به گزارش روز سه‌شنبه گروه دانشگاه و آموزش ایرنا از پایگاه خبری ساینس، متابولیت به مواد شرکت‌کننده در متابولیسم یا سوخت و ساز سلولی گفته می‌شود.
بر اساس مطالعات جدید سطح پایین متابولیت قند که GlcNAc نام دارد، با ناتوانی پیشرونده و تخریب عصبی بیماران مبتلا به ام اس مرتبط است. طبق این مطالعه می‌توان سطح سرمی GlcNAc را به عنوان نشانگری درنظر گرفت که میزان آن در افرادی با بیماری پیشرونده کمتر است.
مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی پاسخ غیرمتعارفی به سیستم عصبی مرکزی (CNS) می‌دهد. سیستم عصبی مرکزی شامل مغز، نخاع و اعصاب بینایی است. سیستم ایمنی بدن به طور معمول عوامل خارجی مانند باکتری ها و ویروس ها را مورد هدف قرار می دهد؛ ولی در بیماری‌های خود ایمنی، به اشتباه بافت های نرمال از بین می روند.
در بیماری ام اس، سیستم ایمنی به میلین حمله می‌کند. میلین به غلاف چربی اطراف سلول های عصبی گفته می‌شود. میلین آسیب دیده سبب بوجود آمدن تصلب بافت (sclerosis) می‌شود که نام بیماری نیز از همین واژه گرفته شده است.
زمانی که پوشش میلین یا بافت‌های عصبی آسیب می‌بینند، ارسال پیام‌های عصبی مختل می‌شود که عوارض مختلفی دارد.
بر اساس مطالعات قبلی این متابولیت باعث میلین‌سازی مجدد در بیماران مبتلا به ام اس می‌شود و از تخریب عصبی پیشگیری می‌کند؛ بنابراین وجود آن به میزان نرمال در بیماران ضروری است.
در ادامه آمده است متابولیت GlcNAc پاسخ‌های پیش‌التهابی را کاهش می‌دهد و از این طریق به ترمیم میلین کمک می‌کند.
انواع بیماری MS
- ام اس پیشرونده مقدماتی
در این نوع، نشانه‌های بیماری به طور پیوسته از زمان تشخیص بیماری سیر صعودی دارند. حمله‌ها مشخص نیستند و هیچ علامت بهبودی وجود ندارد. حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از بیماران، به این نوع از بیماری مبتلا می‌شوند. معمولا بیماری ام اس در افرادی که این مرحله را تجربه می‌کنند، دیر و در حدود ۴۰ سالگی تشخیص داده می‌شود.
- نوع عودکننده – فروکش کننده
حدود ۹۰ درصد از بیماران، به این نوع مبتلا هستند. معمولا نشانه‌های اولیه بیماری در این افراد، در اوایل بیست سالگی دیده می‌شود. پس از آن در دوره‌های مختلف، بیماری عود می‌کند و در بین دوره‌ها، بیمار بهبودی نسبی دارد. معمولا بیمارانی که به این نوع مبتلا هستند، وارد مرحله دیگری از بیماری به نام پیشرونده ثانویه می‌شوند.
- ام اس پیشرونده ثانویه
در این نوع، علایم بیماری به طور پیوسته سال‌ها وجود دارد و هیچ عود یا بهبودی حاصل نمی‌شود. معمولا این حالت ۱۰ تا ۲۰ سال پس از تشخیص بیماری اتفاق می افتد. این نوع از بیماری معمولا منجر به از کار افتادگی بیماران می شود.
- نوع پیشرونده عودکننده
این نوع از بیماری بسیار نادر است و در آن بیماری در دوره های مشخص عود می کند و از یک حمله تا حمله بعدی، نشانه های بیماری شدیدتر می شود. حدود ۵ درصد از افراد به این نوع از بیماری مبتلا هستند.
