به گزارش ایرنا اتصال بیرجند به ریل سراسری از آرزوهای دیرینه مردم خراسان جنوبی بوده که بعد از ۲ دهه انتظار با پیگیری مسوولان استان و حمایت دولت تدبیر و امید محقق شد و کلنگ قطعه ۱۶ خط آهن بیرجند به سمت یونسی به طول ۳۲ کیلومتر در محدوده جغرافیایی خراسان جنوبی اواسط سال ۱۳۹۸ به زمین خورد.
پانزدهم مهر سال ۹۸ یک روز فراموش ناشدنی برای مردم خراسان جنوبی است زیرا در این روز همزمان با سفر «اسحاق جهانگیری» معاون اول رییس جمهوری به این استان، عملیات اجرایی پروژه راه‌آهن بیرجند آغاز شد.
پروژه‌ای که در ماه‌های بعد نیز از پشتیبانی دولت برخوردار بود و با اخذ ۲ مصوبه هیات وزیران در مدت سه ماه که منجر به اختصاص فاینانس داخلی برای اتصال بیرجند به شبکه راه‌آهن سراسری (ایستگاه یونسی) و ۷۰۰ میلیون یورو از محل فاینانس خارجی به منظور احداث راه‌آهن زاهدان به بیرجند شد، بر سرعت اجرای پروژه افزود تا سرانجام سوت قطار در مرکز استان به صدا درآید.
تصویب راه‌آهن شرق کشور حاصل پیگیری‌های فراوان در ادوار مختلف بوده که بر پایه خواسته‌های مردمی شکل گرفته است و در نهایت این خط ریلی چابهار در جنوب شرق را به سرخس در شمال شرق ایران متصل می‌کند و نقش مهمی در حمل و نقل مسافر و مبادلات تجاری در شرق ایران و کشورهای همسایه دارد.
استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی در سال‌های گذشته با پیشرفت‌های متفاوت، سهمی از شروع پروژه راه‌آهن شرق داشتند اما خراسان جنوبی در گذر این سال‌ها سهمی نگرفت و پروژه عملیاتی نشد.
اختصاص ردیف بودجه در دولت یازدهم
با شروع به کار دولت یازدهم توسعه همه‌جانبه خراسان جنوبی در اولویت قرار گرفت و رییس جمهوری سال ۱۳۹۳ در نخستین سفر استانی به خراسان جنوبی گفت: هیات وزیران برای اتصال این استان و مرکز آن (بیرجند) به راه‌آهن سراسری اتفاق نظر دارد و نه تنها آن را در ردیف بودجه سال ۹۴ قرار داده بلکه برای مطالعه و طراحی آن ۱۰ میلیارد تومان اختصاص داده است.
حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی به مشکلات استان در زمینه راه و بسترهای حمل و نقل اشاره کرد و افزود: باید حداقل راه‌های اصلی استان را دوخطه کنیم تا ضمن افزایش ظرفیت حمل و نقل، ایمنی راه‌ها نیز ارتقا یابد و از سوی دیگر جاده‌ها را به عنوان یکی از زیربناهای توسعه استان بیش از پیش در خراسان جنوبی توسعه دهیم.
رییس جمهوری گفت: دولت برای مطالعه و طراحی اتصال خط آهن خراسان جنوبی به خط آهن سراسری ۱۰ میلیارد تومان در بودجه سال آینده در نظر گرفته و به دنبال این است تا با جذب فاینانس هرچه سریع‌تر این پروژه را اجرا کند.
وی اضافه کرد: دولت همچنین به دنبال جذب فاینانس برای پروژه‌های خراسان جنوبی است و امیدوار به این هستیم که بتوانیم با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی برای خراسان جنوبی تسهیلاتی قائل شویم تا جاذبه سرمایه‌گذاری در استان افزایش یابد.
وعده‌هایی که در ۲ حوزه ساخت بزرگراه و آغاز عملیات اجرایی راه‌آهن تحقق یافت و بعد از برگزاری مناقصه و مشخص شدن پیمانکار سرانجام در سال ۹۸ همزمان با سفر معاون اول رییس جمهوری و برگزاری همایش ملی روز روستا و عشایر در این استان، خبر امیدآفرین آغاز عملیات اجرایی راه‌آهن بیرجند با پیش بینی ۹۰ میلیارد تومان اعتبار از رسانه‌ها مخابره شد.
هنوز از کلنگ‌زنی ۲ هفته‌ای نگذشته بود که ۲۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان اعتبار به این پروژه تخصیص یافت که در نوع خود کم‌نظیر بود.
پروژه احداث راه‌آهن بیرجند - یونسی در قطعه ۱۶ با پیشرفت فیزیکی ۲۰ درصد در دست اجرا است و مسوولان استان درخواست دارند که این پروژه مهم در فهرست پروژه‌های اقتصاد مقاومتی قرار گیرد.
