معدن لیراب دیشموک در سال ۱۳۸۰ توسط وزارت صنایع و معادن وقت کشف شد و از طریق رسانه های همگانی درباره وجود ماده کمیاب نیترات پتاسیم لیراب به مردم و جامعه اطلاع رسانی شد.
براساس اطلاعات سازمان صنعت ،معدن و تجارت کهگیلویه و بویراحمد، این استان از ظرفیت‌های بالایی در زمینه معدن برخوردار است و نیاز به سرمایه‌گذاری برای شکوفا شدن دارد.
کشور های آمریکا، چین و شیلی دارای بیشترین ذخیره ماده معدنی راهبردی نیترات در جهان هستند.
شماری از مردم بخش دیشموک از توابع شهرستان کهگیلویه و بویراحمد در تیرماه سال ۱۳۸۵شمسی در نامه ای به رییس جمهوری وقت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، خواستار بهره برداری از معدن نیترات پتاسیم لیراب دیشموک شدند.
**دیشموک نخستین ذخیرگاه نیترات کشور
نخستین ذخیره نیترات کشور در منطقه لیراب کهگیلویه و بویراحمد از سوی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور کشف شده است.
حجم ذخیره معدن نیترات دیشموک بیش از یک میلیون تن با عیار آن ۸/۱ درصد برآورد شده است.
نیترات ماده معدنی مهمی است که در حوزه های مختلفی از جمله صنعت نفت و گاز، پالایشگاه ها، صنایع داروسازی و دستگاه های سرمایشی و تهویه مطبوع کاربرد دارد.
به گفته کارشناسان پایداری این معدن حدود ۳۰۰ سال تخمین زده می شود.
**میزان ذخیره نیترات یک میلیون تن در سال
فرماندار شهرستان کهگیلویه در این رابطه گفت: معدن نیترات دیشموک یکی از طرح های آینده دار کهگیلویه و بویراحمد است که سالها بدون هیچ فعالیتی راکد مانده بود که در دولت تدبیر و امید با ارائه تسهیلات خوب روند روبه رشدی داشته است.
دارا کریمی نژاد افزود: در معدن نیترات بخش دیشموک بیش از ۴۰۰ نوع مشتقات تولید خواهد شد.
وی تصریح کرد: با توجه به ظرفیت خوب اقتصادی، معدن نیترات دیشموک می تواند این بخش را به قطب صنعت استان کهگیلویه و بویراحمد تبدیل کند.
کریمی نژاد اضافه کرد: با همکاری خوب پیمانکار فعالیت های آن مطابق برنامه ریزی درحال انجام است.
وی افزود: میزان ذخیره کلی نیترات معدن لیراب افزون بر یک میلیون تن پیش بینی شده که ذخیره ۱۸۰ هزار تنی آن قطعی و با توجه به وضعیت زمین شناسی و توپوگرافی معدن، روش استخراج روباز پیش بینی شده است.
**حمایت صندوق بیمه سرمایه گذاری کشور از نیترات دیشموک
معاون صندوق بیمه سرمایه گذاری فعالیت‌های معدنی کشور در بازدید از این طرح افزود: معدن نیترات پتاسیم در دیشموک تنها معدن شناخته شده در خاورمیانه است.
قباد شاه کرمی با اشاره به آغاز فعالیت های اجرایی این طرح مهم اظهارداشت: با ارائه تسهیلات لازم روند اجرای این معدن شتاب بیشتری خواهد گرفت.
وی بیان کرد: با توجه به آزاد شدن مرحله اول تسهیلات طرح معدن نیترات لیراب روند اجرای از سوی سرمایه گذار قابل قبول است.
شاه کرمی افزود: با برنامه ریزی های انجام شده مرحله دوم تسهیلات طی هفته آینده برای استقرار ماشین آلات ساخته شده از سوی سرمایه گذار آزاد خواهد شد.
وی مبلغ تخصیص داده شده به این طرح را ۴۳ میلیارد ریال اعلام کرد و گفت: تاکنون ۲۰ میلیاردر یال از این میزان آزاد شده است.
شاه کرمی اضافه کرد: با همکاری و پشتکار سرمایه گذار در نصب تجهیزات و ماشین آلات برای اکتشاف میزان حمایت های مالی صندوق نیز افزایش خواهدیافت.
وی اجرای این طرح در منطقه محروم دیشموک کهگیلویه وبویراحمد را نقطه قوت دولت در توسعه متوازن دانست و گفت: با بهره برداری از این طرح معدنی علاوه بر درآمدزایی خوب زمینه اشتغالزایی جوانان جویای کار نیز فراهم خواهد شد.
