به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا، در این نشست مجازی که به همت خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در شهر لاهور مرکز ایالت پنجاب در شرق پاکستان برگزار شد، اندیشمندان، فردوسی شناسان و شخصیت‌های دانشگاهی از ایران، پاکستان، ترکیه، افغانستان، کشورهای آسیای میانه و همچنین انگلستان شرکت کردند.
«محمدرضا ناظری» سرکنسول ایران در لاهور، «جعفر روناس» رئیس خانه فرهنگ کشورمان به همراه شخصیت‌های ادبی و اساتید دانشگاهی پاکستان نیز در این همایش سخنرانی و پیوند نزدیک ملت‌های منطقه از طریق شاهنامه فردوسی و نقش بی‌بدیل آن در اشاعه زبان فارسی را تشریح کردند.
«مرشد عباس بهمنش» مدرس هنر نقالی در دانشگاه پیام نور از ایران اشعاری حماسی از شاهنامه را با کلامی آهنگین و بیانی گرم روایت کرد.
رئیس نمایندگی فرهنگی ایران در لاهور در ادامه احیاء زبان فارسی و تاریخ گذشته ایران باستان را مدیون حکیم ابوالقاسم فردوسی دانست و گفت: در واقع فردوسی با درایت، فرهنگ ایران پیش از اسلام را با فرهنگ ایران پس از اسلام پیوند داد و از آیین‌های ایران باستان در سرایش شاهنامه بهره برد. فردوسی از طبقه دهقان بود که از طبقات اجتماعی بالای آن روزگار بود. به همین دلیل با فرهنگ و آیین‌های باستانی ایران آشنایی داشت که این دانش جهان‌بینی شعری او را پرورش داد.
وی با بیان اینکه در آن دوران زمینه برای اوج خردورزی و دانش‌مداری در شاهنامه آماده بود، خاطرنشان کرد: شاعر پارسی گوی ایرانی، بسیار آزاداندیش و نکته‌سنج در رویدادهای گذشته و حال بود، نجابت گفتار و پاکی سخنش زبانزد است و حتی واژه‌ای که زننده و ناسزا باشد به کار نبرد تا برای همیشه مطالب گزیده‌اش در یاد ایرانیان زنده بماند.
ناظری، سرکنسول جمهوری اسلامی ایران نیز شاهنامه را شاهکار ادبی و هنری بی‌نظیر جهان دانست و گفت: این اثر جهانی پر از حکمت، دانش، اخلاق و پندهای مختلف برای همزیستی مسالمت آمیز و تهییج غرور و افتخار انسانی است.
وی تاثیر شاهنامه فردوسی را در دیگر ادبیات‌های جهان عمیق توصیف کرد و گفت: در شبه قاره زبان و ادبیات فارسی آمیخته با فرهنگ و تمام شئونات زندگی انسان هاست که سرود ملی پاکستان نمونه بارز آن است.
«عالیه قمبربکوا» دانشیار گروه خاورمیانه و آسیای جنوبی دانشکده شرق شناسی دانشگاه فارابی از قزاقستان با بیان اینکه ۲۵ هزار بیت شاهنامه مربوط به ایران و توران است، گفت: رمز ماندگاری شاهنامه در طول یک هزار سال گذشته دارا بودن رمزها و پیام‌هایی است که باید توسط اندیشمندان رمزگشایی شود.
وی با اشاره به شخصیت‌های شاهنامه از جمله رستم و افراسیاب و کی خسرو و اسفندیار گفت: هر جا سخن از رستم می‌آید نام افراسیاب نیز در کنار آن دیده می‌شود. اما سوالی که مطرح است این است که چرا مرگ رستم پهلوان ایرانی همانند دیگر پهلوانان در میدان جنگ رقم نخورد. وی بدست برادرش کشته شد که به نظر من پیام فردوسی این است که دشمن درونی خطرناک‌تر از دشمن بیرونی است.
دکتر «حمید جاون حامدی» استاد زبان و ادبیات ازبکی دانشگاه تاشکند از ازبکستان نیز به جایگاه شاهنامه در آسیای میانه اشاره کرد و گفت: بسیاری از نویسندگان و ادیبان مانند حسن محمد خوارزمی داستان‌ها و قصه‌های خود را از شاهنامه وام گرفتند و از آن الگو برداری کردند. برخی از ادیبان داستان‌های شاهنامه از جمله داستان‌های مرتبط به سیاوش را به ترکی و ازبکی ترجمه کرده‌اند.
دکتر «محمد ناصر» رییس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پنجاب از پاکستان، ابوالقاسم فردودسی را احیاگر زبان فارسی از سراشیبی و زوال و همچنین هویت بخشی به ایرانیان دانست و گفت: فردوسی مانند اساتیر افسانه‌ای بدون ترس و واهمه از بداندیشان و بدخواهان روزگار، یک تنه و تنها وارد میدان فرهنگ و ادب شد و همه را مبهوت توانایی و مهارت سخن سرایی خود کرد.
