امروزه روابط عمومی در هر سازمانی به نیازی جدی، اجتناب‌ناپذیر و حیاتی تبدیل شده است و مدیران دستگاه‌ها نیز بیش از گذشته به نقش اثرگذار این حوزه در تسهیل امور سازمان‌ها و هدایت افکار عمومی واقف شده‌اند.
۲۷ اردیبهشت‌ماه، روز ملی ارتباطات و روابط عمومی فرصت مناسبی برای واکاوی چالش‌ها و بازنگری در وظایف روابط عمومی‌ها و همچنین بررسی نقاط ضعف و قوت و آسیب‌شناسی در این حوزه است.
آنچه مسلم است روابط عمومی‌ها بازوی توانمند دستگاه‌های اجرایی و پل ارتباطی بین مردم و مسئولان هستند، ولی در حال حاضر جایگاه کارگزاران روابط عمومی آن‌طور که شایسته است در سازمان‌ها تعریف نشده و با کارکرد فعلی نمی‌توان به اهداف مدنظر در این حوزه دست یافت.
روابط عمومی‌ها نیازمند بازنگری در عملکرد گذشته، مجهز شدن به دانش روز، گفتمان سازی و استفاده از آخرین امکانات و تجهیزات اطلاع‌رسانی در عصر کنونی هستند.
به مناسبت روز روابط عمومی، خبرنگار ایرنا با چند نفر از مسئولان حوزه روابط عمومی دستگاه‌های اجرایی استان قم که سال‌ها در این عرصه سابقه دارند، گفت‌وگو کرده است.
ضعف روابط عمومی‌ها موجب شکاف بین مردم و مسئولان شده است
معاون مدیرکل روابط عمومی استانداری قم در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اهمیت، نقش و جایگاه روابط عمومی‌ها، گفت: در حال حاضر روابط عمومی‌ها با جایگاه واقعی و شایسته واقعی فاصله زیادی دارند و جایگاهی که روابط عمومی‌ها به‌عنوان تسهیل گر امور ارتباطی و اطلاع‌رسانی، کمک‌حال سازمان و بازوی توانمند مدیر باشند، فاصله زیادی دارند.
محمدرضا حبیبی افزود: بخش زیادی از ضعف‌ها و اشکالات موجود در حوزه اطلاع‌رسانی و پاسخگویی و تعامل دستگاه‌ها با مردم و رسانه‌ها، ریشه در ضعف و ناکارآمدی روابط عمومی‌ها دارد که برای حل این مشکل، اهداف، وظایف و ساختار این مجموعه باید در سطح ملی و کلان بازنگری و فکر اساسی برای این مجموعه اندیشیده شود.
وی تصریح کرد: متاسفانه ضعف در پاسخگویی دستگاه که موجب دوری و شکاف بیشتر مردم با مسئولان شده است، پاسخگو نبودن برخی دستگاه‌ها در مقابل نیازهای مخاطبان و ضعف در ارائه عملکرد در تعاملات برون‌سازمانی ناشی از ناکارآمدی و ریشه در ضعف روابط عمومی‌هاست.
وی کمبود نیروی انسانی در حوزه روابط عمومی دستگاه‌های اجرایی را از جمله مشکلات موجود عنوان و اضافه کرد: بیشتر اداره‌های استان با یک یا دو نفر مجموعه روابط عمومی را مدیریت می‌کنند، درحالی‌که روابط عمومی‌ها باید ساختار مستقل و به‌عنوان یک اداره کل محسوب شوند؛ برای ارتقاء کارآمدی روابط عمومی این مجموعه باید تقویت و مورد حمایت قرار گیرد.
حبیبی اضافه کرد: نگاه سلیقه‌ای برخی مدیران به فعالیت‌های روابط عمومی‌ها و نداشتن اعتقاد به جایگاه و نقش روابط عمومی‌ها، باعث شده روابط عمومی‌ها در جایگاه شایسته و بایسته قرار نگیرند.
