کاهش بارش‌ها و وقوع پدیده خشکسالی درسال آبی جاری و متعاقب آن کم شدن تولید برق نیروگاه‌های آبی، گرمای زودرس، افزایش مصرف برق و استخراج رمز ارزها، کلید واژه‌های نام آشنا و تکراری فصل گرما در سالیان اخیر است که به اعتقاد کارشناسان به دلیل تغییرات مکرر آب و هوایی، حرکت زمین به سمت گرم شدن و کاهش بارش‌ها، پایان تکرار این کلمات به برنامه ریزی صحیح و سرمایه‌گذاری برای ایجاد زیرساخت‌هایی از جمله استفاده از انرژی‌های نوین و جایگزین احتیاج دارد.
استفاده از انرژی خورشیدی در کنار مزایایی از جمله کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و متعاقب آن کاهش آلودگی هوا، یکی از راهکارهای مناسب رفع همیشگی دغدغه مردم نسبت به کمبود برق و قطع آن در روزهای گرم سال است که شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک گلستان با سالانه ۳۰۰ روز آفتابی، بهترین فرصت را برای بهره‌گیری از این انرژی طبیعی فراهم کرده است.
شرکت توزیع نیروی برق گلستان، افزون بر ۶۲۵ هزار مشترک با نیاز برق ۹۰۰ مگاوات در روزهای عادی و معمول دارد که این رقم در شرایط پیک مصرف به خصوص در تابستان به افزون بر هزار و ۳۰۰ مگاوات می‌رسد درحالی که این استان با ۲ نیروگاه برق خود در علی آباد کتول و مراوه‌تپه در مجموع ۸۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند و جبران کمبود برق این استان شمالی با احداث نیروگاه‌های برق خورشیدی امکان پذیر است.
اگرچه عمر استفاده از نور خوشید برای تولید الکتریسته و برق در کشور ما به کمتر از ۱۵ سال می‌رسد اما کشورهای پیشرفته و صنعتی دنیا حدود ۱۰۰ سال است که از این انرژی پاک بهره می‌گیرند.
در استان گلستان از سال ۹۳ موضوع استفاده از انرژی خورشیدی برای مصارف خانگی مطرح شد اما به دلیل کندی در اجرای طرح های مناسب، این استان شمالی در بهره‌گیری از انرژی خورشیدی در رده‌های آخر استان های کشور قرار دارد.
مدیرعامل سابق شرکت توزیع برق گلستان ۱۴ بهمن ۹۳ در گفت و گو با ایرنا از آغاز ثبت‌نام متقاضیان نصب سامانه‌های انرژی خورشیدی در این استان خبر داده و گفته بود که این سیستم فقط برای واحدهای خانگی و غیرخانگی که دارای برق سه فاز هستند، راه‌اندازی می‌شود که در آن زمان از ۶۱۷ هزار مشترک استان ۲۶ هزار انشعاب دارای برق سه فاز بود.
قاسم شهابی بابیان اینکه نصب سامانه انرژی خورشیدی سه کیلو وات بوده و ۵۰ درصد هزینه آن را شرکت برق پرداخت می‌کند، افزوده بود که هزینه پرداختی مشترک به‌صورت علی الحساب برای هر کیلو وات در این سامانه ۲۰ میلیون ریال و در مجموع ۶۰ میلیون ریال است.
با این حال با گذشت افزون بر ۶ سال، پنجم خرداد امسال مدیرعامل شرکت توزیع برق گلستان در گفت و گو با خبرگزاری صدا و سیما، تعداد نیروگاه‌های خانگی انرژی خورشیدی در این استان را ۹ مورد ذکر کرده و گفته بود که هر نیروگاه حدود ۴.۵ کیلووات انرژی تولید کرده و که این شرکت هر کیلووات ساعت آن را ۱۴ هزار ریال خریداری می‌کند.
علی اکبر نصیری افزوده بود که این ۹ نیروگاه خورشیدی خانگی در شهرهای گرگان، گنبدکاووس، مینودشت و کلاله راه‌اندازی شدند و هم اکنون هزینه نصب هر نیروگاه خانگی یک میلیارد ریال است.
به گفته وی کمیته امداد و بهزیستی گلستان برای نصب نیروگاه‌های خورشیدی خانگی به منظور ایجاد منبع درآمد ثابت برای ۴۰۰ مددجوی خود به آنها تسهیلات پرداخت می‌کنند که اقساط این وام نیز از محل درآمد تولید برق نیروگاه پرداخت می‌شود.
به اعتقاد کارشناسان راه‌اندازی فقط ۹ نیروگاه انرژی خورشیدی خانگی و پنج نیروگاه در نوبت نصب در گلستان که ظرفیت بالایی برای راه‌اندازی چنین نیروگاه‌هایی دارد، بسیار کم است و می‌طلبد تا با رفع موانع موجود نسبت به شتاب بخشی در این حوزه اقدام شود.
