اضطراب و نگرانی روزها ی کرونایی مهمان هرخانه ایرانی است اما برای دانش‌آموزان متفاوت تراست زیرا بیش از اقشار دیگر تحت فشار استرس کرونا و امتحانات قراردارند.
امتحانات دانش آموزان درپایه های مختلف تحصیلی بجز دانش آموزان پایه نهم و دوازدهم دوره متوسطه به دلیل پیشگیری از شیوع کرونا، برای دومین بار به صورت مجازی برگزار می‌شود.
استرس ها به طور معمول در زمان برگزاری امتحانات پایان ترم به بالاترین حد خود می رسد که در روزهای بحران کرونا ، ادامه قرنطینه و آموزش‌های مجازی، نگرانی ها به بالاترین حد خود رسیده است.
برخی روانشناسان معتقدند،اضطراب جنبه انگیزشی دارد و سطح بهینه آن برای تحقق یافتن اهداف لازم است درحالی که اگر اضطراب از سطح بهینه خود بیشتر شود، فرد درعملکرد دچار اختلال می‌شود و این اختلال ممکن است در بلند مدت به فرد آسیب نیزبرساند.
به گفته آنها برخی از دانش‌آموزان در ایام امتحانات به دلایل مختلف، استرس‌های آسیب‌زایی را تجربه می‌کنند که از آن جمله می توان به کمال‌گرایی و انتظارات بیش از حد والدین در دوران امتحانات اشاره کرد.
روانشناسان استان البرز به منظورکاهش استرس دانش آموزان درایام امتحانات خردادماه، توصیه هایی را مطرح می کنند که توجه و انجام دادن آن می تواند درحفظ آرامش دراین دوران نقش بسزایی داشته باشد.
توجه به نکات کلیدی
خدیجه نوروزی از روانشناسان البرزمی گوید: دانش آموزان به حداقل هفت ساعت خواب در طول شبانه روز احتیاج دارند و اگرآنها کمتر از این میزان بخوابند، بدنشان مستعد و آماده آسیب‌های روحی و جسمی خواهد شد، هرگونه بی‌نظمی در برنامه خواب یا کم‌خوابی موجب کاهش کارایی مغز و افزایش استرس می‌شود.
وی با اشاره به اینکه رژیم‌های غذایی ناسالم و ناکافی، تاثیری منفی بر قابلیت فراگیری فرد، تمرکز حواس و هوشیاری می گذارد، افزود: برخی از غذاها آرامش بخش تر از سایر غذاها هستند و ورزش منظم و سبک موجب افزایش گردش خون در بدن و کاهش هورمون‌های استرس‌زا می‌شود.
وی تصریح کرد: وسواس در خواندن و مطالعه بیش از حد می تواند توانایی های ذهنی را برای کسب مطالب جدید تحت تاثیر قرار دهد پس بهتراست به جای مطالعه چند ساعته، بین فواصل مطالعه دقایقی را به مغزتان استراحت بدهید.
نوروزی به بیان شیوه های مطالعه و تندخوانی پرداخت و یادآورشد: توجه به بهترین شیوه های یادگیری و مطالعه موجب می شود تا سرعت یادگیری افزایش یابد وکاهش استرس امتحانات را در دانش آموزان درپی داشته باشد
این روانشناس ادامه داد: دانش آموزان در دوران قرنطیه توسط آموزش مجازی اقدام به یادگیری دروس کرده اند که این مهم می تواند استرس را به بالاترین حد برساند اما می توان با اعتماد به نفس و نگاه به آنچه که تا کنون یاد گرفته ایم، ازاسترس جلسه امتحان درخود بکاهیم.
وی گفت: در محیط زندگی ابزارهایی همانند کامپیوتر، موبایل، تلویزیون، صدای زنگ تلفن و یا درب منزل می تواند مشخصا عامل حواس پرتی باشد پس درمکانی از خانه به مطالعه کنیم که ازاین شرایط دورباشد.
نوروزی عنوان کرد: دانش آموزان برای مطالعه کردن باید به اولویت مطالعه درس ها هم توجه کنند و ابتدا از درس های سخت تر شروع کنند.
وی افزود: در صبح روز امتحان بهتر است دانش آموزان به منظور افزایش کارایی مغز، از مواد سرشار از پروتئین یا دارای فیبرمانند تخم مرغ، نان و پنیر ،گردو و نان تست با عسل یا برشتوک و غلات صبحانه ای استفاده کنند.
