به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، ثبت نام داوطلبان سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری روز شنبه ۲۵ اردیبهشت پایان یافت تا فرآیند بررسی صلاحیت‌های داوطلبان بر اساس برنامه زمان بندی شده انتخابات از امروز آغاز شود.
بر اساس اعلام وزارت کشور ۵۹۲ نفر از چهره‌های سیاسی و شهروندان عادی داوطلب نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری شدند. از این میان ۴۰ نفر زن و ۵۵۲ نفر مرد هستند. تعداد داوطلبان در انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم از دو دوره پیش از آن کمتر است و بر اساس اعلام «جمال عرف» رییس ستاد انتخابات کشور به لحاظ تحصیلات ۲۷۲ نفر لیسانس و کمتر، ۳۲۰ نفر فوق لیسانس و بالاتر بودند. این در حالی است که به لحاظ سن ۸۹ نفر زیر ۴۰ سال بودند و ۴۹۵ نفر ۴۰ تا ۷۵ سال بودند و هشت نفر هم ۷۵ سال به بالا هم بودند. از این تعداد شرکت کننده با توجه به تجربه دوره‌های انتخابات ریاست جمهوری و بر اساس اظهارات «هادی طحان نظیف» حقوقدان شورای نگهبان، نزدیک به ۱۰ نفر تایید صلاحیت خواهند شد و با عبور از تعداد بالای داوطلب غیرسیاسی و شهروندان عادی می‌توان به نام ۴۰ داوطلبی رسید که از جریان‌های سیاسی داوطلب نامزدی در انتخابات شدند.
سیل داوطلبان «احساس وظیفه کرده»
از میان جریان‌های سیاسی، اصولگرایان بیشترین آمار ثبت نامی را در تالار بزرگ وزارت کشور بین روزهای ۲۱ اردیبهشت تا ۲۵ اردیبهشت داشتند. اگرچه بسیاری از داوطلبین در نشست خبری پس از ثبت نام یا در هنگام ورود و خروج میان خبرنگاران بر "مستقل آمدن خود" تاکید ویژه داشتند اما نمی‌توان به صرف قرائت بیانیه ای آن‌ها را از خاستگاه سیاسی‌شان جدا کرد. با این وصف سیل داوطلبان اصولگرایی که در روزهای ثبت نام احساس وظیفه کرده و در وزارت کشور برای ثبت نام حضور یافتند؛ می‌توان در چند دسته قرار داد.
الف) سرداران و نظامی‌ها
با وجود انتقاداتی که در هفته‌ها و ماه‌های منتهی به ثبت نام از حضور چهره‌های نظامی شد، «سعید محمد» فرمانده پیشین قرارگاه خاتم الانبیا(ص)، «حسین دهقان» وزیر پیشین دفاع، سرتیپ «محمدحسین نامی» وزیر ارتباطات در دولت احمدی نژاد و «علیرضا افشار» فرمانده پیشین بسیج از شخصیت‌های نظامی بودند که در انتخابات ثبت نام کردند.
طی هفته های گذشته بیشترین خبرها و تحلیل ها از میان این گروه متعلق به سعید محمد بود حالا باید منتظر ماند و دید شورای نگهبان با توجه به کاستی‌های کارنامه وی در حوزه مسئولیت های اجرایی چه تصمیمی اتخاذ خواهد کرد. محمد با معضل خاستگاه سیاسی هم روبروست و به نظر می رسد با حضور حجت الاسلام رییسی، اصولگرایان حمایتی از وی به عمل نیاورند.
ب) سونامی بهاریون
دولتمردان، وزرا و معاونان و مشاوران دولت‌های نهم و دهم محمود احمدی نژاد رکورددار حضور در روزهای نام نویسی بودند که به گفته رستم قاسمی نشان از کارآمدی بالای کابینه وی داشت.
«محمود احمدی نژاد» روز دوم ثبت نام‌ها با حضور در وزارت کشور داوطلب انتخابات شد اما گفت اگر رد صلاحیت شود آن را تحریم خواهد کرد. درگیری با نیروهای انتظامی حاضر در وزارت کشور، عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی کرونا، بالارفتن از نرده‌های ساختمان محل ثبت نام و شعارهای عجیب هوادارانش حاشیه‌های حضور رییس جمهوری پیشین در وزارت کشور بود.
به دنبال نام نویسی رییس جمهوری سابق، کابینه و معاونان وی هم داوطلب انتخابات شدند.
