انتخابات فصلی مهم و ساز و کاری ارزشمند در راستای مشارکت‌جویی افراد در فرآیند تصمیم‌سازی و سرنوشت جامعه است و مشارکت‌جویی مسئولانه و هدفمند از بستر گفتمان سازی عقلایی برمی‌خیزد که رسانه‌ها در آن مهره اصلی و نقش‌آفرین هستند و به‌عنوان تریبونی در اشاعه اندیشه و پرسشگری می‌توانند موتور محرکی در تضارب آرا و بحث و نظر بین نحله‌های مختلف فکری باشند و جریان مسئولیت‌پذیری اجتماعی و سیاسی را برای هر شهروندی در موسم انتخابات رقم بزنند و به نیازها پاسخگویی کنند.
از انتخابات به نام بارزترین نوع مشارکت افراد در عرصه سیاسی یاد شده چرا که از یک سو پایه‌های اجتماعی قدرت سیاسی و اخلاق اجتماعی شهروندی در جریان آن هویدا می‌شود و از سوی دیگر ملاک خوبی برای ارزیابی توزیع قدرت در جامعه و محکی برای وزن سیاستورزی مسئولانه و سواد فرهنگی و سیاسی شهروندان و رسانه‌های متعهد و شناسنامه‌دار است.
رسانه‌ها امروزه به نحو گسترده با مسایل خرد و کلان جامعه در آمیخته‌اند و جزئی از ساختار سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هر جامعه را تشکیل می‌دهند و به‌عنوان مجراهای اطلاع رسانی، درگاه انتقال اخبار، تبادل اطلاعات و دیدگاه‌ها مطرح هستند و اگر روزی حوزه نظامی قدرت برتر بود امروز سیاستمدارانی موفق محسوب می‌شوند که بر جریان اطلاعات تسلط دارند.
به عقیده صاحب نظران ارتباطات رسانه‌ها ار جمله ارکان نظام‌های دمکراسی است و نقش مهمی در پیشرفت، توسعه کشورها و حضور حداکثری مردم در انتخابات به همراه دارد و می‌طلبد که این پتانسیل مهم در شرایطی که ویروس کرونا محدودیت‌هایی را در مناسبات ارتباطی و تعامل‌های بین فردی ایجاد کرده، به شکل بایسته در جریان‌سازی انتخاباتی پرشور و حداکثری استفاده شود و از امکان فضای مجازی به مدد رسانه‌ها بهترین فرصت برای تریبون سازی گفتمان‌های انتخاباتی بهره گرفته شود.
رسانه آورگاه فرهنگی مناسب برای انتخاباتی پرشور
استاد علوم ارتباطات دانشگاه‌های استان مرکزی گفت: رسانه یکی از محورهای مهم و تکمیل کننده دموکراسی است و ظرفیتی مناسب برای مباحثی است که در ایام انتخابات به‌منظور تعمیق اندیشه و کمک به انتخاب اصلح مطرح می‌شود و باید از این امکان در انتخابات پیش‌رو مسئولانه بهره جست.
«ابوالفضل مشهدی» افزود: نظام جمهوری اسلامی ایران در آستانه گام دوم نیازمند کارگزارانی مقتدر، متعهد و توانمند است که در سایه آگاهی و مشارکت مردم از طریق صندوق‌های رای برای سکانداری قوای مجریه، قضائیه و مقننه و سایر ارکان نظیر پارلمان‌های محلی گزینش می‌شوند بنابراین سهم رسانه به عنوان کرسی دانایی در بعد دادن به شناخت مردم از انتخاب شوندگان و اهمیت رای آنان بسیار حساس است.
وی ادامه داد: در صورتی انتخابات درست و با روشنفکری در جامعه شکل بگیرد توان کافی در تحقق برنامه‌ها و استفاده صحیح از امکانات در راستای توسعه بروز یافته و اینجاست که رسانه‌ها به عنوان چراغ هدایتگر و پایگاهی در روشنگری باید نقش‌آفرین باشند.
این استاد علوم ارتباطات خاطرنشان کرد: رسانه‌ها با حضور موثر در روند انتخابات و معرفی نقاط مثبت و منفی نامزدها زمینه انتخاب افراد اصلح برای حضور در پست‌های مهم را فراهم کنند که این مهم نقش مهمی در پیشرفت و توسعه هرچه بیشتر کشور به همراه دارد.