وی تاکید کرد: پدران و مادران برای دانش آموزان محیط را آرام نگه دارند زیرا هر چه محیط آرام تر باشد و دانش اموز دلگرمی بیشتری داشته باشد، کمتر دچاراضطراب می شود.
توجه والدین به هشدارها
مصطفی سوری دیگر روانشناس البرزی با بیان اینکه سختگیری های بیش از حد والدین از جمله دلایل اصلی اضطراب دانش آموزان درایام امتحانات و حتی درطول سال تحصیلی را تشکیل می دهد، افزود: بسیاری از والدین با نزدیک شدن زمان امتحان، فشارهای روانی بردانش آموز وارد می‌کنند که این فشار روانی در شب امتحان به اوج خود می رسد و تاثیر بسیار منفی در یادگیری و آرامش دانش آموز می‌گذارد.
وی بیان داشت: متاسفانه همواره والدین به فرزند خود برای کسب نمره بالا تاکید دارند و هشدار های امتحانی را همانند یک نوار ضبط شده در طول شبانه روز تکرار می کنند.
وی خاطرنشان کرد: وقتی والدین، شرایط ویژه و سخت در ایام امتحان ایجاد می‌کنند و فرزند خود را ازگرفتن نمره کم یا قبول نشدن، می ترسانند و تهدید می‌کنند، موجب می‌شود تا دانش آموزحتی درجلسه امتحان فقط به کسب نمره قابل قبول والدینش فکر کند.
سوری با اشاره به اینکه این استرس و تهدید ها موجب می شود تا دانش آموزان تمرکز لازم را درمطالعه درس هایشان نداشته باشد،عواملی مانند عدم آمادگی دانش آموز به دلیل نداشتن برنامه ریزی درسی و مطالعه صحیح را نادیده گرفت اما اضطراب بیش از اندازه والدین و انتقال این اضطراب به دانش آموز هم می تواند مزید بر علت باشد.
وی یادآورشد: متاسفانه برخی والدین نیز فرزندان خود را در درس خواندن به منظور تشویق با همکلاسی ها و بچه های فامیل و اطرافیان خود مقایسه می کنند.
وی ادامه داد: عدم دقت و تمرکز درانجام تکالیف یا درس خواندن در طول ساعت های متمادی باعث می شود یادگیری سطحی باشد و در موقع امتحان، یادآوری مطالب دشوار و موجب اضطراب شود.
این روانشناس یادآورشد: فشارهای خانواده و مدرسه بر کودکان برای حفظ کردن مطالب و یادگیری آنها، آثار مخربی برجا می گذارد.
سوری ازتقویت اعتماد به نفس دانش آموزان و یادآوری توانایی های آنان، هماهنگ کردن سطح انتظارات والدین با توانایی دانش آموزان، فراهم کردن شرایط فیزیکی و عاطفی به عنوان عوامل تاثیرگذاردر کاهش استرس و اضطراب دانش آموزان در ایام امتحانات یاد کرد.
برنامه ریزی هدفمند
فاطمه دادخواه از روانشناسان دیگراستان البرزگفت: دانش آموزان برای به دست آوردن نتیجه مطلوب در امتحانات باید قبل از شروع امتحانات برنامه ریزی منسجم و هدفدار برای مطالعه درس های خود داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: دانش آموزان باید در مکانی که احساس راحتی می کنند و در زمانی که سرحال و پر انرژی هستند به مطالعه بپردازند و ازعوامل حواس پرتی خود هنگام مطالعه دوری کنند.
وی بیان داشت: دانش آموزان برای درس هایی که در آن عملکرد ضعیفی دارند باید بیشتر وقت بگذارند.
وی ادامه داد: حل سوالات و تمرینات متنوع از درس ها و رفع اشکال توسط معلم یا دوستان می تواند در این زمینه کمک کند.
دادخواه تصریح کرد: بیشتردانش آموزان به دنبال کسب نمره خوب و عالی هستند، اما باید سعی کرد هنگام درس خواندن معلومات را افزایش داد.
این روانشناس افزود: والدین بهتر است به خواب، خوراک و آرامش روانی فرزندان خود در روزهای امتحان توجه و دقت کنند.
وی ازنور، گرما، سرما به عنوان دیگر شرایط مناسب اتاق برای درس خواندن یاد کرد زیرا شرایط نامناسب موجب زود خسته شدن دانش آموز درهنگام مطالعه می شود.