«صادق خلیلیان» وزیر جهاد کشاورزی دولت دهم، «محمد عباسی» وزیر ورزش و جوانان دولت احمدی نژاد، «رستم قاسمی» وزیر نفت دولت دهم، «محمد شریف ملک‌زاده» مشاور محمود احمدی نژاد و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دولت دهم، «رامین مهمانپرست» سخنگوی وزارت امور خارجه دولت دهم، «فریدون عباسی» رییس سازمان انرژی اتمی دولت احمدی نژاد و نماینده کنونی مجلس، «سید شمس الدین حسینی» وزیر امور اقتصادی و دارایی دولت دهم، «مسعود زریبافان» رییس سابق بنیاد شهید؛ همگی از دولتمردان دوره نهم و دهم ریاست جمهوری بودند که در انتخابات ثبت نام کردند.
گرچه نمی‌توان با قاطعیت و حتی احتمال بالایی از رد یا تایید صلاحیت هریک از وزرای و معاونان و حتی خود احمدی نژاد سخن گفت اما مجموع رویدادهای ماه‌ها و سال‌های اخیر و تجربه حاصل از آن گمانه زنی‌ها درباره تایید صلاحیت چندان مثبت نشان نمی‌دهد. با درنظر گرفتن شرایط نامزدی موردنظر شورای نگهبان و بر اساس گمانه‌های موجود می‌توان «رستم قاسمی» وزیر نفت دولت دهم را گزینه ای دانست که احتمال تایید صلاحیت وی از دیگر گزینه‌های بهاری بالاتر است.
ج) اصولگرایانی که اعلام استقلال کردند
در دسته بندی اصولگرایانی که روزهای گذشته داوطلب انتخابات ریاست جمهوری شدند جز دو گروه اشاره شده، گروه سومی هم وجود دارد که هرچند بارها بر استقلال خود تاکید کرده و می‌کنند اما پیشینه اصولگرایی آن‌ها قابل چشم پوشی نیست.
«علی مطهری» نایب رییس مجلس دهم و «سید عزت الله ضرغامی» رییس پیشین صدا و سیما از این دسته هستند. مطهری سال‌هاست تاوان استقلال سیاسی خود را می‌دهد و مورد غضب طیف‌های اصولگراست و ضرغامی، راهی را در پیش گرفته است که نه اصولگرایی در آن می‌گنجد و نه اصلاح طلبی. علی مطهری سابقه رد صلاحیت از سوی شورای نگهبان را در انتخابات مجلس را دارد. ضرغامی هم بعید نیست قربانی تعدد نامزدهای اصولگرایان شده و از سد شورای نگهبان عبور نخواهد کرد.
د) احساس وظیفه‌هایی که تمام نمی‌شوند
در میان ثبت نامی‌های روزهای اخیر چند داوطلب اصولگرا دلیل حضور خود را احساس وظیفه در شرایط کنونی اعلام کردند.
«علیرضا زاکانی» رییس مرکز پژوهش های مجلس و «محسن رضایی میرقائد» دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام از این گروه بودند. پس از ثبت نام هم بیشترین انتقادات از سوی آن‌ها علیه داوطلبان دیگر مطرح شد. محسن رضایی تاکنون سه بار مهر تایید صلاحیت شورای نگهبان برای انتخابات ریاست جمهوری را به دست آورده است و به نظر می رسد اگر تعدد ثبت نامی‌ها منجر به انصراف یا عدم نامزدی وی نشود، رضایی برای چهارمین بار در انتخابات ریاست جمهوری حضور پیدا کند. زاکانی اما به دلیل همین تنوع احتمالا از رقابت‌های نهایی بازماند. «سعید جلیلی» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اصولگرای دیگری است که در ساعات پایانی ثبت نام داوطلب انتخابات شد. احتمال رد صلاحیت وی در پروسه احراز صلاحیت بسیار کم است و می‌توان وی را یکی از نامزدهای آینده دانست به شرط آنکه تا روز انتخابات همچنان خود را اصلح دانسته و به نفع نامزدی خاص کنار نکشد.
ثبت نامی‌های اصلاح طلبان؛ اصلاح‌طلب و مستقل
داوطلبان اصلاح طلب انتخابات ریاست جمهوری هم مانند رقیب اصولگرای خود به دسته‌هایی تقسیم می‌شوند؛ گروهی از ثبت نامی‌های روزهای گذشته مانند حجت الاسلام «محسن رهامی»، «رسول منتجب‌نیا» فعال سیاسی و دبیر کل حزب جمهوریت، «محمدجواد حق شناس» عضو شورای شهر تهران هنگام ثبت نام خود را مستقل از سازوکار اصلاح طلبان در انتخابات اعلام کردند. دیگر داوطلبان اما یا گزینه جبهه اصلاحات بودند یا با هماهنگی آن‌ها در انتخابات داوطلب شدند.