مشهدی، اصل بیطرفی رسانه‌ها را از جمله مهمترین عوامل انتخاب افراد توانمند و اصلح را در برگزاری انتخابات دانست و گفت: رسانه‌ها با انجام صحیح و درست وظایف خود و بدون طرفداری از جناح، فرد و حزب خاص زمینه برگزاری انتخابات آگاهانه در جامعه را فراهم کنند.
وی اظهار داشت: از ابزار اطلاع رسانی به عنوان پل ارتباط مردم و مسئولان نام برده شده اما تکالیف این حوزه فراتر از آن است و رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری چه در بستر وب و چه با ابزار سنتی بخشی از فرهنگ‌سازی و مهندسی افکار عمومی هستند و به نوعی تربیت شهروند مسئول و بهبود سرمایه اجتماعی با رسانه در ارتباط است و باید از امکان اطلاع رسانی و فضای ارتباطی رسانه‌ها در انتخابات با آگاهی استفاده کرد.
استاد ارتباطات دانشگاه‌های استان مرکزی فعالیت آزادانه و آگاهانه مطبوعات را از جمله انتظارات و خواسته‌های مردم جامعه دانست و گفت: هر جامعه‌ای بر محدوده هنجارها تا تابوها حیاتش را ادامه می‌دهد و خط قرمزهای جامعه از مناسبات سیاسی و فرهنگی و اجتماعی آن برمی‌خیزد و اینجاست که رسانه‌ها رسالت سنگینی را در آگاهی بخشی به توده به عنوان شهروند آگاه و متعهد برعهده دارند و در بزنگاه‌هایی چون انتخابات با تکیه بر قوانین و هنجارها و راهبردهای برنامه‌ای باید بکوشند تا همگرایی و اتحاد را دامن زده و مشارکت‌جویی را به عنوان سرمایه عظیم مردمی تقویت کنند.
مشهدی افزود: حقوق مطبوعات در جامعه به این معنا است که رسانه‌ها بتوانند هر مطلبی را در چارچوب قانون و هنجارها چاپ و هر صحبتی را برای افزایش آگاهی در جامعه مطرح کنند و در کنار آن تکالیف مهارت‌ورزی فکری و آموزش و سرگرمی را نیز انجام دهند.
وی ادامه داد: سیاست‌زدگی بزرگترین آفتی است که می‌تواند یک رسانه را تهدید کند چرا که برخی اوقات رسانه با حمایت متعصبانه از یک گروه سیاسی خاص، چشم خود را بر روی برخی از حقایق جامعه بسته و این مهم موجب می شود بخشی از حقایق جامعه منتقل نشود.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در شرایط سخت اقتصادی و در آستانه انتخاباتی حساس تکلیف رسانه‌ها تکیه بر امید و ظرفیت‌های سازندگی است رسانه‌ها باید با پرهیز از تخریب گروه خاص و تبلیغ منصفانه برای تمامی نامزدها از انحراف ذهن افراد جامعه جلوگیری کرده و زمینه حضور حداکثری مردم در پای صندوق‌های رای و برگزاری انتخابات پرشور در جامعه را فراهم کنند.
مشهدی لازمه تحقق اهداف اساسی قوای سه گانه در کشور را حضور رسانه در کنار این قوا و کمک به آگاهی بخشی در جامعه عنوان کرد و گفت: این مهم پایه و اساس دموکراسی در جامعه بوده و با قرار گرفتن رسانه در حاشیه یک پای دموکراسی لنگ زده و جامعه به سمت نظام خفقان برده می شود.
وی خاطرنشان کرد: مبنای اساسی نظام مقدس جمهوری اسلامی دموکراسی با رای مردم بوده و هرچه مشارکت مردم در انتخابات بیشتر باشد مشروعیت نظام بیشتر است.