دوری از رفتارهای استرس زا
روانشناس و مدیرکل آموزش و پرورش البرزهم دراین زمینه گفت: والدین مراقب رفتارهای استرس زا درایام امتحانات که به عنوان یک عامل مهم درعدم تمرکزدانش آموزان درجلسه امتحان تاثیرگذاراست،باشند.
دکترسالارقاسمی دلیل اصلی استرس و نگرانی همیشه مربوط به تنبلی یا درس نخواندن و نفهمیدن محتوای درس‌ها نیست بلکه این مهم نتیجه تاثیرات و تبعات دلهره و به هم ریختن روح و روان دانش آموزان است.
وی خاطرنشان کرد: استرس دردانش آموزان فعال و درس خوان نیز بروز و آنها را در زمان امتحانات و حتی پس از آن افسرده، پریشان و مضطرب می‌کند که این حالات در آینده تحصیلی و شغلی آنها نیز بسیار تأثیرگذار است.
قاسمی بیان داشت: یکی ازتاثیرات اضطراب و دلهره امتحانات را فراموشی و پرت شدن حواس و تمرکزدانش آموزدر زمان امتحان و حتی پس ازآن ذکر کرد.
وی تصریح کرد: داشتن کمی اضطراب و دلهره دراین ایام اگر چه امری طبیعی و معقول است ولی دلهره واسترس بیش از حد به دلیل تاثیرات نامطلوب روحی و روانی برآنان و درنهایت بر جامعه نیازمند بررسی و پیگیری جدی است.
وی با اشاره به اینکه ریشه وعامل استرس و اضطراب دردرجه نخست به رفتاروالدین وخانواده درهنگام برخورد با مسائل مهم زندگی بر می‌گردد، اضافه کرد: رفتارهای نسنجیده و توأم با نگرانی و اضطراب والدین و اعضای خانواده درانجام بسیاری از اموربه ویژه مواقع حساس موجب می‌شود که فرزندان به تقلید این رفتار ناشایست بپردازند.
قاسمی عنوان کرد: تبعات این استرس علاوه برنگرانی وافت تحصیلی دانش آموزان ازسوی دیگرموجب ایجاد مشکلات و بیماری‌های روحی و روانی دربین دانش آموزان می‌شود.
وی با بیان اینکه بی توجهی به کاهش استرس دانش آموزان در زمان امتحانات می‌تواند درآینده برای آنها بسیار مشکل ساز شود، ادامه داد: دلهره و نگرانی‌های بیش از حد علاوه بر کاهش میزان درک و هوش، موجب گرایش به مصرف داروهای آرامبخش و یا روانگردان می‌شود.
مدیرکل آموزش و پرورش البرز گفت:علت تشویش و استرس بیش از اندازه برخی از دانش آموزان، استفاده نادرست آنها از نیروی ذهنی وهوش خودشان است.
وی افزود:درایام امتحانات باید به دانش آموزان با بکار بردن کلمات مثبت و تشویقی روحیه داد زیرا این رفتار موجب می‌شود که آنان آرامش خاطر داشته باشند و یادآوری مطالب درسی در جلسه امتحان برایشان راحت تر صورت می‌گیرد.
قاسمی یادآورشد: وقتی اضطراب دانش آموز بیش از حد باشد وی نمی‌تواند تمرکز لازم را بر سوالات داشته باشد و بازدهی فرد به شدت کاهش پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه بهتر است دانش آموزان درس را درطی سال بخوانند، ادامه داد: دانش آموزان درطول روز بیش از هشت ساعت درس نخوانند زیرا ذهن خسته می‌شود و بازدهی لازم را در زمان یادآوری که همان جلسه امتحان می باشد را نخواهد داشت.
وی داشتن نظم و برنامه ریزی دردرس خواندن، تغذیه مناسب ، استراحت و تفریح به اندازه کافی را ضروری دانست و گفت: دانش آموزان در زمان امتحان چند نفس عمیق بکشند تا احساس آرامش کنند.
مدیرکل آموزش و پرورش البرز به دانش آموزان توصیه کرد: برگه امتحانی را ابتدا مرور کرده و درمرحله بعد سوالات را به دقت جواب دهند به گونه ای که سوالاتی که می‌دانند را پاسخ دهند و سوالاتی که نمی‌دانند را علامت بگذارند تا بعد پاسخ بدهند.
وی تاکید کرد: نامناسب‌ترین زمان برای یادگیری دروس، شب امتحان است لذا روز وشب قبل امتحان را به مرور مطالب یادگرفته شده، اختصاص دهید.
استان البرز ۴۷۳ هزار دانش آموز دارد.