وی روزمرگی شدن فعالیت روابط عمومی‌ها را از دیگر ضعف‌های این حوزه برشمرد و خاطرنشان کرد: برخی روابط عمومی‌ها تبدیل به فردی شده‌اند که گاهی یک خبر برای مدیری کار کنند و به همین دلیل سطح کار روابط عمومی نزول یافته است.
به گفته وی، جریان ساز نبودن روابط عمومی هم مشکل اساسی است، درحالی‌که روابط عمومی باید هدایت و تنویر افکار عمومی را عهده‌دار باشد، پل ارتباطی بین مردم و مسئولان باشد و باید بتواند در این عرصه تعادل لازم را برقرار نماید.
حبیبی تصریح کرد: اگر روابط عمومی به وظایف خود در هدایت افکار عمومی عمل نماید، جامعه نیز با این مجموعه همراه می‌شود.
وی با بیان این‌که ۲۶ سال در حوزه روابط عمومی سابقه دارم، بیان کرد: در تمام این سال‌ها دغدغه‌های مجموعه روابط عمومی در قالب شعار بوده و در عمل کار خاصی برای این حوزه انجام نشده است.
صداقت، دقت، سرعت و جامعیت چهار راهبرد مهم اطلاع‌رسانی توسط روابط عمومی‌هاست
مدیر روابط عمومی اداره کل آموزش‌وپرورش قم نیز گفت: کارگزاران روابط عمومی باید خلاقیت‌ها و زیبایی‌شناسی‌ها را با سه اصل اطلاع‌رسانی، اطلاع‌شناسی و اطلاع‌یابی استوار نمایند.
غلامرضا رضایی افزود: نیروهای روابط عمومی باید خود را نسبت به افکار نو، نیروی انسانی خلاق و تغییر روش‌های متناسب با شرایط روز مجهز نمایند.
وی با تاکید بر این‌که روابط عمومی‌ها باید به سمت هم‌افزایی دانش و نگرش پیش روند، ادامه داد: روابط عمومی‌ها باید نسبت به امکانات دقیق انسانی و مالی و استعدادهای بالفعل در همه ابعاد اطلاعات کافی داشته باشد و به بهبود روش‌ها و فرآیندها کمک کنند.
وی خاطرنشان کرد: انتخاب کارگزار روابط عمومی باید بر محور تفکر مداری، مشارکت مداری، نواندیشی، نوگرایی و رویکرد آینده‌پژوهانه توجه داشته باشند تا توفیقات دستگاه‌ها سریع‌تر بازتاب یابد.
رضایی گفت: روابط عمومی می‌تواند خودش و جایگاه سازمانی را ارتقا دهد و در این راستا باید برای توانمندسازی نیروها دوره‌های آموزشی را در قم تقویت کنیم.
وی تصریح کرد: روابط عمومی‌ها صداقت، دقت، سرعت و جامعیت را به‌عنوان چهار راهبرد مهم در اطلاع‌رسانی مدنظر قرار دهند و بدانند که روابط عمومی‌ها می‌توانند با این چهار مولفه در تصمیم‌های کلان اثرگذار باشند.
وی همچنین گفت: سواد رسانه‌ای برخی مدیران قدرتمند نیست و افرادی را به‌عنوان کارشناس روابط عمومی به کار می‌گیرند که شاید در سایر حوزه‌های سازمان نمره کاری نداشته باشند؛ آسیب این کار نیز متوجه خودشان است.
رضایی بیان کرد: باید تلاش کنیم تا فضایی امن به دور از تشویش و همراه با ترویج رویکرد تفکر نقادانه و اثربخش برای روابط عمومی‌ها فراهم کنیم.
وی افزود: با استفاده حداکثری از فضای رسانه‌ای در استان و بازتاب سریع و صحیح اخبار و رویدادها، گفتمان تحولی را در تمام سطوح سازمانی حاکم کنیم و بتوانیم روابط عمومی را به جایگاه واقعی خود برسانیم.