همچنین سال گذشته مصوبه هیات امنای صندوق توسعه ملی به منظور اختصاص ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان فایناس برای راه‌آهن بیرجند اخذ شد که یک وجه کار صندوق توسعه ملی، یک وجه کار کنسرسیوم بانک و یک وجه کار سازمان برنامه و بودجه است تا با هماهنگی این سه ضلع تا پایان دولت بتوان قرارداد این تسهیلات را منعقد کرد و تسهیلات وارد بانک‌های عامل شود.
شرکت ویسا به عنوان مجری قطعه ۳۲ کیلومتری راه‌آهن به کنسرسیوم شرکت ریلی خراسان جنوبی پیوست و در مجموع ۶ شرکت مسئولیت اجرای پروژه ۲۷۱ کیلومتری را به عهده دارند که بناست ۹۰ درصد اعتبارات از طریق این کنسرسیوم تامین شود.
پیشرفت پروژه و تلاش برای تامین منابع مالی
اکنون که یک سال و نیم از کلنگ‌زنی پروژه راه‌آهن در مرکز استان می‌گذرد، مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی از پیشرفت ۲۰ درصدی این پروژه خبر داد و گفت: در حال حاضر با پیشرفت فیزیکی حدود ۲۰ درصد در مرحله عملیات زیرسازی مواجه هستیم.
وحید داعی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: طول راه‌آهن زاهدان - بیرجند - مشهد ۹۰۱ کیلومتر است که از این مقدار ۴۲۱ کیلومتر در جغرافیای استان خراسان جنوبی قرار دارد.
وی افزود: حد فاصل بیرجند - یونسی ۲۷۱ کیلومتر است که از این مقدار ۸۸ کیلومتر در استان خراسان رضوی است.
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی گفت: در حال حاضر ۳۲ کیلومتر در حوزه استان خراسان جنوبی و ۵۸ کیلومتر از مبدا ایستگاه یونسی به سمت بیرجند در مجموع حدود ۹۰ کیلومتر در دست اجرا است.
وی بیان کرد: اعتبار این طرح سال ۹۹ در قانون بودجه ۲۹۰ میلیارد ریال بوده که به ۶۰۰ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ افزایش یافته و فاینانس داخلی راه‌آهن قطعه بیرجند - یونسی در حال انعقاد قرارداد مشارکت است.
داعی افزود: در حال حاضر کارگاه پروژه در ۲ شیفت کاری فعال است و با هدف افزایش سرعت این ابرپروژه و اتصال بیرجند به ایستگاه یونسی هیات وزیران ۲ مصوبه داشت که یک مصوبه صدور قرارداد مشارکت از محدوده بیرجند تا یونسی به مبلغ چهار هزار میلیارد تومان است.
وی گفت: براساس این مصوبه اولین بار مدل مالی مشارکتی ۱۰-۲۰-۷۰ مصوب شد که ۱۰ درصد آورده دولت، ۲۰ درصد آورده بخش خصوصی و ۷۰ درصد تسهیلات از صندوق توسعه ملی در اختیار کنسرسیوم قرار گیرد.
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی اظهار داشت: اولین گام بعد از این مصوبه تشکیل کنسرسیوم ریلی متشکل از ۶ شرکت راهسازی بزرگ بود و بعد از تشکیل این شخصیت حقوقی، در گام بعدی دوم مهر سال گذشته هیات امنای صندوق توسعه ملی تشکیل و اولین بار با پرداخت تسهیلات ریالی به پروژه ریلی خراسان جنوبی موافقت شد تا در حد ۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان منابع در اختیار پروژه قرار گیرد که بتوان به عنوان تسهیلات از آن استفاده کرد.
به گفته مسوولان وزارت راه و شهرسازی اگر منابع مالی پروژه به موقع تامین شود و شرایط کشور مساعد باشد سه تا چهار سال آینده شاهد بهره‌برداری راه‌آهن بیرجند به یونسی خواهیم بود.
مساعدت صندوق توسعه ملی برای تامین اعتبار پروژه راه‌آهن
استاندار خراسان جنوبی هم دی پارسال از قول مساعد رییس صندوق توسعه ملی برای تامین اعتبار پروژه راه‌آهن استان خبر داد.
"حمید ملانوری" در دیدار با "مرتضی شهیدزاده" رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی ایران، موضوع تامین اعتبار احداث راه‌آهن استان را به عنوان اصلی‌ترین راهکار برای شتاب‌بخشی به روند اجرای کار عنوان کرد و گفت: این راه‌آهن می‌تواند به عنوان یک شاهراه اساسی، تاثیر بسزایی در مبادلات کالا، بار و مسافر داشته باشد.
