رمزارزها چونان تیغ دولبه ای هستند که از یک سو در شرایط نامطلوب اقتصادی و تحریمها می توانند مزیتی قابل اعتنا برای تامین مواد اولیه بخش تولید و تبادلات مالی باشند و از سوی دیگر مصرف بالای برق آنها شبکه سراسری را دچار مشکل می کند و راه جدیدی برای پولشویی و مفاسد دیگر اقتصادی باز می کند.
رمزارز نوعی از پول دیجیتال است که در آن تولید واحد پول و تایید اصالت تراکنش پول با استفاده از آلگوریتم های رمزگذاری کنترل می شود و معمولا به صورت نامتمرکز و بدون وابستگی به یک بانک مرکزی کار می کند.
رمزارزها تضمین می کنند که انتقال پول به طور مستقیم بین ۲ طرف در یک معامله بدون نیاز به یک شخص ثالث مانند بانک یا شرکت کارت اعتباری انجام گیرد و این انتقال ها از طریق استفاده از کلیدهای عمومی و خصوصی برای اهداف امنیتی تسهیل می شود.
در سیستم رمزارزهای مدرن، "کیف پول" یا آدرس حساب کاربری کاربر دارای کلید عمومی است و کلید خصوصی برای امضای معاملات استفاده می شود، انتقال صندوق ها با حداقل هزینه های پردازش انجام می شود و این به کاربران اجازه می دهد از هزینه های زیادی که اکثر بانکها و موسسات مالی برای انتقال از آنها دریافت می‌کنند اجتناب شود.
اما رمرزها معایبی نیز دارند جدا از مصرف بالای برقشان، ویژگی ماهیت نیمه ناشناس بودن آنها در معاملات باعث شده که رمزارزها به گزینه خوبی برای مجموعه ای از فعالیتهای نامناسب مانند پول شویی و فرار از مالیات تبدیل شوند.
مصرف بالای برق رمزارزها در زمستان سال گذشته، خراسان رضوی را در تامین برق دچار مشکل کرد و مشهد به صورت بی سابقه ای دچار خاموشی شد اما مزارع رمزارزها روز به روز گسترش بیشتری پیدا کرد و از واحدهای تولیدی اطراف مشهد گرفته تا صنوف و کارگاه های داخل شهر مجهز به دستگاه های استخراج رمزارز شدند.
استفاده غیرمجاز دستگاه های رمزارز از برق سراسری، خسارت سنگینی به جای گذاشت به نحوی که به گفته مدیر دفتر نظارت و کنترل لوازم اندازه‌گیری شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی به کارگیری غیرمجاز دستگاه‌های ماینر با استفاده غیرقانونی انرژی برای استخراج رمزارز ظرف یک سال اخیر ۲۱ میلیارد و ۱۲۷ میلیون ریال خسارت به شبکه برق استان وارد کرده است.
علی مرادی می افزاید: این حجم خسارت مالی شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی ناشی از مصرف غیرمجاز سه هزار و ۲۸۸ کیلووات ساعت انرژی برق توسط استخراج کنندگان غیرقانونی انواع رمزارز است به طوری که طی یک سال اخیر هزار و ۱۲۷ دستگاه ماینر غیرمجاز از ۴۵ مرکز غیرقانونی استخراج رمزارز با هماهنگی قضایی توسط ماموران انتظامی در نقاط مختلف خراسان رضوی کشف و ضبط شده است.
تقاضا برای استخراج رمزارز به شدت در خراسان رضوی روند رو به افزایشی داشته تا آنجا که بیشترین جواز تاسیس برای استخراج رمزارز توسط سازمان صنعت استان صادر شده اما هیچ کدام تاکنون منتج به پروانه بهره برداری نشده تا کار قانونمند پیش رود.
جایی برای استقرار رمزارزها
دارندگان رمرارزها جایی برای استقرار می خواهند تا کار خود را قانونمند کنند اما شرایط قانونی اجازه استقرار ضابطه مند به آنها را نمی دهند، فرآیند تبدیل جواز تاسیس به پروانه بهره برداری آن قدر طولانی و سختگیرانه است که فرد دیگر چاره ای جز استقرار دستگاه ها در گوشه و کنار واحد تولیدی، کارگاه یا واحد صنفی نمی یابد.
