هفته گذشته سه راس گورخر آفریقایی شامل ۲ ماده و یک نر از کشور هلند به ایران منتقل می شوند تا مهمان تهرانی ها در یکی از باغ وحش ها باشند پس از چند روز نگهداری در گمرک، ۱۲ اردیبهشت به مرکز نگهداری حیات وحش صفادشت واقع در شهرستان ملارد در استان تهران منتقل می شوند که از بخت بد گورخر نر ۱۳ اردیبهشت تلف می شود.
درباره نحوه تلف شدن این گورخر نر، محمد کرمی رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست استان تهران گفته است که علت تلف شدن گورخر آفریقایی در مرکز نگهداری صفادشت ملارد در دست بررسی است و نمونه برداری های لازم از گورخر نر آفریقایی انجام شده است و منتظر جواب اداره کل دامپزشکی استان هستیم.
همچنان منتظر نظرهای کارشناسی در خصوص تلف شدن این حیوان زبان بسته هستیم اما و اگرهایی در باره نبود استانداردهای کافی نگهداری در مرکز باغ وحش صفادشت ملارد مطرح شده است که ذهن دوستداران حیات وحش را به خود جلب کرده است.
از سوی دیگر نیز چند روز گذشته کلیپی در فضای مجازی از گورخرهای آفریقایی منتشر شده است که در آن گورخرها در جوی های آب افتاده اند و مردم فریاد می زنند که پای گورخر ها در حال شکستن است و یکی به داد آنها برسد.
انتشار چنین تصاویری سوالات بسیاری را در ذهن مردم ایجاد کرده است که چرا باید با این حیوانات این گونه برخورد شود آن هم از سوی افرادی که باید تخصص در انتقال و یا نگهداری حیوانات داشته باشند.
پیش از انتقال گونه های جانوری جدید باید از پیش برنامه ریزی هایی در خصوص جابجایی و حتی مکان نگهداری آنها انجام شود اینکه آیا مرکز نگهداری صفادشت جای مناسبی برای نگهداری مهمان های جدید است یا خیر؟
بر اساس آخرین آمارها از سوی اداره کل محیط زیست استان تهران، باغ وحش صفادشت واقع در شهرستان ملارد در جنوب این استان، دارای ۷۵ گونه شامل انواع حیوانات علفخوار، گوشتخوار، خزنده و پرندگان خشکی‌زی و آبزی است.
باغ وحش صفادشت ملارد ایراد نگهداری دارد
این مباحث در حالی مطرح شده است که در مردادماه سال گذشته سعید محمودی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران با انتقاد از مرکز نگهداری حیوانات در صفادشت گفته است که ایراداتی در این مرکز به لحاظ فضا و نگهداری وجود دارد که باید مرتفع شود.
این مقام مسئول تاکید کرده بود که نظارت و پایش مستمر مراکز نگهداری حیات وحش ضروری است.
سرنوشت گورخر نر آفریقایی یک نمونه دیگر از سرنوشت تلخ ماده ببر بنگالی و سه گونه پرنده از باغ وحش ارم است که تلف شدند و تنها تاسف دوستداران حیات وحش را به دنبال داشتند.
باغ وحش ارم یکی از باغ وحش های استان تهران است که ساخت آن در سال ۱۳۶۹ به عنوان جایگزینی برای باغ‌وحش قدیمی تهران آغاز و در سال ۱۳۷۱ برای بازدید عموم افتتاح شد. این باغ‌وحش که با عنوان باغ جانور شناسی تهران نیز شناخته می‌شود، در ضلع جنوبی مجموعه پارک ارم در مکانی به وسعت ۵۰ هزار متر مربع، قبل از پارک جنگلی چیتگر قرار دارد و از این لحاظ بزرگترین باغ وحش ایران به شمار می‌رود.
اکنون در باغ وحش ارم بیشتر از ۸۰۰ جاندار از ۱۱۱ گونه مختلف در محیط های کوچک و بزرگ زندگی می‌کنند که از گونه های مختلف پستانداران، خزندگان، آبزیان و پرندگان هستند. حدود ۶۰ درصد از این حیوانات بومی ایران‌اند و مابقی هم از کشور های دیگر به خصوص آفریقا وارد این باغ وحش تهران شده‌اند.