دکتر «ناجی زاده شریف غیب الله» استاد کرسی ادبیات کلاسیک تاجیکی دانشگاه خجند از تاجیکستان به ابتکارات فردوسی در گزینش صفت‌های شاعرانه در شاهنامه پرداخت و گفت: فردوسی در بیان سخن و رسانیدن پیام، تغییراتی را در قاعده کلی طرز بیان در زبان شعر بوجود آورد. در برخی موارد جای توصیف شونده و موصوف را جابجا می‌کند. مثلا به جای استفاده از "لب پرخنده از پرخنده لب" استفاده کرده است.
«یاسر موحد فرد» دبیر کل بنیاد فردوسی و مدیر عامل موسسه فردوسی طوسی از ایران نیز با اشاره به برخی دستاوردهای بنیاد فردوسی در عرصه بین المللی گفت: شاهنامه خوانی و نقالی که می‌رفت در عصر مدرن و ارتباطات دیجیتالی به ورطه فراموشی سپرده شود بار دیگر با کوشش بنیاد فردوسی ضمن ثبت در یونسکو به اسم ایران بار دیگر احیاء شد. آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای مانند مرشد خوانی که همیشه شاهنامه خوانی را در برداشته است آن هم به ثبت جهانی رسید. در سال ۲۰۱۷ هم آیین چوگان با روایت گری شاهنامه فردوسی و موسیقی سنتی ایرانی نیز ثبت جهانی شد.
خانم «جیمی کامستاک» دانشجوی دکتری در دانشگاه لایدین (هلند) از کشور انگلستان، وسعت جغرافیایی اهمیت شاهنامه را بسیار بزرگتر از ایران امروزی دانست و گفت: اگر بگوییم شاهنامه حماسه ملی مختص ایرانیان است در اشتباه هستیم زیرا شاهنامه را نمی‌توان در جغرافیا خلاصه و محدود کرد.
وی با بیان اینکه تاریخ شناسان هنر، سرچشمه نگارگری شاهنامه را در منطقه "پنج کنت" (در حدفاصل ازبکستان و تاجیکستان کنونی) و قبل از اسلام یافته‌اند گفت: در این منطقه آثار باستانی به صورت هنر نگارگری قبل از ظهور اسلام یافت شده که در آن جنگ بین ایران و توران به تصویر کشیده شده است.
این محقق انگلیسی با اشاره به نگهداری نسخ خطی باستانی "داستان رستم با دیو" به خط سغدی در موزه بریتانیا گفت: به نظر می‌رسد که فردوسی داستان‌های اسطوره‌ای خود را از این منطقه گردآوری کرده و سپس آن‌ها را به نظم درآورده است.
«الهام حدادی» کارشناس معاونت امور بین الملل بنیاد سعدی ایران نیز در نوبت سخنرانی خود به راز جاودانگی شاهنامه فردوسی پرداخت و گفت: باتوجه به اینکه قهرمانان تجسم آرمان‌های بشری هستند فردوسی توانست با ساخت و پردازش الگوی قهرمان شاهکار شاهنامه را خلق کند.
وی با بیان اقدام غرب در خلق قهرمانان با استفاده از شرکت‌های فیلم‌سازی برای نسل جوان گفت: فردوسی هزار سال پیش با خلق قهرمانانی مانند رستم و زال و سهراب و اسفندیار و سیاوش و کیومرث جمشید و کاوه اهنگر برای فارسی زبانان روش درست زیستن را به ایرانیان آموخت.
دکتر «نعمت یلدریم» رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اتاتورک از ترکیه نیز به اهمیت خرد در شاهنامه پرداخت و گفت: ابوالقاسم فردوسی هر جا که توانسته از بزرگداشت خرد و دانش دریغ نکرده و از آن به نیکی یاد کرده و آن را نه تنها مایه رستگاری انسان‌ها دانسته و بلکه آن را سرچشمه همه خوبی‌ها و نعمت بزرگ الهی قلمداد کرده است.
وی که مترجم ۳۵ هزار بیت از شاهنامه به زبان ترکیه است، در ادامه با اشاره به اهمیت این اثر فاخر در اناطولی و ترکیه امروزی گفت: سلجوقیان که خود از فرهنگ ایرانی تاثیر زیادی گرفته بودند، زبان فارسی را پاس می‌داشتند. ترکان عثمانی نیز برای بالا بردن روحیه جنگ آوران از شاهنامه استفاده می‌کردند بعدها شاعران ترک نیز تحت تاثیر شاهنامه فردوسی، شاهنامه‌هایی به زبان ترکیه و حتی به زبان فارسی سروده‌اند.
گفتنی است این نشست مجازی به طور زنده از شبکه‌های مجازی نمایندگی فرهنگی ایران در لاهور پاکستان برای عموم نمایش داده شد.