به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، کارآگاه‌های خصوصی و مامورهای مخفی بخش مهمی از ادبیات مدرن را در اختیار دارند، در ادبیات کشورهای گوناگون، شخصیت های مهمی به عنوان کارآگاه، به چهره های جهانی تبدیل شده اند که در سینما و تلویزیون و حتی بازی های کامپیوتری نیز اهمیت پیدا کرده اند.
شرلوک هولمز، خانم مارپل، هرکول پوآور، بارزس مگره، بازرس مارلو و... برای بسیاری از مخاطبان ادبیات داستانی آشنا هستند، ادبیات پلیسی زیرمجموعه ادبیات جنایی به شمار می رود که طرفداران خاص خود را داشته است. این گونه ادبی که ژانر ویژه ای برای ادبیات گمانه زن است، در سال های اخیر توانسته خود را از ادبیات عامه پسند جدا کند و تخصصی شود.
به مناسب روز جهانی شرلوک هولمز، آثاری از ادبیات کارآگاهی در جهان را بخوانید.
مشهورترین کارآگاه جهان
سر آرتور ایگناتیوس کانن دویل (Sir Arthur Ignatius Conan Doyle)، متولد ۲۲ می ۱۸۵۹ (۱ خرداد ۱۳۲۸)، نویسنده و پزشک اسکاتلندی بود. آرتور تا ۹ سالگی در گروه مذهبی مدرسه مشغول فعالیت بود. از سال ۱۸۷۶ تا ۱۸۸۱ در دانشگاه ادینبورگ در رشته پزشکی تحصیل کرد. مدتی به عنوان پزشک یک کشتی در سفرهایی به غرب آفریقا کار می کرد و بالاخره در سال ۱۸۸۵ مدرک دکترای خود را از دانشگاه اخذ کرد.
کانن دویل در کنار طبابت، برای روزنامه ها مطالب ادبی و مقاله می نوشت. بین سال های ۱۸۹۰ تا ۱۸۹۳ سری کتاب های شرلوک هولمز و دکتر واتسون او چاپ شد، سال های ۱۸۹۳ در کتاب معمای آخر، شرلوک هولمز توسط دکتر موریارتی کشته شد اما کانن دویل دوباره شخصیت محبوبش یعنی هولمز را زنده کرد و آثار ماندگار دیگری از بازگشت شرلوک هولمز به جای گذاشت.
۹ سال بعد در سال ۱۹۰۲ شاهکار خود یعنی سگ شکاری باسکرویل را نوشت. کانن دویل، نویسنده پرکاری بود و آثار زیادی دارد، علاوه بر کتاب های شرلوک هولمز، تعداد قابل توجهی رمان تاریخی، کتاب تاریخ، از جمله کتاب مفصلی درباره بوئرهای آفریقای جنوبی و نیز کتابی درباره احضار ارواح نوشته است.
کتاب های شرلوک هولمز او، که اکنون بیش از خودش شهرت دارند، در آغاز، با بی مهری مواجه شدند، خوانندگان زیادی حاضر به خریدن چنین کتابی نبودند. تا جایی که او، برای چاپ کتابش مجبور شد به مجلاتی روی آورد که داستان های مختلف و کم فروش را در یک یا چند شماره خود با کاغذهای ارزان قیمت چاپ می کردند اما پس از آن، رفته رفته بر شهرتش افزوده شد و پس از مدت کمی، داستان او در یک کتاب جداگانه منتشر شد و این نقطه آغاز مجموعه های آرتور کانن دویل بود.
او در ۷ ژوئیه سال ۱۹۳۰ میلادی بر اثر حمله قلبی درگذشت.
یک نابغه جامعه‌گریز
تولد آرتور کانن دویل را روز جهانی شرلوک هولمز نامیده اند.
شرلوک هولمز، نام یک کارآگاه خصوصی خیالی و متولد یورک‌شایر انگلستان است، شخصیت داستانی او نخستین بار در سال ۱۸۸۷ میلادی توسط سر آرتور کانن دویل ساخته و پرداخته شد و از این شخصیت، ۴ رمان بلند و ۵۶ داستان در دست است. نویسندگان دیگری نیز داستان هایی بر زندگی او افزوده اند که نتوانسته کیفیت ادبی آثار کانن دویل را داشته باشد.