نمونه هایی از تلف شدن گونه های جانوری وحیوانی در باغ وحش ارم
۲۰ فروردین سال گذشته تلف شدن سه گونه پرنده به خاطر کهولت سن و عفونت چشم در باغ وحش ارم خبر ساز شد معاون فنی حفاظت محیط زیست استان تهران در این باره گفته بود: یک قطعه غاز، یک بهله عقاب طلایی و یک قطعه قرقاول ماده سفید در باغ وحش ارم تلف شدند.
مهرداد کتال محسنی عصر علت تلف شدن در غاز را مشکلات تنفسی، عقاب به علت عفونت چشم و کهولت سن و قرقاول به علت زخم درگیری با پرنده دیگری عنوان کرده بود.
داستان تلف شدن ماده ببربنگالی نیز از دیگر سرنوشت های تلخ این حیوانات است که در فضای مجازی منتشر شد، بر اساس گزارش اداره کل محیط زیست استان تهران ببر نر در روز یکشنبه ٩ آذرماه سال گذشته پس از شکستن و تخریب حصار مجاور محل نگهداری ببر ماده وارد محدوده نگهداری این حیوان شد و به نزاع با آن پرداخت که ماده ببر به‌علت پارگی کامل نای و پارگی طولی مری و خفگی بر اثر پنومونی استنشاقی به‌دلیل صدمه فیزیکی نزاع با ببر نر در صبح جمعه ۱۴ آذرماه سال گذشته تلف شد.
هیچ وقت علت تلف شدن آن که در دست بررسی بود به صورت رسمی در اختیار رسانه ها قرار نگرفت و همچنان گمانه زنی‌هایی از تلف شدن ماده ببر سفید باغ وحش ارم بر اثر درگیری با ببر بنگال نر مطرح شد که برخی علت آن را جفت گیری و برخی دیگر نبود نظارت‌های کافی دانستند.
در این باره نیز مدیر کل و رئیس اداره محیط زیست شهر تهران با ابراز تأسف از این حادثه گفته بود: بررسی‌ها در این خصوص از سوی محیط زیست استان تهران انجام و نتایج حاصله اعلام خواهد شد اما در گام اول، نظارت ناکافی مجموعه باغ وحش یکی از دلایل این اتفاق می‌تواند باشد.
فاطمه برنا تاکید کرده بود: لازم است مدیران باغ وحش‌ها جدیت بیشتری در خصوص محل‌های نگهداری حیواناتی که باید بطور کلی و یا فصولی از سال از هم جدا باشند و یا با فاصله مناسبی از هم نگهداری شوند، داشته باشند.
به نظر کارشناسان و فعالان حیات وحش نبود استانداردهای لازم، استفاده نکردن از متخصصان در باغ وحش ها، کمبود نظارت های سازمانی و صدور مجوزهایی برای انتقال گونه های جانوری کمیاب به چنین باغ وحش هایی مشکلاتی را به وجود آورده است که اگر مدیریت نشود فاجعه آور خواهد بود.
باغ وحش ها نه تنها در استان تهران بلکه در کشورمان به گونه ای طراحی شده است که با آنچه در باغ وحش های دنیاست متفاوت است بر اساس گفته کارشناسان و فعالان محیط زیستی، باغ وحش‌های مهم در دنیا به گونه‌ای طراحی شده که در آنها حصاری از جنس آهن و با محیطی کوچک وجود ندارد بلکه با استفاده از پوشش گیاهی مانند درختان بر روی حیوانات حصار کشیده‌اند در باغ وحش‌های کشورهای دیگر، تماشاگران از بالا و محوطه‌ای دیگر امکان بازدید دارند و حیوانات انگار در طبیعت زندگی می‌کنند و از این طریق به حفظ بقای آنها کمک می‌شود این در حالی است که در کشورمان گونه ها در محیطی شبیه به زندان زندگی می کنند.
این باره آنچه که در طنز ها در باره باغ وحش ها گفته می شود صحت پیدا می کند و حتی لبخند را از روی لب ها می دزد: «حیوانات در باغ وحش ها تنها زندانیانی هستند که بی گناه زندانی شدند»