وی ابراز امیدواری کرد: مجموعه‌های استانی به مقوله ارتباطات، روابط عمومی و اطلاع‌رسانی به‌عنوان فرصت قابل اعتماد و اثربخش نگاه کنند و مدنظر داشته باشند اگر با بهره‌مندی از نیروهای تخصصی در سازمان‌ها اهداف را پیش ببرند، مدیران ضرر نمی‌کنند.
روابط عمومی با تکالیف سنتی و غیرحرفه‌ای نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای رسانه و تعامل سازنده با آن باشد
رئیس اداره روابط عمومی و امور فرهنگی تامین اجتماعی استان قم گفت: با گذشت ۶۷ سال از عمر نهاد روابط عمومی در کشور هنوز تعریف مناسبی از جایگاه این حرفه کلیدی در سازمان‌ها وجود ندارد و نمایه موثری در نقد و رشد این حوزه مهم برای تصمیم سازی و تسهیل روابط برون و درون‌سازمانی ترسیم نشده است.
محمد تلخابی افزود: در حال حاضر روابط عمومی‌ها در اکثر سازمان‌ها بیشتر نقش واحد تشریفاتی را بازی می‌کند و برگزاری جشن‌ها، مراسم بازنشستگی و تقدیر، مراسم استقبال رسمی و برنامه‌های از این دست فعال هستند، درحالی‌که رسالت سازمانی این حوزه در حد مشورت در تصمیم سازی و تسهیل گری راهبردهای توسعه است.
وی با بیان این‌که مشکل بیشتر سازمان‌ها در کشور ارتباط ضعیف روابط عمومی‌ها با رسانه است، بیان کرد: روابط عمومی‌ها جایگاه اصلی خود را نیافته‌اند و با تکالیف سنتی و غیرحرفه‌ای نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای رسانه و تعامل سازنده با آن برای بهره‌گیری از ظرفیت‌هایش در راستای خدمت به مردم و تعالی سازمانی باشند.
وی افزود: به دلیل نداشتن ساختار حرفه‌ای و ضابطه‌مند، روابط عمومی‌ها عمدتا نردبان سیاست دولت‌ها هستند و با تغییر دولت‌ها نگاه به این نهاد و سیاست‌های کاری آن تغییر می‌کند که این آفتی بزرگ است.
تلخابی با اشاره به این‌که اگر تعریف صحیحی از آزادی بیان و آزادی قلم داشته باشیم روابط عمومی‌های دولتی نمی‌توانند آزادی کلام داشته باشند، تصریح کرد: روابط عمومی‌ها باید بر اساس سیاست‌های سازمان متبوع خود عمل کنند؛ درحالی‌که ارتباط آن‌ها باید مدام با آزادی بیان همراه باشد تا بتوانند مشکلات را بازگو کنند.
وی تاکید کرد: تقابل و همراه بودن روابط عمومی با رسانه و بالعکس موجب کارایی هرچه بیشتر این دو نهاد می‌شود و ترسیم محتوایی ارتباط معنایی و کلامی جامعه و رشته فهم امور و گفتمان‌های قالب در این لایه‌ها و بخش‌ها به عهده روابط عمومی و رسانه است.
به گفته وی، روابط عمومی‌ها باید حقایق را به رسانه‌ها منتقل کنند و رسانه‌ها نیز باید بی‌طرفانه به مسائل بپردازند و نگاه نقادانه با هدف اصلاح گری و رشد داشته باشند.
رئیس اداره روابط عمومی تامین اجتماعی قم گفت: متاسفانه روابط عمومی در برخی از سازمان‌ها به اتاق خبری برای تولید مطالبی تبدیل شده است که منافع و بقای مدیر ارشد سازمان را حفظ کند و در برخی از سازمان‌ها به واحد تبلیغات تبدیل شده تا منافع مدیر روابط عمومی را حفظ کند.
وی افزود: روابط عمومی‌ها گاها توسط مدیران سازمان‌ها و افراد غیرمتخصص از مسیر خود منحرف شده و به واحدهایی تبلیغاتی، پوسترچسبان، برگزارکننده مراسم آیینی و تولیدکننده اخبار سیاسی تبدیل شده‌اند.
