پس مردم ، یعنی کسانی که موجودیتی واحد، یکسان و یکدست ندارند و در جامعه نیز افراد و گروه‌هایی با علایق، سلایق، منشها و منافع متفاوت و گاه آشتی‌ناپذیر وجود دارد. اینها را فرزاد نعمتی دانش‌آموخته مقطع دکترا و کارشناس مسائل سیاسی اهل شهرکرد می گوید.
از نظر این کارشناس مسائل سیاسی، مردم اگرچه تفاسیر متفاوتی از مفهوم دموکراسی در ذهن دارند، اما لااقل در این نکته توافق داشته‌اند که بدون برگزاری انتخابات، جمهوریت محقق نخواهد شد. به همین دلیل اصل ششم قانون اساسی تصریح دارد که امور کشور باید به اتکای آرای عمومی اداره شود و راه این مهم را نیز «انتخابات» معرفی می‌کند.
از طرفی همانطور که در بالا بدان اشاره شد مردم ، یکدست نیستند و به گفته نعمتی انتخابات باید بازتاب آرای مردم باشد و آنچه خصیصه یک وضعیت دموکراتیک است، نحوه حل و فصل موقت و مسالمت‌آمیز این تفاوتها و تکثرها است، به نحوی که جامعه در کلیت آن بپذیرد که به طرزی منصفانه و در کمال آزادی، آرا و امیال مختلف، انعکاس پیدا کرده و فرصت انتخاب کردن و انتخاب شدن به تمامی افراد بالغ داده شده است.
هموار کردن فضا برای حضور حداکثری نه یک امتیاز بلکه وظیفه نهادهاست
طبیعی است در ایران حال حاضر و دقیقا ۳۷ روز مانده به انتخابات سرنوشت ساز ۱۴۰۰ ، همه نهادهای مجری انتخابات تمام هم و غم خود را بر این می گذارند تا مردم و ملت متفاوت از هم را تشویق به حضور حداکثری پای صندوق های رای کنند اما پرسشی که مطرح است این است که اگر مردم تشویق به حضور شدند این حضور حداکثری ، آیا امتیازی برای این نهادها تلقی می شود یا خیر ؟ به عبارت دیگر آیا نهادهای مربوطه اگر مردم را به حضور حداکثری تشویق کنند برای خود امتیازی ویژه قایل می شوند و در بوق و کرنا می کنند یا اینکه وظیفه شان است که مردم را تشویق کنند.
نعمتی در این خصوص اتفاقا نه تنها هموار کردن چنین فضایی را یک امتیاز نمی داند بلکه آن را از اساس، مهم ترین وظیفه نهادهای مجری انتخابات می داند که بایدی چنین فضایی را تسهیل و هموار کنند که لازمه تحقق آن، پذیرش اصل حق حاکمیت ملت بر سرنوشت اجتماعی خویش است، امری که به صراحت در اصل پنجاه و ششم قانون اساسی نیز ذکر شده است و طبق آن، هیچکس نمی‌تواند این حق را از انسان سلب کند و یا آن را در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد.
وقتی مشارکت کم شود چه اتفاقی می افتد؟
"شکاف بین دولت و ملت" و "انفعال و کناره گیری مردم" می تواند نتیجه اش، کاهش مشارکت مردم باشد . نعمتی در این خصوص می گوید: اگرچه میزان مشارکت تنها یکی از عوامل و نه حتی مهم ترین عامل موثر بر دموکراتیک بودن سامانه سیاسی جوامع است، اما بدون تردید کاهش مفرط مشارکت و بی‌اعتنایی بخش عمده جامعه نسبت به چنین نهادی، پرده از این واقعیت برمی‌دارد که شکاف میان دولت و ملت گسترده است، منتخبان، نماینده و مورد حمایت اکثریت جامعه نیستند یا بدتر از آن، جامعه امکان تغییر سیاست‌ها از طریق تغییر کارگزاران و حاکمان را ناممکن قلمداد می‌کند، طبیعی است که چنین واقعیتی، طمع رقبای خارجی را برای کسب منافع بیشتر برمی‌انگیزد.
"در بُعد داخلی نیز سکوت، انفعال و کناره‌گیری مردم از خطرناکترین واکنش‌های ممکن به ناکارآمدی نظام سیاسی است و می‌توان آن را به آرامش پیش از توفان و سازی که سالها بعد صدایش درخواهد آمد، تشبیه کرد."