وی با تاکید بر اهمیت این پروژه برای مناطق مختلف کشور، به نقش راه‌آهن در کاهش هزینه‌های تولید در خراسان جنوبی اشاره کرد و گفت: با توجه به بعد مسافت تا مراکز تامین مواد اولیه و بازار فروش برای برخی واحدهای تولیدی فعال استان، راه‌اندازی این راه‌آهن می‌تواند کمک شایان توجهی به جهش تولید در خراسان جنوبی باشد.
نماینده عالی دولت در خراسان جنوبی با اشاره به روند اجرای کار و ارائه گزارشی درخصوص پیشرفت فیزیکی پروژه، تامین اعتبار را مهمترین نیاز آن برشمرد.
در این نشست که با حضور تعدادی از پیمانکاران پروژه راه‌آهن در تهران برگزار شد، رییس صندوق توسعه ملی برای هرگونه همکاری قول مساعد داد و مقرر شد با هماهنگی وزارت راه و شهرسازی و بانک‌های عامل به زودی مشکل تامین اعتبار پروژه مرتفع شود.
بازدید و پیگیری وزیر راه و شهرسازی
وزیر راه و شهرسازی هم که دهه فجر سال گذشته برای افتتاح طرح‌های حوزه راه و مسکن به خراسان جنوبی سفر کرده بود، ۲۱ بهمن ماه در بازدید از روند اجرای پروژه قطعه ۱۶ راه‌آهن بیرجند - یونسی گفت: سعی می‌کنیم مسائل مالی مربوط به پروژه راه‌آهن بیرجند - یونسی را در آینده نزدیک حل و فصل کنیم.
محمد اسلامی افزود: با سیستم تامین مالی این پروژه در حال مذاکره هستیم و این شرکت‌ها متعهد هستند هرچه سریع‌تر تجهیز کارگاه و عملیات را شروع کنند تا زمان را از دست ندهیم.
وی اظهار داشت: زیرسازی قطعه ۱۶ راه‌آهن شرق در محور بیرجند - یونسی گناباد ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که همین قطعه چراغ امیدی را در دل مردم خراسان جنوبی روشن کرده است.
وزیر راه و شهرسازی گفت: تصمیماتی درخصوص تامین مالی پروژه راه‌آهن گرفته شده که از جمله آن می‌توان به تشکیل کنسرسیوم با بخش خصوصی اشاره کرد.
وی افزود: چند شرکت بزرگ سرمایه‌گذاری در کشور تجربه راه و راه‌آهن قوی دارند که باید به طور مشترک عملیات این مسیر را انجام دهند.
اسلامی با تاکید بر اینکه خراسان جنوبی باید به شبکه ریلی کشور متصل شود اظهار داشت: راه‌آهن تا گناباد در حال ساخت است و این بخش باقیمانده که حدود ۲۰۰ کیلومتر است باید با تامین مالی که از طریق صندوق توسعه ملی برای کنسرسیوم فراهم می‌شود، تامین مالی شود.
وی گفت: همچنین از طریق بازار سرمایه اقدام خواهیم کرد تا تمام مسیر راه‌آهن زاهدان تا یونسی به طول ۹۰۰ کیلومتر را تامین مالی کنیم.
وی تاکید کرد: این پروژه ریلی از درجه اهمیت بالایی برخوردار است که علاوه بر مزیت اجتماعی دارای مزیت اقتصادی نیز هست چرا که بخش مهمی از کریدور شمال - جنوب از محور چابهار را تشکیل می‌دهد.
خراسان جنوبی که از عمر استان شدن آن ۱۶ سال می‌گذرد در کنار استان‌های همجوار خود تاکنون در مرکز استان سهمی از خط ریل سراسری نداشته و فقط شهرستان طبس به دلیل داشتن معادن زغالسنگ و استقرار اداره کل راه‌آهن شرق کشور در این منطقه به ریل سراسری متصل است.
ظرفیت‌های اقتصادی خراسان جنوبی به ویژه در حوزه معدن، کشاورزی و بازارچه‌های مرزی قطعا یکی از مهمترین راه‌های رسیدن به بازار کشورهای همسایه است ولی از طرفی رونق اقتصادی در این استان به توسعه شبکه حمل و نقل ریلی، جاده‌ای و هوایی وابسته است.
در صورت توجه به زیرساخت‌های حمل و نقل و رفع شدن مشکلات در این زمینه علاوه بر رشد و رونق اقتصادی و توسعه سرمایه‌گذاری داخلی، زمینه‌های ورود سرمایه‌گذاران خارجی نیز به این استان فراهم می‌شود.
خراسان جنوبی به طول ۳۳۱ کیلومتر با افغانستان مرز مشترک دارد و با ۶ استان خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، یزد، کرمان، سمنان و اصفهان هم‌مرز است.