ورزیدگی در رای مهارتی که رسانه در آن نقش محوری دارد
سردبیر خبرگزاری ایسنا در استان مرکزی گفت: خردورزی سیاسی هر جامعه را می‌توان از نتیجه صندوق رای سنجش کرد و رسانه در ورزیدگی رای دهندگان برای انتخاب اصلح نقش محوری دارد و باید با باور و تعهد از جریان اطلاع رسانی هدفمند به گونه‌ای بهره بگیرد که طیف‌های مختلف مردم اعم از تحصیلکرده و عامی بتوانند قدرت تشخیص بالاتری نسبت به نامزدها داشته باشند و بر حسب مناسبات سیاسی و شرایط روز مشارکتی را رقم بزنند که اهداف کلان کشور را به پیش ببرد.
«لیلا بنیادی» افزود: نمی‌توان از یک انتخاب غلط انتظار معجزه در امور داشت و اگر شور صرف انتخاباتی جایگزین شعور انتخاباتی باشد به‌طور قطع آنچه از صندوق رای درمی‌آید نمی‌تواند انتظارات تحقق راهبردهای توسعه محور را جامه عمل بپوشد بنابراین مهم است که رسانه‌ها هوشمندانه در تشریح برنامه‌های کشور و نشان دادن چهره و توان نامزدها به میدان بیایند.
وی ادامه داد: رسانه تنها در فصل انتخابات تکلیف ندارد بلکه باید همواره در تقویت مولفه‌های دانش سیاسی برنامه داشته باشد و پس از انتخابات نیز به عنوان ناظری امین به‌صورت مستمر عملکرد منتخبان مردمی را به نقد و نظر بگذارد.
این فعال رسانه خاطرنشان کرد: با بررسی انتخابات گذشته در هر زمینه ای، اعم از انتخابات خانه ملت، شوراها، ریاست جمهوری یا هر همه پرسی دیگری و نقد و نظر نقاط قوت و ضعف آن‌ها می‌تواند در بهبود کیفی انتخاب مردم برای همه‌پرسی پیش رو اثربخش باشد.
بنیادی اظهار داشت: آگاه کردن مردم از نتایج حضور یا عدم حضور در انتخابات، آشنا کردن آنان با نظرات، دیدگاه ها، روش ها و خط مشی طیف‌های مختلف سیاسی، آگاه کردن مردم از حقوق شان و آنچه باید و می توانند از یک نامزد یا مجموعه ای که با انتخاب آن‌ها شکل می گیرد انتظار داشته باشند، کمک به شفاف سازی دیدگاه های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی کاندیداها و جریان‌های سیاسی و مرور وعده‌های محقق شده یا نشده آن‌ها اقداماتی است که یک رسانه می‌تواند با تولید محتوای خبری مناسب در خصوص هر یک از امور به انجام رساند.
بنیادی گفت: وظیفه رسانه مسئول تنها داغ کردن تنور انتخابات نیست بلکه تلاش برای رشد آگاهی سیاسی و فرهنگی است و ضمن تاثیرگذاری مثبت بر بهبود روحیه مطالبه‌گری مردم به‌عنوان یک اصل اساسی برای انتخاب، با افزایش بصیرت و آگاهی جامعه در این حوزه از بسیاری از موج سواری‌ها، باندبازی ها و سوء استفاده‌ها از این عرصه جلوگیری کند.
وی اظهار داشت: رسانه به ارتقای سواد سیاسی مردم و آشناسازی با حقوقشان کمک می‌کند و زمینه مطالبه‌گری جامعه از نخبگان و اندیشمندان و افراد تاثیرگذاری که به هر دلیل از صحنه خدمت کناره گرفته یا کنار گذاشته شده‌اند را برای حضور در عرصه خدمت فراهم می‌آورند و عرصه انتخابات را برای جولان سوء استفاده‌گران و زیاده خواهان تنگ می‌کند و این یکی از مهمترین تاثیرات یک رسانه جریان ساز بر تعیین آگاهانه سرنوشت کشور است.
سردبیر خبرگزاری ایسنا در استان مرکزی گفت: شکی نیست که در دنیای امروز که افراد هر لحظه در معرض طوفانی از اطلاعات که به طور عموم ناقص و غلط قرار گرفته و از آن تاثیر می‌پذیرند، دستیابی رسانه‌های جریان‌ساز به اهداف و حرکت آنان در مسیر اعتمادآفرینی و جلب و جذب نگاه و توجه مردم، امری بسیار دشوار و حفظ اعتماد و توجه جامعه امری دشوارتر است که تنها با تولید و عرضه محتوای بی طرفانه، دلسوزانه و صادقانه قابلیت تحقق خواهد داشت.