معروف بودن هولمز به خاطر قدرت استثنایی او در مشاهده جزئیات و استنتاج منطقی بر اساس آن است، قدرتی که وی را بدون شک معروفترین کارآگاه تخیلی جهان کرده است. شرلوک هولمز در داستان‌های اصلی هیچگاه خود را کاراگاه خصوصی نخوانده، بلکه به عنوان کارگاه مشاور خود را می‌خواند.
انجمن رکوردهای جهانی گینس در سال ۲۰۱۲ اعلام کرد که شرلوک هلمز، رکورد «شخصیتی انسانی که بیشترین تعداد حضور را در سینما و تلویزیون داشته» را شکسته و از آن خود کرده است. اگرچه این که پرحضورترین شخصیت در مجموع چه کسی است، همیشه مورد بحث بوده و شرلوک هلمز و «دارکولا» مدام برای کسب جایگاه نخست در رقابت بوده اند، کارآگاه نابغه ی سِر آرتور کانن دویل به طور رسمی در صدر فهرست پرحضورترین شخصیت های انسانی ادبی در سینما و تلویزیون قرار دارد. از زمان خلق هلمز، این شخصیت توسط بیش از هفتاد و پنج بازیگر در بیش از دویست و پنجاه فیلم و سریال به تصویر کشیده شده است.
مجموعه شرلوک هولمز را نشر هرمس با ترجمه‌های کریم امامی، مترجم و نویسنده مشهور به چاپ رسانده است که در طول های اخیر هم بازچاپ شده اند، برخی از عناوین این مجموعه را نیز مژده دقیقی ترجمه کرده است.
هرکدام از این کتاب‌ها ۶ داستان از کارآگاه هولمز را شامل می‌شوند که به طور پیوسته یا جداگانه می توان آن را مطالعه کرد.
یک مامور مخفی
ایان فلمینگ (Ian Fleming)، ۲۸ می ۱۹۰۸ (۷ خرداد ۱۲۸۷) در انگلستان به دنیا آمد، او خانواده ثروتمندی داشت و پدرش عضو پارلمان بریتانیا بود. فلمینگ در کالج ایتن، دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ و دانشگاه ژنو تحصیل و پیش از این‌که به نویسندگی بپردازد، چندین شغل و حرفه را تجربه کرد.
فلمینگ در سال ۱۹۵۳ اولین کتاب از مجموعه جیمز باند را با عنوان کازینو رویال منتشر کرد. جیمز باند هم‌چنین با کد ۰۰۷ نیز مشهور بود، داستان‌های باند در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های تاریخ قرار گرفت و بیش از ۱۰۰ میلیون نسخه از آنها در سرتاسر جهان به فروش رفت. او نویسنده ۱۴ کتاب از مجموعه جیمز باند بود، در سال ۲۰۰۸ روزنامهٔ تایمز، فلمینگ را چهاردهمین فرد در فهرست ۵۰ نویسندهٔ برتر بریتانیا از سال ۱۹۴۵ قرار داد.
آخرین کتاب فلمینگ با عنوان اختاپوس و روشنایی‌های روز، در سال ۱۹۶۶، دو سال بعد از مرگش، منتشر شد.
فلمینگ در ۱۲ اوت ۱۹۶۴ در ۵۶ سالگی بر اثر حملهٔ قلبی درگذشت.
باند هستم، جیمز باند
جیمز باند نام شخصیت داستانی، مامور مخفی سرویس امنیتی بریتانیا است که در سال ۱۹۵۲ توسط یان فلمینگ خلق شده‌است. او را به نام مامور ۰۰۷ نیز می‌شناسند، داستان های باند زمینه ساز ساخت فیلم و سریال های بسیاری شده است و بازیگران بسیاری نقش این شخصیت را بر عهده داشته اند و فیلم های پرفروشی در گیشه سینماها از وی به نمایش درآمده است.
