«عبدالرضا فرجی‌راد» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره آخرین وضعیت مذاکرات وین برای احیای برجام گفت: هم‌اینک چشم‌انداز مثبتی نسبت به مذاکرات وین برای احیای برجام وجود دارد. در ذیل این مذاکرات، سه کارگروه تشکیل شده که یکی، در مورد رفع تحریم‌ها، یکی اقدامات هسته‌ای و دیگری مشخص شدن ترتیبات زمانی اقدامات طرفین است.
وی با بیان اینکه آن گونه که سید عباس عراقچی، رئیس هیات ایرانی در وین گفته، توافقی نسبی برای رفع اکثریت تحریم‌ها علیه ایران میان طرفین شکل گرفته است، اظهار داشت: آنچه موجب معطلی و طولانی شدن مذاکرات شده، اختلافاتی است که در مورد کلمات و برخی عبارات وجود دارد. طرفین اکنون وارد نگارش متنی شده‌اند که طبیعی است در مورد مسائل طرفین اختلاف داشته باشند و بخواهند پرانتزهایی را بگذارند.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه دیگر عقبگردی در مذاکرات احیای برجام وجود ندارد، تصریح کرد: آنچه قطعی است، احیای برجام است. اگر موضوع خاصی پیش نیاید، یک هفته تا یک ماه دیگر مذاکرات به نتیجه خواهد رسید. مثلا ممکن است یک دور دیگر روسای هیات‌ها برای انجام مشورت‌های بیشتر به پایتخت‌هایشان برگردند.
اختلافات میان ایران و آمریکا به شدت مذاکرات سال ۲۰۱۵ نیست
فرجی‌راد درباره مسائل اختلافی میان ایران و آمریکا برای احیای برجام خاطرنشان کرد: اکثر مسائل میان ایران و آمریکا حل شده‌اند. البته ممکن است در مورد تحریم برخی افراد، نگهداری سانتریفیوژهای نسل ششم و هشتم و ... اختلاف وجود داشته باشد. اکنون طرفین در حال بحث کردن روی کلمات و متون هستند.
وی ادامه داد: در مذاکرات برجام در سال ۲۰۱۵ هم چند هفته پایانی گفت‌وگوها، مذاکرات روی عبارات و کلماتی بود که طرف‌های مختلف درباره آن تفاوت دیدگاه داشتند. اکنون این اختلافات به شدت دوره پیشین نیست چراکه نه قرار است متن بازگشت به برجام مانند توافق برجام طولانی باشد و نه اختلافات عمده‌ای میان طرفین وجود دارد.
به گفته این دیپلمات پیشین، وقتی گفته می‌شود در اکثریت موارد توافق شده است، احتمالا به معنای آن است که بایدن می‌خواهد از اختیارات ریاست جمهوری خود استفاده کند و راه‌حلی را پیدا کرده که بتواند هم موافقت ایران را جلب کند و هم زمینه بازگشت به برجام فراهم شود.
فرجی‌راد با بیان اینکه من فکر می‌کنم مخالفت‌ها با برجام در آمریکا دیگر مانند قبل جدی نیست، ابراز داشت: هرچند در برخی موارد شنیده می‌شود که جمهوریخواهان طرحی را در کنگره آمریکا تهیه کرده‌اند که می‌تواند برجام را با خطر روبه‌رو سازد ولی هم در سطح و هم در میزان مخالفت، دیگر مانند قبل نیست چراکه اکنون حتی جمهوریخواهان هم فهمیده‌اند خروج از برجام کمکی به آمریکا و عقب‌نشینی ایران نکرده است.
وی با اشاره به رویکرد جو بایدن نسبت به ایران نسبت به ادوار پیشین بیان کرد: الان دیگر مانند قبل بحث گزینه نظامی مطرح نیست. دیگر آمریکایی‌ها مدام نمی‌گویند همه گزینه‌ها روی میز است. این در حالی است که حتی در دوره ریاست جمهوری اوباما هم گاهی مسئولان وقت دولت آمریکا می‌گفتند همه گزینه‌ها روی میز است ولی از زمان استقرار بایدن در کاخ سفید تا به امروز، مقامات دولت کنونی حتی یک بار هم چنین عبارتی را مطرح نکرده‌اند.
این کارشناس مسائل آمریکا با بیان اینکه حتی مخالفان برجام هم می‌دانند که تلاش‌هایشان اثرگذار نیست، یادآور شد: البته آنها تا روز آخر به تلاش‌هایشان ادامه می‌دهند ولی آنها خیلی زور زدند، خیلی اقدامات خرابکارانه خطرناک مانند انفجار در مجتمع هسته‌ای نطنز یا ترور شهید فخری‌زاده انجام دادند ولی هیچ کدام از آنها منجر به توقف دیپلماسی نشد. با این حال، آنها تا دقیقه دست از تلاش برنمی‌دارند.
مخالفان برجام در ایران هم به احیای آن راضی شده‌اند
فرجی‌راد با اشاره به تغییر رویکرد ریاض نسبت به تهران عنوان کرد: اگر امروز عربستان سعودی مانند دوره ترامپ عمل نمی‌کند، اگر آنها امروز در میز مذاکره با ایران حاضر شده و قبول کرده‌اند درباره مسائل دوجانبه و منطقه گفت‌وگو کنند، به خاطر این است که متوجه شده‌اند دیگر شرایط مانند قبل نیست. بالاخره آنها می‌بینند دیگر گزینه نظامی مطرح نیست و آمریکا می‌خواهد به برجام بازگردد.