بنیادی خاطرنشان کرد: انتخابات ۱۴۰۰ ویژگی خاصی دارد و آن شیوع ویروس کرونا و حاکمیت تنگناهای اقتصادی است و در این وضعیت رسانه‌ها تکلیفشان سنگین‌تر است و باید خلاء های ارتباطی ایجاد شده ناشی از محدودیت‌ها را با فضای مجازی و با هنرمندی در انتقال مباحث پر کنند و اهمیت رای آگاهانه را در گره‌گشایی از چالش‌های اقتصادی برای مردم بازگو کنند.
رسانه و همسویی شور انتخاباتی با شعور آگاهانه
سردبیر هفته‌نامه بهرنگ استان مرکزی گفت: شور و شوق انتخاباتی بدون در نظر گرفتن جایگاه رسانه ها غیرقابل تصوراست و اصحاب قلم و اندیشه هستند که از مجاری مجازی، دیداری، شنیداری و نوشتاری به پیوست‌های اجتماعی در مباحث انتخاباتی رنگ می‌زنند و نقد و نظر و اندیشه پیرامون گزینش اصلح را برجسته می‌کنند.
«زهرا مرادی» افزود: رسانه‌ها در مناسبت‌هایی همچون انتخابات که سرنوشت کشور را برای سال‌های آینده تعیین می‌کند بسیار اثرگذار هستند و در کنار احزاب ابزار ممارست سیاستورزی محسوب می‌شوند و یکی از مهمترین دلایل این امر میزان بالای اعتماد مردم به دست اندرکاران حوزه خبر و اطلاع رسانی است.
وی ادامه داد: افراد جامعه برای ارزیابی روند وضعیت انتخابات و شناسایی نامزدها و برنامه‌های آنان به رسانه ها مراجعه می کنند تا برای انتخاب خود تصمیم بهتری بگیرندو اگر این تریبون نبود مردم در انتخابشان با دشواری همراه می‌شدند.
سردبیر هفته نامه بهرنگ استان مرکزی گفت: اعتماد مردم پشتوانه محکمی برای عملکرد رسانه‌ها در عرصه انتخابات است و بی شک فعالان واقعی و حرفه‌ای این حوزه، علاقه‌مند به حفظ اطمینان خاطر مردم هستند؛ از همین رو می‌کوشند در مسیر آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی، پاسخ شایسته‌ای به اعتماد عمومی دهند.
مرادی گفت: هر رای تاییدی بر مشارکت سیاسی و سرنوشت کشور است که باید مسئولانه به صندوق انداخته شود و این رسانه‌ها هستند که به عنوان کرسی بحث و نظر در پختگی رای اثر می‌گذارند.
حضور پر رنگ رسانه در انتخابات فرصتی برای تضارب آرا
پژوهشگر مطالعات روان‌شناسی اجتماعی استان مرکزی نیز در این خصوص گفت: جریان سازی فرآیندی است که رسانه‌ها از آن برای همراه کردن مخاطبان استفاده می‌کنند و در جریان سازی انتخابات آگاهانه رسانه‌ها فرصتی برای تضارب آرا،تغییر یا تثبیت نگرش افکار عمومی محسوب می‌شوند.
«آرزو حیدری» افزود: این جریان سازی می‌تواند در قالب انتشار مقاله، یادداشت سردبیر، ستون‌های تخصصی، مناظرات و گزارش‌های خبری باشد و پاشته آشیل رسانه‌ها این است که در سایه تاریک سوگیری سیاسی خزیده و از جریان اطلاع رسانی موثر برای انتخاب اصلح فاصله بگیرند.
وی ادامه داد: پیش از جریان سازی رسانه‌ای، مقدمات و تمهیداتی مورد نیاز است که رسانه‌ها بتوانند در جریان سازی خود موفق عمل کنند.
رئیس اداره هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی گفت: کنترل افکار عمومی از جمله اهداف رسانه‌ها در سراسر جهان است و در کشورهای درحال توسعه یا جهان‌سومی، رسیدن به این هدف قدری مشکل اما شدنی است.