**دولت بصورت ویژه سرمایه گذار را حمایت می کند
معاون اقتصادی استاندار کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: طی ۲ سال اخیر حمایت های خوبی از سرمایه گذار این طرح انجام شده است.
حشمت الله صمیمی دوست اظهارداشت: در این راستا از محل تسهیلات اشتغال روستایی استان اعتباری بالغ بر ۳۰میلیارد ریال مصوب که بخشی زیادی از این مبلغ به سرمایه گذار پرداخت شده است.
وی افزود: با برنامه ریزی های انجام شده برای تسریع در روند اجرایی بهسازی و بازگشایی جاده دسترسی و مشکل برق مورد نیاز پیگیری های لازم از سوی استانداری انجام می شود.
صمیمی دوست تصریح کرد: در مرحله اول بهره برداری میزان ذخیره این معدن ۵۰۰ هزار تن پیش بینی شده است.
وی اضافه کرد: کاربردهای خوب معدن نیترات پتاسیم دیشموک در صنایع نظامی، غذایی، کشاورزی کشور روند توسعه این منطقه محروم را سرعت می بخشد.
صمیمی دوست با برنامه ریزی های خوب سرمایه گذار و حمایت خوب دولت تدبیر و امید سایر مواد تولیدی این معدن همچون آهک میکرونیزه در صنایع فولاد، سیمان و آرایشی و بهداشتی استفاده خواهد شد.
** نیترات دیشموک تنها معدن کشف شده خاورمیانه
مدیرعامل شرکت ایلیا نیترات و مجری طرح نیترات پتاسیم روستای لیراب بخش دیشموک در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: معدن نیترات لیراب به عنوان تنها معدن کشف شده نیترات در سطح خاورمیانه است.
هومن ایموری بیان کرد: با بررسی کارشناسان و آزمایش های مکرر ۲ ماده مهم معدنی همچون نیترات و آهک که کاربردهای متفاوتی دارند در این پروژه شناسایی شد.
وی افزود: با حمایت خوب دولتمردان و مسئولان استانی مرحله اول این معدن جهت تولید آهک طی ماه‌های آینده به بهره برداری می رسد.
ایموری اضافه کرد: بعد از تولید آهک در مرحله اول تولید ماده معدنی نیترات با غنای ۲ درصد با حمایت و اعلام سازمان زمین شناسی آغاز می‌شود.
وی نبود جاده دسترسی مناسب و تامین برق فشار قوی مناسب را از مهمترین مشکلات اجرای این طرح مهم معدنی اعلام کرد.
ایموری با اشاره به دریافت بیش از ۳۰ میلیارد ریال تسهیلات از بانک توسعه تعاون افزود: تجهیزات و دستگاه‌های لازم را خریداری و طی ماه‌های آتی به صورت ۱۰۰ درصدی به بهره برداری می‌رسد.
**حمایت همه جانبه مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران از معدن نیترات دیشموک
نماینده مردم کهگیلویه، بهمئی، چرام و لنده در مجلس شورای اسلامی با اشاره به ظرفیت خوب معادن در این شهرستانها گفت: با همکاری مسئولان شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران روند اجرایی انها شتاب بیشتری خواهد گرفت.
حجت الاسلام سید محمد موحد اظهارداشت: در دیدار با امیرعلی طاهرزاده مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران وضعیت موجود پروژه های معدنی آهک و فسفات چرام، نیترات لیراب دیشموک و معدن فسفات قیام لنده مورد بررسی قرار گرفت.
وی معدن نیترات دیشموک را یکی از معادن منحصربفرد در ایران دانست و بیان کرد: در این دیدار بر تسریع در روند اجرایی این معدن از سوی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران تاکید شد.
موحد تصریح کرد: با توجه به توجیه اقتصادی معادن زمان بندی دقیق و فنی برای این پروژه ها لازم و ضروری است.
وی بیان کرد: در دیدار با مدیرعامل مواد معدنی ایران احداث صنایع لازم در محدوده معدن فسفات چرام جهت فرآوری نیز پیگیری های لازم انجام شد.
بخش دیشموک یکی از بخش‌های محروم استان کهگیلویه و بویراحمد است.
دیشموک با بیش از ۲۳ هزار نفر جمعیت در فاصله ۸۵ کیلومتری دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه قرار دارد.