بیایید یک بار دیگر مساله را مرور کنیم . تا اینجا گفتیم که مردم ، یکدست نیستند . در جامعه نیز افراد و گروه‌هایی با علایق، سلایق، منشها و منافع متفاوت و گاه آشتی‌ناپذیر وجود دارند. وقتی می گوییم انتخابات یعنی اینکه بازتاب آرای مردم باشد و آنچه خصیصه یک وضعیت دموکراتیک است، نحوه حل و فصل موقت و مسالمت‌آمیز این تفاوتها و تکثرها است. همچنین وظیفه نهادهای مجری انتخابات است که مردم را برای حضور و مشارکت بیشتر در انتخابات تشویق کنند که اگر این امر ، کاهش یابد یک شق آن می تواند شکاف بین دولت و ملت تعبیر شود .
با این مباحثی که عنوان شد نکته ای دیگر مطرح می شود و آن ، وجود احزاب و نقش آنها در انتخابات است که متاسفانه این روزها ، بارها و بارها با رد صلاحیت های نسبتا زیاد برای داوطلبان مواجه ایم . داوطلبانی که ممکن است عضوی از حزبی باشند و می خواهند به عنوان نامزد انتخابات مطرح باشند و طرفدارانشان هم فقط به آنان رای می دهند.
پس ما همانطور که مردم متفاوتی داریم که در همه جوامع چنین چیزی وجود دارد و طبیعی است احزاب متفاوتی هم داریم. در این میان بهمن صفری، رییس شورای هماهنگی جبهه اصلاحات استان مازندران با تاکید بر ضرورت تنوع نامزدهای انتخاباتی احزاب مختلف می گوید: یکدست‌سازی نامزدها با رد صلاحیت چهره‌های اصلی برخی احزاب آسیب رساندن به مشارکت حداکثری مردم در انتخابات ۲۸ خرداد ماه امسال است.
نعمتی کارشناس مسایل سیاسی از شهرکرد: بدون تردید کاهش مفرط مشارکت و بی‌اعتنایی بخش عمده جامعه نسبت به چنین نهادی، پرده از این واقعیت برمی‌دارد که شکاف میان دولت و ملت گسترده است، منتخبان، نماینده و مورد حمایت اکثریت جامعه نیستند یا بدتر از آن، جامعه امکان تغییر سیاست‌ها از طریق تغییر کارگزاران و حاکمان را ناممکن قلمداد می‌کند
صفری اظهار می دارد: اگر دست اندرکاران در چارچوب قانون شرایط را به سمتی ببرند که تمامی جریان ها با چهره های اصلی سیاسی خود وارد عرصه رقابت انتخاباتی شوند ، حق انتخاب بیشتری در اختیار مردم و جامعه قرار می گیرد و انگیزه برای مشارکت در انتخابات افزایش می یابد.
این کنشگر سیاسی نیز هشدار می دهد : اگر طوری برخورد شود که تنها چهره ها و شخصیت های اصلی یک جریان سیاسی تایید و وارد عرصه کارزار شوند و بقیه را رد صلاحیت کنند ، قطعا سبب دلسردی مردم شده و مشارکت را کاهش خواهد داد. کمااینکه تجربه انتخابات مجلس شورای اسلامی ثابت کرده است که حذف چهره ها و افراد اصلی برخی احزاب و جریان ها باعث شد که مردم کمتر پای صندوق های رای بیایند و حضور و مشارکت مردمی کم شود.
به گفته صفری، هرگونه برخورد سلیقه ای و رد صلاحیت نامزدهای یک جریان سیاسی به نوعی با اصول مختلف قانون اساسی مانند اصل ۲۳ و ۲۴ ، اصل ۲۶ و اصل ۳۷ در تضاد است. طبق اصول قانون اساسی انتخابات باید آزاد باشد و بخش مهمی از این آزاد بودن انتخابات به نوع نگاه مسئولان و دست اندرکاران بستگی دارد که بستر برای حضور افراد از احزاب مختلف را فراهم کنند تا مردم از میان آنها کاندیدای خود را انتخاب نمایند .