علاوه بر این علی اکبر نصیری مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق گلستان ۱۸ تیر ۹۶ در خبری که از طریق روابط عمومی این شرکت در اختیار رسانه‌ها از جمله ایرنا گذاشته شد از امضای تفاهم نامه ایجاد نخستین نیروگاه خورشیدی این استان با مشارکت سرمایه‌گذار خارجی خبر داده و بدون اشاره به ملیت سرمایه‌گذار، میزان سرمایه‌گذاری، مدت زمان اجرا و بهره‌برداری آن، گفته بود که این نیروگاه خورشیدی با قدرت ۲۵ مگاوات در مساحت افزون بر ۱۴ هکتار در منطقه داشلی برون گنبدکاووس احداث خواهد شد با این حال پیگیری انجام شده توسط خبرنگار ایرنا نشان می دهد که این پروژه هنوز اجرایی نشده است.
چندماه بعد در آبان ۹۶ دوباره مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق گلستان درحاشیه مانور خاموشی برق در گنبدکاووس به خبرنگار ایرنا گفت که ۴۱۰ مگاوات برق گازی و خورشیدی تا ۲ سال آینده در این استان تولید می‌شود.
نصیری افزود: موافقتنامه احداث نیروگاه برای تولید این مقدار برق که ۱۶۰ مگاوات آن از نوع گازی و ۲۵۰ مگاوات آن از نوع خورشیدی و در مناطق مختلف گلستان ساخته می‌شود، امضا شده است.
وی اضافه کرد: نیروگاه‌های با ظرفیت کمتر از هفت مگاوات توسط شرکت توزیع نیروی برق گلستان و نیروگاه‌های با ظرفیت بالای هفت مگاوات توسط شرکت برق منطقه‌ای مازندران و با مشارکت بخش خصوصی ساخته می‌شود.
نصیری همچنین در این مصاحبه گفته بود که دربحث احداث نیروگاه‌های خورشیدی چند موافقتنامه با شرکت‌های خارجی از جمله از ایتالیا و بنگلادش و یک شرکت داخلی برای ساخت نیروگاه ۲۵، ۷۵ و ۱۰۰ مگاواتی درمناطق شمالی استان گلستان امضا شده است.
وی هزینه تولید هر مگاوات برق گازی و خورشیدی را به ترتیب ۲۰ و ۴۰ میلیارد ریال اعلام کرد و بیان داشت که ساخت این نیروگاه‌های مقیاس کوچک و پراکندگی آن در استان در راستای پدافند غیرعامل است تا درصورت بروز مشکل برای ۲ نیروگاه علی آباد و نکا به عنوان تامین کننده برق گلستان و مازندران، از برق این نیروگاه‌های برای تامین برق مشترکان استفاده شود.
با این حال این مقام مسوول در مصاحبه پنج خرداد امسال خود از صدور مجوز احداث ۲ نیروگاه پنج مگاواتی در این استان خبر داده و گفته که این شرکت درحال تهیه زمین مناسب برای این ۲ طرح است.
به گفته کارشناسان هزینه بالای اجرای شبکه‌های انتقال برق از نیروگاه‌ها به مصرف کننده، استهلاک و فرسودگی شبکه‌های انتقال، هزینه سالانه وزارت نیرو برای تعمیر و بهسازی شبکه و اتلاف برق، استفاده از سوخت‌های فسیلی برای نیروگاه‌ها و متعاقب آن آلودگی‌های زیست محیطی از جمله معایب تولید برق به شیوه سنتی است.
درحالی که با مشارکت بخش خصوصی و یا سرمایه‌گذاری دولت می‌توان ضمن جلوگیری از هزینه‌ها در روش‌های سنتی با استفاده از انرژی خورشیدی به راحتی علاوه بر نیاز داخلی، در صادرات برق به کشورهای همسایه نیز گام برداشت مشخص نیست چرا گام متولیان شرکت توزیع نیروی برق گلستان در استفاده از این انرژی خدادادی با وجود استقبال سرمایه گذاران خارجی کند است.
به‌عنوان مثال بهرام قائمی معاون وقت بهره‌برداری شرکت توزیع نیروی برق گلستان در گزارشی که ایرنا ۲۱ خرداد ۹۶ منتشر کرد گفته بود که ۲ گروه سرمایه‌گذاری از بنگلادش و آلمان آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری در تولید برق از انرژی خورشیدی در آق قلا، گنبدکاووس و مراوه‌تپه اعلام کرده‌اند.