معاون سرمایه گذاری و برنامه ریزی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به تقاضای زیاد برای تولید ارز دیجیتال (رمزارز) در این استان و شرایط سختگیرانه صدور پروانه بهره‌برداری برای این طرحها اشاره و بیان کرد: وجود شیوه‌نامه‌های سختگیرانه، مانع از شتاب در صدور پروانه بهره‌برداری برای متقاضیان دارای جواز تاسیس واحد تولید ارز دیجیتال شده به طوری که هیچ یک از جوازهای تاسیس در این حوزه تاکنون پروانه بهره‌برداری دریافت نکرده‌اند.
جواد خزائی افزود: جواز تاسیس برای تولید ارز دیجیتال از پارسال تاکنون به تعداد ۲۵۲ مورد توسط این سازمان برای متقاضیان داخل استان صادر شده که مشخصات همه آنها بر روی سامانه وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفته است و سرمایه‌گذار پس از صدور هر جواز تاسیس مدت ۶ ماه مهلت دارد تا شرایط لازم را برای دریافت پروانه بهره‌برداری کسب کند لذا پس از احراز شرایط، پروانه بهره‌برداری برای آغاز تولید داده می‌شود.
یکی از شرایط مهم اخذ پروانه بهره‌برداری برای هر یک از جوازهای تاسیس واحد تولیدی ارز دیجیتال "استقرار آنها در داخل شهرک صنعتی یا منطقه ویژه اقتصادی یا نیروگاه" است که تحقق این امر با مشکلاتی همراه بوده است.
استقرار دستگاه های استخراج رمزارز در داخل شهرکهای صنعتی یا خارج از آن در خراسان رضوی با مشکلات متعددی همراه است که این مشکلات راه متقاضیان آنها را برای استقرار و استفاده غیرقانونی از برق باز کرده است.
معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: از لحاظ قانونی هیچ مشکلی برای استقرار دستگاه های استخراج رمزارز در شهرکهای صنعتی وجود ندارد ولی شرکت شهرکهای صنعتی خراسان رضوی اعلام کرده است که اشتراک برق یا گازی برای واگذاری به متقاضیان استخراج رمزارز در شهرکهای صنعتی ندارد لذا واگذاری زمین به این متقاضیان در شهرکها فعلا منتفی است.
خزائی افزود: با این حال تولیدکنندگانی که از گذشته از واحد صنعتی تعطیل دارای پروانه بهره برداری برخوردار بوده یا در واحد تولیدی خود ظرفیت خالی دارند مشروط بر این که در زون فلزی باشند می توانند نسبت به استقرار دستگاه استخراج رمزارز اقدام کنند.
وی اضافه کرد: برای تولیدکننده ای که در زون فلزی قرار داشته و از برق مازاد در واحد خود برخوردار است و نیازمند گرفتن اشتراک برق یا اشتراک گاز برای تولید برق از شرکت شهرکهای صنعتی نیست هیچ مانعی برای استقرار دستگاه استخراج رمزارز وجود ندارد.
معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در ادامه به قوانین مربوط به استخراج رمزارزها در کشور اشاره کرد و گفت: قانون کلی برای استقرار رمزارزها می گوید که رده زیست محیطی برای آنها جزء رده ۲ بوده و آنها هیچ آلودگی زیست محیطی ندارند و استقرار آنها از سوی سازمان محیط زیست بلامانع است.
خزائی افزود: از آنجا که استقرار دستگاه های استخارج رمزارز در خارج از شهرکهای صنعتی ممکن نبود ۲۵ فروردین ماه امسال وزیر صنعت، معدن و تجارت طی نامه ای شرایط استقرار دستگاه های استخراج ارز دیجیتال را تسهیل کرد.
معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: در دستورالعمل وزیر صنعت قید شده است در صورتی که استفاده متقاضی استقرار دستگاه استخراج رمزارز در خارج از شهرکهای صنعتی بخواهد از برق شبکه سراسری استفاده کند استعلام آن از شرکت برق گرفته می شود و در صورتی که بخواهد با استفاده از گاز سراسری و از طریق مولد، برق تولید کند استعلام آن از شرکت گاز گرفته می شود.