صفری می افزاید: آنچه خطر برای کشور محسوب می شود ، یکدست سازی انتخابات و کاهش مشارکت مردم در آن است. برای خروج از این وضعیت به مسئولان توصیه می شود که از اعمال سلیقه سیاسی خود در انتخابات بپرهیزند چون این نوع نگاه تک بُعدی و یکدست سازی نامزدها نمی تواند جوابگوی نیاز و خواسته مردم برای انتخاب باشد و باید در مساله انتخابات حتما خواست مردم لحاظ شود .
گاهی احزاب وقتی به قدرت می رسند رابطه خودشان را با مردم قطع می‌کنند
و اما ببینیم نظر مجتبی کرباسی، دبیر جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی اصفهان درباره احزاب در کشور چیست؟ یعنی احزاب در ایران چگونه اند؟ امروز کرباسی در گفت و گو با ایرنا ، گفته است:مشکلات متعدد مردم در مسائل معیشتی، اقتصادی، شغلی، فرهنگی و اجتماعی زیاد است اما اینها دلیل نمی‌شود که نسبت به سرنوشت خودشان بی‌اعتنا باشند.
وی البته در عین حال این را هم گفته است که مردم ما در طول چهار دهه که از عمر انقلاب گذشته نشان داده اند با علاقه‌ای که به سرنوشت خود در چارچوب نظام دارند همواره با یک حضور حماسی در انتخابات متعدد، در دنیا این عظمت خود را ثبت کردند.
نظر کرباسی در خصوص احزاب این است: احزاب در هر جامعه‌ای می‌توانند به عنوان نقطه تاثیرگذار رجوع و آگاه‌سازی مردم برای نه تنها انتخابات بلکه به‌صورت عام برای اداره امور کشور باشند.
این کنشگر اهل اصفهان یک چیز دیگر هم گفته است و آن اینکه احزاب و تشکل‌های سیاسی، در طول سالیان اخیر نقش مناسبتی خود را ایفا نکرده اند.آنها اگر به جای توجه به منافع حزبی و زودگذر، منافع ملی و درازمدت را سرلوحه کار خود قرار بدهند مردم نتیجه بهتری از عملکرد احزاب خواهند دید.
وی ادامه داده است: گاهی احزاب وقتی به قدرت می رسند رابطه خودشان را با مردم قطع می‌کنند در حالیکه نماینده‌های احزاب باید بدانند که ارتباطشان با مردم و جریان نخبگان می‌تواند به آنها کمک کند که حلال مشکلات چه در سطح کلان کشور و چه در سطح شهر و شورای شهر و شهرداری‌ها باشند.
به گفته این فعال سیاسی، بطور طبیعی افراد نخبه، جریان‌های سیاسی و احزاب برای خودشان بر سر هر موضوعی ممکن است دیدگاه و برداشت خاصی را داشته باشند و اشکالی ندارد که در جلسات نخبگانی به‌صورت باز و شفاف مسائل را از دید خود طرح و نقد کنند و حتی بر سر هم فریاد بزنند ولی در سطح جامعه مردم احتیاج به یک نوع آرامشی دارند که در این فضای آرام بتوانند مسائل را درست بفهمند و درک و تحلیل کنند.
غایبان انتخابات چه کسانی هستند ؟
در هر انتخاباتی ، یکسری غایبانی هم هستند که اثری از آثارشان ، پای صندوق های رای نیست. از اخبار و گزارش های استان ها که در خروجی ایرنا منتشر شد بد نیست از غایبان در انتخابات امسال هم بگوییم .
غایبان از نظر علیرضا نوری منش استاد دانشگاه و کارشناس ارشد رشته علوم سیاسی در دزفول ، طیف‌بندی می‌شوند؛ بدین گونه که عده‌ای آگاهی چندانی از اهمیت انتخابات ریاست جمهوری ندارند و عده‌ای حضور و رای خود را موثر نمی‌دانند و تصور می‌کنند بین مشارکت کردن و نکردن آنها تفاوتی نیست؛ عده‌ای آنچنان غرق زندگی هستند که شرکت در انتخابات برایشان مساله نیست و عده‌ای معتقدند هرکس انتخاب شود نمی‌تواند وضعیت فعلی اقتصادی را سامان‌دهی کند لذا تمایلی برای مشارکت در انتخابات ندارند.