«محمود صادقی» عضو فراکسیون امید مجلس دهم، «محسن مهرعلیزاده» رییس سازمان ورزش و امور جوانان دولت اصلاحات، «محسن هاشمی»، رییس شورای شهر تهران، «مسعود پزشکیان» نماینده مردم تبریز در مجلس یازدهم، «عباس آخوندی» وزیر پیشین راه و شهرسازی، «مصطفی کواکبیان» نماینده سابق مجلس، «محمد شریعتمداری» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، «زهرا شجاعی» رییس مرکز مشارکت امور زنان دولت اصلاحات از چهره‌های اصلاح طلبی بودند که عموما روز آخر ثبت نام در تالار وزارت کشور حاضر شده و ثبت نام کردند.
از میان نام‌های مطرح شده و بر اساس تجربه انتخاباتی احتمال تایید صلاحیت مهرعلیزاده، محسن هاشمی، شریعتمداری و مسعود پزشکیان و مصطفی کواکبیان بیشتر از گزینه‌های دیگر است و به همان میزان احتمال تایید صلاحیت چهره‌هایی چون محمود صادقی کمتر است.
در کنار این گروه از اصلاح طلبان، «سید مصطفی تاجزاده» معاون سیاسی وزیر کشور دولت اصلاحات و از چهره‌های شاخص اصلاح طلب هم داوطلب انتخابات ریاست جمهوری شد. هرچند بعید است صلاحیت وی تایید شود. تاجزاده دلیل ثبت نام و داوطلبی را فراموش نشدن آرمان‌های اصلاحات در شرایط کنونی اعلام کرد.
کناره گیران انتخابات سیزدهم
«محمدرضاعارف» نماینده دوره دهم مجلس، «محمدصادق خرازی» دبیرکل حزب ندای ایرانیان از جریان اصلاح طلب و «علی نیکزاد» نایب رییس مجلس و «محمدناظمی اردکانی» وزیر تعاون دولت نهم از میان اصولگرایان و «علی اکبر صالحی» رییس سازمان انرژی اتمی در روزهای ثبت نام بیانیه های انصراف خود را منتشر کردند. «محمدباقر قالیباف» رییس مجلس، «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه، «محمدجواد آذری جهرمی» وزیر ارتباطات، «فائزه هاشمی» عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران، «سورنا ستاری» معاون فناوری رییس جمهوری هم از نام‌های آشنایی بودند که هرکدام حضور در انتخابات را در شرایط کنونی و به دلایل متفاوت صلاح ندانسته و ثبت نام نکردند.
اضلاع مثلث اصلی انتخابات چه کسانی هستند؟
در کنار نام‌های اشاره شده در گزارش، سه چهره را می‌توان با احتمال بالایی مثلث اصلی انتخابات سیزدهم دانست؛ «علی لاریجانی» رییس پیشین مجلس شورای اسلامی، حجت الاسلام «سید ابراهیم رییسی» و «اسحاق جهانگیری» معاون اول رییس جمهوری.
لاریجانی روز ثبت نام مصمم‌تر از همیشه بود و این موضوع هم در ظاهر و هم در محتوی بیانیه انتخاباتی وی مشهود بود. لاریجانی امکان تایید صلاحیت بالایی دارد و می‌تواند اعتدال مورد نیاز در سیاست داخلی و خارجی را نمایندگی و حفظ کند.
حجت الاسلام رییسی گرچه در بیانیه انتخاباتی خود را مستقل دانست اما همان معجزه ای است که به نظر می‌رسد اصولگرایان منتظرش بودند تا پاستور را فتح کنند. شخصیتی که می‌تواند اجماع مورد نظر را به وجود آورد و احتمال تایید صلاحیتش از همه نام‌های قید شده در این گزارش بیشتر است.
اسحاق جهانگیری ضلع سوم این مثلث و نماینده جریان اصلاح‌طلبی است که در دولت‌های تدبیر و امید بی ادعا کنار رییس جمهوری ایستاد و کنار کشیدن از راه رفته را ترجیح نداد. احتمال تایید صلاحیت معاون اول رییس جمهوری با توجه به سابقه این تایید صلاحیت در دور قبل انتخابات بالاست و جهانگیری می‌تواند علیرغم همه هجمه‌های آغاز شده از عملکرد دولتی دفاع کند که کشور را در سال های سخت جنگ اقتصادی و تحریم‌ها اداره کرد.