روز هفدهم ماه شوال سال پنجم هجرت در جنگ خندق، حضرت امام علی (ع) نماد و اسوه جوانمردی و شجاعت سپاه اسلام، عَمربن عبدود نماد شرک و بت پرستی را به خاک مذلت نشاند و در مقابل بی حرمتی و اسائه ادب عَمر چنان بزرگوارانه رفتار کرد که باعث شد حضرت امیرالمومنین علی (ع) نماد بزرگی و جوانمردی شود و قرنها بعد روز ۱۷ شوال هر سال به روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای نامگذاری گردد.
گود زورخانه و ورزش باستانی نماد فروتنی و تواضع ورزشکاران شناخته می‌شود چرا که پهلوان در گود همزمان با پرورش جسم و تن، روحش را نیز از صفات رذیله جدا می‌کند.
ورزش پهلوانی آمیخته با خصلت‌هایی همچون فداکاری، جوانمردی، صداقت، صفا و فروتنی، خودشکنی، حق پرستی، حق جویی و حق طلبی و پرهیز از خودخواهی و خودبینی، همراه با پرورش جسم و قدرت جسمانی است.
در شاهنامه فردوسی هم به عنوان یکی از منابع مهم حماسی و اسطوره‌ای باستانی، پهلوانان به دلیل ویژگی جسمانی، رزمی و عقلی و دانایی مورد ستایش قرار گرفته اند. امروز هم در ورزش ضرورت تلفیق اخلاق با ورزش و آمادگی جسمانی از مسائل مهمی است که در بازی منصفانه نمود پیدا می‌کند.
ورزش پهلوانی ایران که عمر زیادی از آن می گذرد یکی از قدیمی ترین ورزش های باستانی است و هنوز هم شاهد در زورخانه ها برگزار می شود هر چند در گذر زمان به روشهای مختلف انجام شده است.
از سال ۱۳۲۳ و با پیشنهاد انجمن ملی تربیت‌بدنی، برگزاری رقابت‌های کشتی پهلوانی به شکلی رسمی تصویب شد تا هر سال پهلوان ایران در این رقابت‌ها شناخته شود و بازوبند پهلوانی را به صورت امانت برای یک سال نزد خود داشته باشد و چنانچه این قهرمانی را در سه سال پیاپی تکرار کرد دارنده همیشگی بازوبند پهلوانی شود و از همان سال به بعد ورزشکاران مختلفی در خراسان رضوی به بازوبند پهلوانی دست یافته اند.
پهلوانانی از دهه ۲۰ تا ۹۰
رییس هیات ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان رضوی در این خصوص گفت: از سال ۱۳۲۳ در مسابقات نهایی کشتی پهلوانی ورزشکارانی از خطه خراسان حضور داشته و موفق شده اند به مقام نخست دست یابند که از جمله این ورزشکاران پهلوان می توان به احمد وفادار، حمید قشنگ، امین رشید لمر، عبدالرضا کارگر، یعقوبعلی شورورزی، ابواقاسم سخدری و احمد میرزاپور اشاره کرد.
حسین فیروزیان افزود: این ورزش قدیمی‌ترین ورزش دنیا و خاستگاه آن هم ایران و به خصوص خراسان است با این حال آنچنان که لازم است به این ورزش توجه نمی‌شود.
وی والدین، معلمان، پزشکان و رسانه‌ها را دارای نقشی مهم در ترویج این رشته برشمرد و ادامه داد: ورزش زورخانه ای و کشتی پهلوانی جزء رشته‌هایی است که هزینه زیادی برای ورزشکار ندارد.
رییس هیات ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان رضوی با بیان این که هم اینک در این استان ۹۰ گود زورخانه فعال است افزود: از این تعداد ۳۰ گود در شهر مشهد است. همچنین بیشتر از ۱۰ هزار ورزشکار در این رشته فعال هستند که تاکنون 2 هزار و ۷۰۰ نفر ثبت سامانه شدهاند.
فیروزیان افزود: دست کم ۳۰۰ مرشد مدرک دار داریم و پنج عضو ملی پوش جوانان و همچنین کاپیتان تیم ملی بزرگسالان از استان ماست و تیم نونهالان شاندیز هم چند سال پیاپی است که مقام نخست کشوری را از آن خود می‌کند.
وی ادامه داد: در چهار سال اخیر نیز در تایباد و بجستان گود زورخانه به بهره برداری رسیده و ۱۰ گود دیگر هم در شهرهای مختلف از جمله در منطقه آبکوه مشهد در حال ساخت است و هیات ورزش زورخانه ای و کشتی پهلوانی در ۲۲ شهرستان خراسان رضوی فعالیت می‌کند.
رییس هیات ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان رضوی با بیان این که این ورزش هنوز جهانی نشده است گفت: در حال حاضر مسابقات این رشته در سطح آسیا برگزار می‌شود. همچنین این ورزش همانند فوتبال، پولساز نیست اما کم هزینه است و برای فعالیت بانوان در این رشته هم پیگیریها در حال انجام است اما هنوز به نتیجه نرسیده است.
ورزش پهلوانی الگویی برای سایر رشته‌ها
سرپرست معاونت فرهنگی و امور جوانان اداره‌کل ورزش و جوانان خراسان رضوی هم در این خصوص گفت: ورزش زورخانه‌ای و پهلوانی با داشتن اخلاقی‌ترین محیط ورزشی، نماد ورزش پاک در میان دیگر فعالیتهای ورزشی شمرده می‌شود.
اسماعیل حاجی‌آبادی با بیان این که در محیط ورزش پهلوانی و تا حدی ورزش های رزمی، شاهد تحقق نسبی ورزش پاک هستیم افزود: اماکن و نوع فعالیت جوانان و ورزشکاران در رشته پهلوانی می‌تواند الگویی برای سایر رشته‌های ورزشی باشد.
وی ادامه داد: ورزش زورخانه‌ای برگرفته از فرهنگ ملی و دینی ایرانیان و منبعث از اخلاق، معرفت و آموزه های دین اسلام است و محیط ورزش زورخانه‌ای نیز با معارف اخلاقی عجین شده است.
اجرای برنامه در کوهسنگی مشهد
دبیر هیات ورزشهای زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان رضوی هم با اشاره به برنامه‌های هفته ترویج فرهنگ پهلوانی اظهار داشت: عصر امروز هشتم خردادماه بعد از نماز مغرب و عشا، در پارک کوهسنگی و با همکاری اداره کل ورزش و جوانان، بسیج ورزشکاران و شهرداری مشهد تعدادی از مرشدها و ورزشکاران در فضای باز به مدت یک ساعت برنامه اجرا خواهند کرد.
عباس جلیلیان افزود: این برنامه با اخذ مجوز ستاد استانی کرونا و با همکاری اداره کل ورزش و جوانان، بسیج ورزشکاران و شهرداری مشهد برگزار می شود.
وی در خصوص محدودیتهای ناشی از شیوع ویروس کرونا هم ادامه داد: این شرایط باعث توقف فعالیت همه زورخانه‌ها از نیمه فروردین ماه امسال تاکنون شده است که امید است با توجه به بهبود وضعیت و روند کاهش شیوع ویروس کرونا در تعطیلی زورخانه‌های خراسان رضوی تجدیدنظر صورت گرفته و حداقل مجوز انجام فعالیتهای این رشته ورزشی در فضای باز صادر شود.