کتاب الماس‌ها ابدی‌اند، یکی از داستان های این شخصیت است که در سال ۱۹۷۱ منتشر شده است.
در این داستان، باند مأمور می شود عاملین قاچاق الماس از معادن سیرالئون به آمریکا را پیدا کند، او برای پیش بردن تحقیقاتش، خود را یکی از اعضای گروهی خلافکار معرفی کرده، به آمریکا می رود و مخفیانه به دسته آنها نفوذ می کند.
الماس ها ابدی اند، نوشته یان فلمینگ، با ترجمه محمدهادی سالار ورزی در ۳۰۰ صفحه توسط انتشارات چترنگ منتشر شده است.
یک تاریخ دان یا یک جنایی نویس؟
رضا جولایی، هشتم مرداد ماه سال ۱۳۲۹ در تهران به دنیا آمد. او در خانواده ای کتابخوان بزرگ شد و در چهارده سالگی نوشتن رمان را شروع کرد. رمان درباره جنگ ایران و روس و لشکرکشی‌های عباس میرزا بود. موضوعی تاریخی که بعدها بارها دستمایه‌ی داستان‌های او می‌شود اما نگارش این رمان با باز شدن دوباره مدرسه‌ها، نیمه‌کاره باقی می‌ماند.
رضا جولایی بعد از دیپلم، وارد رشته پزشکی در دانشگاه شیراز می‌شود، اما پس از مدتی از این رشته کناره گرفته و تحصیلات آکادمیک را در رشته اقتصاد پی می‌گیرد.
نخستین داستان‌های جولایی در سال ۱۳۵۱ در نشریات به چاپ رسید. مجموعه این داستان‌های پراکنده، بعدها در سال ۱۳۷۷ در کتاب نسترن‌های صورتی، گردآوری و چاپ شد. این کتاب داستان هایی جنایی از دوران قاجار است.
نخستین کتاب جولایی، مجموعه داستان حکایت سلسله پشت کمانان در ۱۳۶۲ به چاپ رسیده است. کتاب بعدیِ او، جامه به خوناب در ۱۳۶۸ منتشر شد. شب ظلمانی یلدا (۱۳۶۹) و حدیث دُردکشان (۱۳۶۹)، آثار بعدی این نویسنده هستند، رمان سوء قصد به ذات همایونی در ۱۳۷۴، یکی از مشهورترین و دقیق ترین آثار اوست و وقایع این رمان، در ۱۲۸۶ شمسی و حول ترور محمدعلی‌شاه قاجار می‌گذرد.
جولایی در سال ۱۳۸۱، با نگارش و انتشار رمان سیماب و کیمیای جان برنده جایزه ادبی جشنواره اصفهان، تقدیرشده جشنواره مهرگان و نامزد جایزه منتقدان مطبوعات شد و پس از آن در سکوتی سیزده ساله فرو رفت.
اثر بعدی او در سال ۱۳۹۵ با عنوان یک پرونده کهنه به چاپ رسید و جایزه بهترین رمان سال احمد محمود را برای جولایی به ارمغان آورد، کتاب شکوفه‌های عناب که در سال ۱۳۹۷ منتشر شد، آخرین کتابی است که تا کنون از او به چاپ رسیده و ادامه نگاه تاریخی او و درباره جهانگیرخان صوراسرافیل، روزنامه‌نگار و روشنفکر دوره قاجار است که از زبان چهار راوی، روایت می‌شود.
کتاب یک پرونده کهنه، روایتی از ماجرای ترور محمد مسعود، روزنامه‌نگار فعال در اولین سال‌های حکومت پهلوی دوم است که به گونه ای بدیع و منحصر به فرد بازگو شده است. حقایق تاریخی، ویژگی های ادبی و نکات ژانری این اثر را به یکی از بهترین آثار پلیسی- جنایی ادبیات فارسی معاصر تبدیل کرده است.
یک پرونده کهنه، داستانی پر از توطئه و دسیسه است که روایتی پلیسی به حساب می آید و همه ویژگی های یک اثر جنایی را با خود دارد. این کتاب در ۳۳۲ صفحه توسط نشر آموت به چاپ رسیده است.