خزائی افزود: در صورتی که پس از استعلام، هر یک از شرکتهای برق یا گاز استفاده متقاضی استقرار دستگاه استخراج رمزارز را بلامانع دانستند سازمان صنعت مشروط بر تداوم عمل به تعهد تولید و حفظ اشتغال واحد در طرح صنعتی یا تولیدی کنونی خود و موافقت اداره کل حفاظت محیط زیست به دارندگان جواز تاسیس ارز دیجیتال، پروانه بهره برداری می دهد تا فعالیتشان قانونی شود.
وی اضافه کرد: تاکنون هیچ یک از ۲۵۰ جواز تاسیس ارز دیجیتال در استان خراسان رضوی پروانه بهره برداری نگرفته اند و در صورتی که دستگاه های استخراج رمزارز ساماندهی نشوند و برای آنها پروانه بهره برداری صادر نگردد مشکلات زیادی را در پی خواهد داشت.
او ادامه داد: تقاضای ما سهولت روال قانونی برای استقرار دستگاه های استخراج ارز دیجیتال در داخل شهرهاست زیرا این دستگاه ها هیچ آلودگی زیست محیطی ندارند و اگر فعالیتشان قانونمند شود دستگاه های نظارتی فعالیت آنها را تحت کنترل درآورده و صاحبان ارز دیجیتال هزینه برق مصرفی خود را به دولت پرداخت کرده و در زمان اوج مصرف با شرکت برق همکاری می کنند.
دغدغه صنعت برق برای استفاده غیرقانونی رمزارزها
از ابتدای امسال کنکاش برای استفاده غیرقانونی دستگاه های استخراج رمرارز در خراسان رضوی و مشهد از سوی بازرسان به شدت افزایش یافته است و روزی نیست که خبری از کشفیات در این زمینه در رسانه های مختلف درج نشود.
وزارت نیرو دغدغه تابستان سخت امسال برای تولید برق را دارد و دستگاه های استخراج رمزارز را یک مانع بزرگ برای مدیریت مصرف در ساعات اوج مصرف می داند و خواهان ساماندهی اوضاع است.
سخنگوی صنعت برق خراسان رضوی هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا وضعیت تولید برق در تابستان امسال را با توجه به خشکسالی و کاهش تولید، بغرنج عنوان کرد و یکی از مهمترین مشکلات در این حوزه را استفاده غیرقانونی دستگاه های استخراج رمزارز از برق سراسری دانست.
عباس آذری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: هم اینک هیچ یک از دستگاه های استخراج رمزارز در مشهد و خراسان رضوی مجوز قانونی ندارد در حالی که صاحبان این دستگاه ها باید طبق تعرفه ای که وزارت نیرو در سال ۹۸ ابلاغ کرده و دستورالعمل استفاده این دستگاه ها را از برق ارایه داده است برای خرید قانونی برق اقدام نکرده اند.
وی اظهار داشت: در همین یک ماه اخیر سه هزار دستگاه استخراج رمزارز غیرمجاز در مشهد کشف شد و تخمین زده می شود که این تعداد در مشهد به ۳۰۰ هزار دستگاه برسد.
سخنگوی صنعت برق خراسان رضوی گفت: از آنجا که خاموشی در مشهد بسیار اندک است برای سرمایه گذاران حوزه رمزارز استفاده از دستگاه های استخراج آن در این شهر جاذبه زیادی دارد زیرا این دستگاه ها در طول سال به طور یکنواخت برق مصرف کرده و فعال هستند و هر خاموشی برق باعث توقف آنها و از بین رفتن تمامی خروجی دستگاه می شود و باید دستگاه از صفر کار خود را آغاز کند.
آذری افزود: براساس پیش بینی های انجام گرفته، دستگاه های استخراج رمزارز غیرمجاز بین ۷۰ تا ۸۰ مگاوات برق مصرف می کنند و مصرف برق هر دستگاه ۲ کیلووات است در حالی که تمامی کنتورهای خانه ها در مشهد پنج کیلوواتی و مصرف همه آنها به صورت همزمان به یک کیلووات برق هم نمی رسد.