کنترل وضع اقتصادی در آستانه انتخابات و افزایش خدمت رسانی به اقشار مختلف آسیب پذیر جامعه بدون منت و در جهت کسب رضایت الهی و مردم از نگاه این کارشناس مسائل سیاسی باعث افزایش مشارکت مردم در انتخابات می‌شود.
اسدالله سرافراز یکی از فعالان سیاسی شهرستان دزفول نیز درخصوص مشکلات معیشتی و اقتصادی دیدگاهی نزدیک به نوری منش دارد و این موضوع را از نگرانی‌های مردم می‌داند؛ او می‌گوید درصورتی که در مدت باقیمانده اتفاقات امیدبخشی در کشور بیفتد می‌تواند تاثیر مهمی در اقبال مردم در صحنه انتخابات داشته باشد.
امیر حسین رحمانی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی دزفول نیز با بیان اینکه انتخابات یک مساله شعاری نیست، دلیل نگرانی و دلسردی برخی افراد جامعه برای شرکت در انتخابات را ناشی از نداشتن صداقت و مشکلات اقتصادی پیش آمده می‌داند و می‌گوید: مردم در سال‌های اخیر انتظار داشتند گشایش‌هایی در مسایل اقتصادی کشور ایجاد شود ولی نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه مشکلات بیشتر شد ضمن اینکه کرونا هم شرایط را دشوارتر کرد.
او می‌افزاید: برخی افراد جامعه اعتقاد کامل به انقلاب و نظام دارند و در هر صورت در انتخابات شرکت می‌کنند حال آنکه برخی دیگر اینگونه نیستند و مسایل اقتصادی بر رای دادن یا ندادن آنها اثر دارد.
رحمانی تاکید دارد: مشارکت نکردن در انتخابات به دلیل مسایل اقتصادی، مشکلی را از کشور حل نمی‌کند؛ او برای روشن شدن این موضوع فردی را مثال می‌زند که در اعتراض به یک موضوع در امتحان یا کنکور شرکت نمی‌کند؛ این واکنش نه تنها مشکلی از فرد حل نمی‌کند بلکه شرایط را برایش دشوارتر هم خواهد کرد.
مردم به خاکستری ها رای می دهند؟
حال با این اوضاع و احوال احزاب از دید نخبگان مورد نظر ، پیش بینی ها برای رای مردم چیست؟ به عبارت دیگر ، مردم احتمالا بیشتر به چه کسانی رای می دهند؟
نعمتی کارشناس مسایل سیاسی و ساکن شهرکرد که اینگونه معتقد است : واقع امر آن است که با قوانین فعلی احزاب و انتخابات در کشور، این انتظار که احزاب نقشی عمده در فضای سیاسی ایفا کنند، انتظار کاملی نیست، چرا که بیشتر نامزدهای رییس جمهوری با افتخار خود را شخصیتی فراحزبی معرفی می‌کنند. با این همه به واسطه برخی شرایط خاص، در ایران امروز، دو سه جریان خاص نظیر اصولگرایان، اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان از شانس بیشتری برای معرفی نامزد انتخاباتی برخودارند، حال آنکه انتخاب مردم، به خصوص در شهرهای کوچک، کمتر بر اساس این تقسیم‌بندی‌های سیاسی پیش می‌رود و تابع ملاحظات متنوع‌تری است.
از نظراین کارشناس، آنچه به آرای خاکستری در انتخابات ایران معروف شده است، معرف مردمی است که بدون پایبندی حزبی، دست به انتخاب می‌زنند و برآورد من حاکی از آن است که میزان این آرای نسبت به چهار سال گذشته افزایش پیدا کند.
صفری ، رییس شورای هماهنگی جبهه اصلاحات مازندران اینگونه اظهار می دارد: با توجه به سابقه عملی نشدن وعده های انتخابات در دوره های گذشته ، مردم بیشتر به سمت افرادی متمایل خواهند شد که از خود برنامه های قابل اجرا ارائه کنند.
از نظر رییس شورای هماهنگی جبهه اصلاحات مازندران ، آنچه به آرای خاکستری در انتخابات ایران معروف شده است، معرف مردمی است که بدون پایبندی حزبی، دست به انتخاب می‌زنند و برآورد من حاکی از آن است که میزان این آراء نسبت به چهار سال گذشته افزایش پیدا کند.
