند؛ سفری که ماموریت اصلی آن کاهش نگرانی‌های مربوط به بازگشت واشنگتن به برجام است.