وی افزود: سعودی‌ها مشاهده می‌کنند آمریکا عزمش را جزم کرده که دیگر مانند قبل در خاورمیانه حضور نداشته باشد و بر چین متمرکز شود. آنها می‌فهمند که ادامه سیاست‌های منطقه‌ای‌شان مانند قبل ممکن نیست و به صلاح‌شان نیست بخواهند با فرمان قبلی به راه‌شان ادامه دهند.
این استاد ژئوپولتیک دانشگاه در پاسخ به این سوال که آیا مخالفت‌های داخلی می‌تواند بر نتایج مذاکرات اثرگذار باشد، گفت: مخالفان داخلی برجام هم دیگر مانند قبل با این توافق مخالفت نمی‌کنند و نرم شده‌اند. آنها هم به احیای برجام راضی شده‌اند و حتی مخالفت‌های خودشان یا مصوبه مجلس را عامل احیای برجام معرفی می‌کنند.
نگرانی مخالفان برجام نسبت به مذاکرات وین انتخاباتی است
به گفته فرجی‌راد، اکنون تلاشی که مخالفان برجام انجام می‌دهد دیگر متمرکز بر نابودی آن نیست بلکه متمرکز بر این است که احیای برجام قبل از انتخابات نباشد بلکه این اتفاق، بعد از انتخابات ریاست جمهوری رخ دهد. آنها می‌گویند مذاکرات و احتمال احیای برجام موجب پایین آمدن قیمت دلار و طلا و سکه شده و این به سود ما نیست. در واقع، نگرانی آنها نسبت به مذاکرات وین، انتخاباتی است.
وی درباره رویکرد روسیه و چین در مذاکرات وین اظهار داشت: چین به شدت موافق رفع تحریم‌ها و احیای برجام است. منافع آنها در احیای برجام است و به همین خاطر، طرفین را به انجام مذاکرات بسیار ترغیب کردند. تا قبل از تحریم‌ها، حجم روابط تجاری ایران و چین، چیزی حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار بود اما بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و اعمال تحریم‌ها، این میزان به کمتر از نصف این میزان رسیده است.
سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان با بیان اینکه روس‌ها و چینی‌ها می‌دانند ایران بعد از احیای برجام دیگر مانند قبل به سمت اروپا نمی‌رود، تصریح کرد: توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها زمینه افزایش تجارت ایران و چین را به بیش از ۶۰ میلیارد دلار در سال فراهم می‌کند. دو پیش آنها، آنها سند جامع همکاری‌های درازمدت با ایران را امضا کرده‌اند که لازم اجرای این توافق، رفع تحریم‌ها است و با وجود تحریم‌ها، این سند امکان اجرایی شدن ندارد.
پکن به خاطر سیاست مهار چین آمریکا به سمت ایران آمده است
فرجی‌راد یکی از دلایل رویکرد مثبت چین به احیای برجام را به خاطر سیاست‌های آمریکا در مهار چین برشمرد و خاطرنشان کرد: سیاست آمریکا در دوران بایدن، دیپلماسی مبتنی بر چندجانبه‌گرایی است. این در حالی بود که در دوره ترامپ اول آمریکا و یکجانبه‌گرایی از سوی دولت وقت این کشور دنبال می‌شد و موجب شده بود که آمریکا در دنیا منزوی شود. یکی از نمونه‌های این انزوا را هم در خروج آمریکا از برجام و سیاست‌های این کشور در قبال ایران شاهد بودیم.
وی با بیان اینکه آمریکا در کنار چندجانبه‌گرایی، سیاست مهار چین را هم در سیاست خارجی خود اتخاذ کرده است، ابراز داشت: اقتصاد چین وابسته به انرژی است و نفت کلید توسعه چینی است. این احتمال وجود دارد که آمریکایی‌ها بخواهند از طریق انرژی ترمز چین را بکشند و به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس که عمده تامین‌کننده نفت چین هستند، فشار آورد که نفت را به چین براساس شرایطی که واشنگتن می‌گوید، بفروشند.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی اضافه کرد: چینی‌ها از این موضوع آگاه هستند و برای جلوگیری از این مسئله به سمت ایران آمده‌اند تا اگر چنین اتفاقی رخ داد، نفت ایران بتواند پاسخگوی نیازهای چین باشد. چینی‌ها می‌دانند ایران در تحریم نمی‌تواند تامین‌کننده نیازهای انرژی این کشور باشد،
فرجی‌راد با اشاره به خرید نفت ایران از سوی چین در دوران تحریم‌ها عنوان کرد: هرچند که آنها نفت ایران را هم در دوران تحریم با محدودیت‌هایی می‌خریدند ولی ایران در تحریم نمی‌تواند نیازهای نفتی چین را تامین کند. بنابراین سیاست مهار چین یکی از دلایلی است که پکن به سمت تهران آمده است وگرنه چین به راحتی حاضر به توافق ۲۵ ساله با ایران نبود و بسیار محافظه‌کارانه در قبال این موضوع برخورد می‌کرد.