نمونه دیگر از کم توجهی متولیان شرکت توزیع نیروی برق گلستان در استفاده نکردن کامل از ظرفیت های طبیعی استان برای تولید برق مربوط به برگزاری مراسم ساخت نخستین نیروگاه خورشیدی بخش خصوصی در ناحیه مرزی (روستای کُرند) گنبدکاووس در روز ۱۹ مهر ۹۶ است.
در این مراسم عبدالقدیر کریمی فرماندار ویژه گنبدکاووس گفته بود که اجرای این طرح بزرگ در راستای توجه نظام و دولت به مناطق محروم و مرزی توسط بخش خصوصی انجام شده و اجرای آن تاثیر زیادی بر توسعه منطقه مرزی این شهرستان خواهد داشت.
بهزاد فرجی و مصطفی رحمانی ۲ سرمایه‌گذار این طرح نیز در مراسم گفتند که احداث این نیروگاه خورشیدی در راستای منویات مقام معظم رهبری مبنی بر توجه به مناطق محروم و تولید انرژی پاک پس از مطالعات انجام شده با ظرفیت ۱۰۰ مگاوات و سرمایه‌گذاری تقریبی چهار هزار میلیارد ریال ظرف هشت ماه تا یک سال انجام می‌شود.
ساخت این نیروگاه خورشیدی به سرانجام نرسید و پس از آن مدیر امور توزیع نیروی برق گنبدکاووس به خبرنگار ایرنا گفت که این مراسم بدون هماهنگی با شرکت توزیع برق استان برگزار شده بود.
محمدعلی عربگلو افزود: هم اکنون فقط ۲ نیروگاه خانگی هر کدام با ظرفیت ۱۰ کیلووات ساعت در گنبدکاووس فعال است و چهار یا پنج متقاضی دیگر نیز در نوبت داریم که بیشتر هدف آنها استخراج رمز ارز دیجیتال است ضمن اینکه چند سال پیش نیز که بخش خصوصی در ناحیه مرزی اقدام به کشتگاه خورشیدی با ظرفیت ۱.۲ مگاوات کرده بود، اخیرا متوجه شدیم که از نیروگاه خود سوء استفاده کرده و برای استخراج رمز ارز از آن استفاده می‌کند.
وی گفت: برای احداث یک نیروگاه خانگی تولید برق خورشیدی به ظرفیت پنج کیلووات حدود یک میلیارد ریال سرمایه و فضای روباز یا پشت بام به مساحت تقریبی ۵۰ مترمربع نیاز است و پس از بهره‌برداری و خرید برق، ماهانه بین ۱۰ تا ۱۳ میلیون ریال برای صاحب نیروگاه درآمد خواهد داشت.
در همین پیوند مدیر دفتر بازار برق شرکت توزیع برق گلستان نیز به خبرنگار ایرنا گفت که این استان و روزهای آفتابی آن ظرفیت خوبی برای احداث نیروگاه خورشیدی است و این شرکت از سرمایه‌گذاری در این بخش حمایت می‌کند.
محمدرضا پاکزاد افزود: به سبب رشد تورم و افزایش بی رویه قیمت تجهیزات و پنل‌ها در چند سال اخیر، استقبال سرمایه‌گذاران برای ایجاد نیروگاه خورشیدی در گلستان کاهش یافته و چند نیروگاهی که قرار بود توسط بخش خصوصی در استان اجرا شود با انصراف سرمایه‌گذار به نتیجه نرسید.
روابط عمومی شرکت توزیع نیروی برق گلستان نیز در پیگیری خبرنگار ایرنا برای بررسی بیشتر وضعیت فعلی و برنامه‌های در دست اقدام این شرکت در حوزه انرژی خورشیدی خانگی و نیروگاهی صرفا اقدام به ارسال ۲ جدول عملکردی نمود که بیشتر طرح‌های این حوزه یا شروع نشدند و یا در دست اقدام بودند.
به نظر می‌رسد، برای استفاده بهینه از انرژی خورشیدی در گلستان که ظرفیت بالایی نیز در این بخش دارد باید نسبت به اطلاع رسانی و تبلیغات بیشتر برای فرهنگ سازی و ارتقای آگاهی مردم و همچنین اختصاص تسهیلات ویژه به افراد و سرمایه‌گذاران اقدام شود.
به گفته کارشناسان مدارس، ادارات و واحدهای مسکونی ویلایی بویژه در مناطق روستایی و مرزی که همواره با افت فشار برق در فصول گرم سال مواجه‌اند، بهترین مکان‌ها برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی در مقیاس کوچک و متوسط هستند تا از فشار به شبکه برق کشور در روزهای گرم سال کاسته شود و نیازی به توصیه و ترفند صرفه جویی و کاهش مصرف برق به مردم در چنین روزهایی که دما بالای ۴۰ درجه می‌رسد، نباشد.