تب و تاب گروههای سیاسی خراسان شمالی برای انتخابات شورای شهر
بیایید حسن ختام گزارش امروز را خلاصه ای از گزارش امروز بجنورد داشته باشیم که امروز چهره های اصلی نامزدهای شورای شهر در خراسان شمالی با اعلام نظر نهایی هیات عالی نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی مشخص و فضای رقابت های انتخاباتی وارد فاز یارگیری جریان های سیاسی و رقبای دیرینه اصولگرایان و اصلاح طلبان شد.
اگرچه براساس قانون یک مرحله دیگر برای اعتراض داوطلبان شوراهای شهر که صلاحیتشان در سه مرحله گذشته ( اجرایی- نظارت شهرستانی- نظارت استان) به تایید نرسید، پیش بینی شده است و احتمال برگشت برخی از این داوطلبان به ماراتن رقابت انتخاباتی وجود دارد ، ولی به نظر می رسد تا همین جای کارزار انتخاباتی نیز تکلیف جناح های سیاسی برای ارایه فهرست نامزدهای مورد تاییدشان مشخص است.
اصولگرایان خراسان شمالی که به تبعیت از شورای مرکزی در انتخابات ۲۸ خردادماه ۱۴۰۰ در قالب شورای وحدت نیروهای انقلاب اسلامی در این دوره همانند دوره گذشته انتخابات رییس جمهوری وارد کارزار انتخاباتی شدند، از مدت ها قبل مهره های اصلی خود را برای رقابت های انتخاباتی شوراهای اسلامی شهر به خصوص در هشت شهر بزرگ شامل بجنورد، شیروان، آشخانه، اسفراین، فاروج، گرمه، جاجرم و راز را تا حد زیادی نیز انتخاب کردند که با اعلام نظر هیات عالی استان ها تکلیف آنها برای ارایه فهرست نامزدهای مورد تایید مشخص شد و بزودی فهرست نهایی خود را اعلام خواهند کرد.
و اما رقیب دیرینه و سنتی آنها موسوم به اصلاح طلبان که همانند گذشته حول محور شورای هماهنگی اصلاح طلبان فعالیت دارند، با این ادعا که صلاحیت نامزدهای مورد تاییدشان رد شد و از بین داوطلبان موجود شرایط برای ارایه فهرست ندارند، حداقل تا اینجای کارزار انتخاباتی شوراهای اسلامی شهرها در خراسان شمالی با وجود این که سرگرم تکمیل فهرست انتخاباتی خود از بین نیروهای مستقل هستند، ولی نیم نگاهی به دور آخر بررسی شکایت ها در هیات عالی نیز دارند تا بتوانند فهرست پر و پیمون تری را وارد کارزار انتخاباتی کنند.
احمد رحیم زاده ، رییس شورای هماهنگی اصلاح طلبان خراسان شمالی می گوید :در حال حاضر صلاحیت بسیاری از دواطلبان اصلاح طلبی که خواهان عضویت در شورای شهرهای خراسان شمالی بوده اند، به تایید نرسید به گونه ای این شورا را برای ارائه فهرست نامزدهای مورد نظرش در تنگنا قرار گرفته است. با این وجود، شورای اصلاح طلبان در نشست هایش با اعضای خود بدنبال ارایه لیست نامزدهای مورد علاقه اش در شوراها از بین نیروهای موجود است.
رحیم زاده گفته است: اگر صلاحیت نامزدهای مورد نظرما در مرحله آخر بررسی صلاحیت ها در هیات مرکزی نظارت تایید نشود، این شورا برای ارائه لیست نامزدهای مورد علاقه اصلاح طلبان از کاندیداهای مستقل بهره خواهد گرفت تا بتواند فهرست حداقلی را برای برخی از شهرهای استان از جمله بجنورد، شیروان و اسفراین ارایه دهد.
امروز دومین روز ثبت نام انتخابات ریاست‌جمهوری بود
امروز ، ۲۲ اردیبهشت ، دومین روز ثبت نام داوطلبان سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در حالی آغاز شد که بر اساس آمار روز گذشته وزارت کشور، نزدیک به ۶۰ نفر از داوطلبان نامزدی برای ثبت نام به تالار بزرگ وزارت کشور مراجعه کردند.
سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران همزمان با ششمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا و دومین میاندوره‌ای پنجمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری روز جمعه ۲۸ خردادماه سال ۱۴۰۰ برگزار می شود.