وی ادامه داد: مشکل اصلی در حوزه دستگاه های استخراج رمزارز، غیرقانونی بودن آنها و نگرانی بابت دوره اوج مصرف تابستان است در حالی که اگر صاحبان آنها از سازمان صنعت پروانه بهره برداری بگیرند شرکت برق برای آنها کنتور هوشمند نصب می کند و طی انعقاد تفاهم نامه ای، همکاری آنان را در ساعات اوج مصرف جلب می کند.
او اضافه کرد: کل دوره اوج مصرف در طول تابستان ۲۰۰ ساعت است و اگر مشترکان در این ۲۰۰ ساعت وزارت نیرو را یاری دهند از دوره اوج مصرف تابستان بدون خاموشی عبور خواهیم کرد و در صورت همکاری مشترکان صنعتی استان در سال جاری، ۵۰ تا ۶۰ میلیارد پاداش در نظر گرفته شده که به صاحبان دستگاه های رمزارز نیز می توانیم در صورت همکاری به همین میزان پاداش دهیم.
معاون بهره برداری و نگهداشت شرکت توزیع برق مشهد هم گفت: خوشبختانه بین این شرکت و سازمان صنعت همکاریهایی ایجاد شده است تا به محض صدور پروانه بهره برداری برای دارندگان دستگاه های استخراج رمزارز، این شرکت به آنها برق دهد.
آذری افزود: شرکت توزیع برق هیچ محدودیتی در واگذاری دستگاه های استخراج رمزارز با تعرفه رسمی ندارد و از آنجا که برخوردها با این افراد بیشتر شده، رغبت آنان برای خرید برق طبق تعرفه وزارت نیرو افزایش یافته است.
برنامه ای برای توسعه رمزارزها نیست
جدا از معایب و استفاده های غیرقانونی از رمزارز، استفاده درست از این پدیده نوظهور در شرایط تحریمی می تواند بسیار اثرگذار باشد و شرایط تامین بخشی از مواد اولیه تولید را تسهیل کند که نباید از این ظرفیت غفلت کرد.
با این حال معاون برنامه ریزی و سرمایه گذاری سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی می گوید که این سازمان به هیچ وجه به دنبال توسعه دستگاه های استخراج رمزارزها نیست و هیچ برنامه ای برای توسعه در استان ندارد و قانونگذار به دلیل تقاضای بالای مردم برای سرمایه گذاری در این خصوص، فقط تلاش کرده با تدوین ضوابط و دستورالعملها این فرآیند را قانونی کند.
خزائی افزود: نباید برداشت عمومی این طور باشد که این سازمان به دنبال توسعه رمزارزهاست و البته حتما هدف غایی این است که تولید ارز دیجیتال در نهایت قانونمند شود و رمزارز تولید شده در چرخه اقتصاد به عنوان ارز مورد استفاده قرار گیرد و بتوان با آن مواد اولیه و کالای مورد نیاز را وارد کشور کرد که به نفع بخش تولید است.
وی ادامه داد: با این حال در برهه کنونی، توسعه ارزهای دیجیتال در اولویت نیست و هدف سازمان صنعت استان ایجاد بستر قانونی برای متقاضیان رمرزارز است تا بتوانند قانونمند به تولید ارز دیجیتال خود بپردازند.
معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی تاکید کرد که باید اجازه استقرار دستگاه های استخراج رمزارز در داخل یا خارج شهر با رعایت الزامات ادارات برق و گاز داده شود در غیر این صورت فضا این قدر محدود است که امکان صدور پروانه بهره برداری برای متقاضیان میسر نمی شود.
به نظر می رسد بهتر است در عصر فناوری و پیشرفت روز افزون ابزارهای اقتصادی، مراجع قانونی و دست‌اندرکاران در کلان کشور، طرحی نو دراندازند و استفاده از ارز دیجیتال را در مسیر قانونی خویش، به عنوان یک مزیت برای اقتصاد کشور در نظر گیرند و با تسهیل شرایط متقاضیان فعالیت در این بخش از آن به عنوان یک فرصت برای رشد و توسعه بخش تولید بهره گیرند.