وی ادامه داد: بر اساس منابع علم ارتباطات، چهار محور علمی‌گرایی، پژوهش‌گرایی، سیستماتیک بودن و ایده‌آلی بودن از شاخص‌ترین ویژگی‌های یک روابط عمومی سرآمد است؛ به‌طوری‌که زمانی مشاوره‌های مدیر روابط عمومی موثر و کارآمد است که بر اساس پژوهش‌های صحیح و کارآمد مطرح شود.
تلخابی تاکید کرد: روابط عمومی‌ها باید آخرین امکانات موجود روز و از همه مهم‌تر حمایت مدیران سازمان خود را در اختیار داشته باشند تا بتوانند به‌خوبی به وظایف عمل کنند و نتایج مثبتی را برای سازمان خود رقم بزنند.
روابط عمومی‌ها نیازمند حمایت حداکثری مدیران ارشد سازمانی هستند
رئیس اداره روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان قم نیز در سخنانی بر ضرورت توجه هرچه بیشتر به اهمیت و جایگاه روابط عمومی‌ها در کشورمان تاکید کرد و گفت: بدون تردید روابط عمومی‌ها می‌توانند با عملکرد و کارکرد درست خود و با بهره‌مندی از علم و اخلاق و هنر، سرمایه‌های اجتماعی را هرچه بیشتر بهبود بخشیده و وحدت و انسجام و همدلی را در جامعه ایجاد کنند.
سید محمدرضا بهشتی پور خاطرنشان کرد: اطلاع‌رسانی درست، شفاف و بهنگام از خدمات و عملکرد دولت در نهادها و دستگاه‌های اجرایی مختلف و برقراری ارتباط و تعامل صادقانه و صمیمانه با مردم در سطوح و لایه‌های مختلف اجتماعی، همان نقش بی‌بدیل و انکارناپذیر روابط عمومی‌ها در جلب اعتماد عمومی و همراه و همدل کردن مردم با اهداف و سیاست‌های کلان کشور است.
وی با اشاره به سوءاستفاده دشمنان و بدخواهان نظام اسلامی از وجود برخی خلاءهای ارتباطی میان مردم و مسئولان و ناآگاهی مردم نسبت به خدمت‌رسانی دولت‌ها، گفت: فضای تخریب، سیاه نمایی و شایعه‌پراکنی علیه ارکان نظام و کارآمدی انقلاب اسلامی، فقط و فقط با ایجاد تعامل و همدلی میان دولت و ملت از میان خواهد رفت و این وظیفه و رسالتی است که بر عهده روابط عمومی‌هاست.
وی همچنین برخی معضلات و چالش‌های پیش روی روابط عمومی‌های دستگاه‌های اجرایی را مورد توجه قرار داد و گفت: امروزه روابط عمومی‌ها به‌شدت نیازمند ارتقاء جایگاه و اصلاح ساختارهای قانونی، توجه و اهتمام هرچه بیشتر مدیران نسبت به کارکرد روابط عمومی‌ها در ارتباطات درون و برون‌سازمانی، به‌کارگیری نیروهای متخصص و متعهد در واحدهای روابط عمومی و تخصیص اعتبارات لازم برای انجام درست وظایف و رسالت‌های سازمانی خود هستند.
بهشتی پور در پایان تصریح کرد: روابط عمومی‌های دستگاه‌های اجرایی به لحاظ تنوع و گستردگی در وظایف، مخاطبان و نیازمندی‌های علمی، آموزشی و تجهیزاتی و سروکار داشتن با افکار عمومی، برای تاثیرگذاری هرچه بهتر در فضای فکری و فرهنگی جامعه و جلب مشارکت و اعتماد مردم، باید از حمایت حداکثری مدیران ارشد برخوردار بوده و به لحاظ منابع مالی و نیروی انسانی کاملا تامین شده باشند./