محققان دانشکده پزشکی هاروارد گزارشی مبنی بر علایم اولیه ام اس ارایه کرده‌اند و به افراد هشدار می‌دهند که این علایم را جدی بگیرند:
۱-مشکلات بینایی
۲-مشکلات تعادل
۳-سوزن سوزن شدن و خواب رفتن انگشتان دست و پا
۴-تغییرات ناگهانی دمای بدن اعم از کاهش یا افزایش
۵-تغییرات مداوم در عملکرد دستگاه گوارش
۶-مشاهده چرخشی هر یک از علایم ذکر شده در موارد یک تا پنج
۷-ضعف عضلانی
۸-مشکلات شناختی و عدم تمرکز
۹- خستگی مفرط
در حال حاضر بیش از ۲.۳ میلیون نفر در سراسر جهان به ام اس مبتلا هستند و میزان آن در زنان تقریبا سه برابر مردان است.
توصیه محققان برای افزایش کارایی و سطح زندگی مبتلایان به ام اس
۱- غذاهای حاوی ترکیبات مغذی‌تر مانند انواع میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین، غلات کامل، و اسیدهای چرب امگا ۳ را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
۲- با انجام فعالیت بدنی مستمر، کارآیی و آمادگی جسمانی خود را افزایش دهید. این اقدام موجب افزایش انعطاف‌پذیری، بهبود تعادل و بهبود برخی از علایم بیماری از جمله بدخوابی و مشکلات شناختی می‌شود.
۳- در تمرین‌ها و فعالیت‌های تحریک‌کننده مغزی مشارکت کنید. فعالیت‌های ذهنی مانند حل جدول کلمات، شرکت در کلاس‌ها، انجام بازی‌های حافظه، فعالیت‌های اجتماعی و مطالعه مغز را ورزیده‌تر می‌کند و توانایی ذهنی لازم برای بیماران مبتلا به MS را فراهم می‌کند.
۴- مشکل بدخوابی را حل کنید تا استراحت کافی داشته باشید. بهره‌مندی از خواب کافی برای عملکرد صحیح بدن به ویژه در شرایطی که در حال مقابله با بیماری MS هستید، امری ضروری است.
۵- پس از مشورت با پزشک از مکمل‌های ویتامین D استفاده کنید. بر اساس تحقیقات علمی، کمبود ویتامین D موجب افزایش احتمال ابتلا به MS، افزایش دفعات بازگشت بیماری و تسریع پیشرفت ان می‌شود.
۶- در صورت ابتلا به افسردگی، آن را درمان کنید. التهاب ناشی از ابتلا به MS و استرس ناشی از تحمل عوارض این بیماری منجر به بروز افسردگی می‌شود که خود یکی از عوامل اصلی گیجی است. گفتار درمانی و مصرف داروهای ضدافسردگی دو راهکار متداول برای بهبود این عارضه است.
۷ – مصرف دخانیات را ترک کنید و از افراد سیگاری فاصله بگیرید. مصرف سیگار یکی از فاکتورهای ریسک مهم تشدید و ابتلا به MS محسوب می‌شود. بر اساس تحقیقات علمی، قرار گرفتن در معرض دود دست دوم سیگار نیز موجب افزایش ریسک ابتلا و تشدید بیماری MS می‌شود.
۸- یک برنامه کاهش استرس داشته باشید. استرس مزمن کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد و در مورد مبتلایان به MS موجب بروز علایم یا تشدید آن‌ها می‌شود. کاهش استرس از طریق مصرف دارو یا سایر روش‌ها می‌تواند موجب افزایش کیفیت افراد مبتلا به MS شود.
۹- دمای محیط را کنترل کنید. افزایش و کاهش بیش از حد دما و به ویژه گرمای شدید می‌تواند موجب تشدید علایم MS و حتی بروز علایم جدید شود. در فصل گرما از دوش گرفتن با آب داغ اجتناب کنید، آب کافی مصرف کنید، از تجهیزات تهویه مطبوع استفاده کنید و در معرض نور مستقیم خورشید قرار نگیرید.
۱۰- زندگی را ساده بگیرید. راهکارهایی را بیابید که هرروز را کمی ساده‌تر کند. ممکن است برای این منظور یک استراتژی کلی تدوین کنید یا ابزارهای ساده‌ای را خریداری کنید که امکان انجام یک یا چند فعالیت روزمره مانند باز کردن کنسرو یا آشپزی را به روش ساده‌تری فراهم کنند.
نتایج این مطالعه در نشریه JAMA Neurology منتشر شده است.