حیدری خاطرنشان کرد: رسیدن این موضوع به عملکرد خود رسانه‌ها برمی‌گردد زیرا در کشورهای درحال توسعه، اغلب درهای تبادل‌نظر سیاسی بسته می‌ماند و رسانه‌ها اغلب جایگاه خود را به یک ابزار یک‌طرفه‌ی سیاسی تقلیل می‌دهند و بازخورد آن، این است که مردم به‌جای اعتماد و کسب آگاهی و شعور، رسانه‌ها را ابزار اعمال‌نظر حکومت تلقی می‌کنند و از ارتباط ۲ سویه سرباز می‌زنند.
وی اظهارداشت: رسانه‌ها و مردم تحت تاثیر فرهنگ پذیری و فرهنگ سیاسی هستند و حضور مردم در انتخابات به آن بستگی دارد و این فرهنگ پذیری، جهت‌گیری مردم را از یک‌سو و جهت‌گیری رسانه‌ها را از سوی دیگر نسبت به نهادها و نیز عملکردهای سیاسی و ازجمله انتخابات مشخص می‌کند.
پژوهشگر مطالعات روان‌شناسی اجتماعی استان مرکزی افزود: اگر رسانه، فضایی را فراهم نکند که نظرات متنوع سیاسی را در جامعه بازتاب دهد در نظر مردم به بلندگوهای یک جریان تبدیل خواهد شد و امکان ایجاد اعتماد و ارتباط با مردم مشکل می‌شود.
حیدری گفت: رسانه واسطه بین جامعه و حکومت است و باید از قبل این نقش را برای خود تعریف و در هر برهه جدید نیز آن را باز تعریف کرده باشد و با فرهنگ‌سازی عمیق و منطقی در ابعاد مختلف، آگاهی و رشد سیاسی جامعه را بهبود دهد و بسترهای مناسب را برای نیل دادن جامعه به سمت توسعه سیاسی و انتخابات آگاهانه فراهم کند.
پژوهشگر مطالعات روان‌شناسی اجتماعی استان مرکزی خاطرنشان کرد: پیش از اینکه رسانه‌ها در مقوله‌هایی چون انتخابات جریان سازی موفقی داشته باشند، باید زمینه مشارکت، کار دسته‌جمعی و فعالیت حزبی در جامعه فراهم‌شده باشد، به‌طوری‌که مردم بتوانند خواسته‌های خود را از طریق احزاب مورد تایید و اعتماد خود از دولت مستقر مطالبه کنند.
حیدری ادامه داد: احزاب نیز همانند رسانه‌ها باید به آن مرتبه از بلوغ و شعور اجتماعی و سیاسی رسیده باشند که بدون نگاه سیاسی صرف، با دست‌مایه مسالمت، در جهت مصالح جمعی و توسعه باهم رقابت و به‌این‌ترتیب اعتماد اجتماعی را جلب کنند.
وی اظهار داشت: به‌منظور تحقق گرایش مردم به انتخابات آگاهانه، رسانه‌ها باید به کثرت‌گرایی‌های سیاسی، قومی و فرهنگی جامعه توجه کند و امکان پاسخگویی به جامعه را فراهم سازد.
رئیس اداره هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی گفت: در جامعه‌ای که رسانه‌های آن، توان و اجازه انتقاد کردن و آگاهی سازی واقعی را داشته باشند، کوشش برای فرهنگ‌سازی سیاسی هم موفق و کارساز خواهد بود و مردمی که در امر فرهنگ پذیری و توسعه‌مندی به بلوغ اجتماعی رسیده باشند؛ از سطح منفعلانه و از مرحله نمو یافتگی فردی خود فراتر خواهند رفت و به سرنوشت جمعی خویش فکر می‌کنند.
استان مرکزی دارای سه روزنامه، ۳۲ هفته نامه، ۱۱ دو هفته نامه، ۲۶ ماهنامه، سه ۲ ماهنامه، ۱۸ فصلنامه است.
انتخابات ۱۴۰۰ در ۲۸ خردادماه امسال به صورت همزمان برای تعیین تکلیف سکانداری مقام ارشد اجرایی کشور، اعضای شوراهای اسلامی شهر و روستا و گزینش نمایندگان میان‌دوره‌ای خانه ملت برگزار می‌شود.