با پیشرفتهای حاصله اکنون مشهد سومین قطب پیوند کبد در سطح کشور پس از شیراز و تهران به شمار می رود که مناطق شرق و شمال شرق کشور را زیر پوشش دارد.
این در حالی است که حدود یک دهه پیش، بیمارانی که در مشهد و استان خراسان رضوی مبتلا به نارسایی کبد بودند، برای دریافت کبد پیوندی از بیماران مرگ مغزی به شیراز یا تهران اعزام می شدند، اما از سال ۱۳۹۲ با راه اندازی بخش پیوند کبد در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، پیوند کبد و درمان این دسته بیماران در مشهد میسر شده است.
در هفته های اخیر چهارصدمین پیوند کبد از بیمار مرگ مغزی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد با موفقیت انجام شد و حتی شیوع کرونا هم در ۱۵ ماه اخیر مانع پیوند کبد و نجات جان بیماران دچار نارسایی کبدی در این دانشگاه نشده است.
به گفته صاحبنظران پزشکی، موفقیت پزشکان ایرانی در پیوند کبد اکنون همتراز با متخصصان و جراحان کشورهای پیشرفته است و اگرچه پیوند عضو از بیماران مرگ مغزی از جمله پیوند کبد با شیوع کرونا کاهش قابل توجهی یافته، اما هرگز متوقف نشده است.
انجام ۵۰ پیوند کبد در دوران کرونا
رییس تیم پیوند کبد دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: واحد پیوند کبد این دانشگاه از سال ۱۳۹۲ راه اندازی شده است و در این مدت پیوندهای موفقیت آمیز کبد جان بیماران زیادی را نجات داده است.
دکتر محسن علی اکبریان افزود: تاکنون بیش از ۴۰۰ پیوند کبد در واحد پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی مشهد از بیماران مرگ مغزی انجام شده که تنها ۵۰ عمل آن در طول ۱۵ ماهه کرونایی در بیمارستان منتصریه مشهد صورت گرفته است.
وی گفت: سال گذشته، سالی بسیار سخت برای گروه‌های مختلف به ویژه جامعه پزشکی فعال در امر پیوند اعضا بود و سختی کار عمل های پیوند عضو از جمله کبد بیشتر از ایام قبل از این بحران بوده است.
به گفته وی، انجام عمل‌هایی همچون پیوند کبد شرایط خاص خودش را دارد و در هر شرایطی نمی‌توان این جراحی پیچیده را انجام داد.
دکتر علی اکبریان تصریح کرد: در زمان اهدای عضو، فرد دهنده نباید کرونامثبت و یا مشکوک بدان باشد، زیرا اعضای بدن این نوع افراد مناسب فرد نیازمند به عضو نیست.
رییس تیم پیوند کبد دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: گرچه شرایط کار در زمان بحران کرونا بسیار سخت شد و تعداد اعمال پیوندی کاهش یافت، اما خوشبختانه موجب متوقف شدن عمل‌های مختلف پیوندی از جمله کبد نشد.
وی با بیان اینکه انجام عمل پیوند کبد در ایام بحران کرونا به دلیل حیاتی بودن این عضو از بدن ممنوع نیست، تأکید کرد: طبق دستورالعمل ابلاغی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، انجام برخی از عمل های پیوندی در شرایط بحران کرونایی ممنوع شده است که این موضوع شامل پیوندهای حیاتی همچون کبد نمی‌شود و عمل های این نوع پیوند با رعایت کامل دستورالعمل های بهداشتی انجام می‌شود.
دکتر علی‌آکبریان ادامه داد: با تلاش مسوولان دانشگاه علوم پزشکی مشهد، شرایط انجام پیوندهای کبدی اورژانسی نیز در بیمارستان منتصریه در تمامی گروه‌های سنی به‌ویژه اطفال فراهم شده است و با اخذ مجوز از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیوند زنده به زنده از دهنده خویشاوند انجام می‌شود.
وی در خصوص پیوندهای کبد اورژانسی از دهنده زنده گفت: کبد قابلیت بازسازی دارد، به طوری که کبد ناقص بین یک تا ۶ هفته در فرد گیرنده و دهنده تبدیل به کبد کامل می شود.
دکتر علی اکبریان ادامه داد: همچنین به جز پیوند کبد زنده به زنده، اکنون پیوند پانکراس هم با یک شرایط خاص در واحد پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی مشهد از بیماران مرگ مغزی انجام می‌شود.
موفقیت پیوند کبد در ایران بالاست
جراح تیم پیوند کبد دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: هم اکنون سه مرکز تخصصی در ایران شامل بیمارستان‌های نمازی شیراز، امام خمینی(ره) تهران و منتصریه مشهد در زمینه پیوند کبد فعال هستند.
دکتر محمدناصر توتونی افزود: در این مراکز درمانی عمل‌های پیوند کبد در تمامی مواقع، حتی در ایام اوج بحران کرونا به‌صورت مستمر در حال انجام بوده است و درصد موفقیت‌های پزشکان ایرانی بین ۷۵ تا ۸۰ درصد و همتراز با متخصصان و جراحان کشورهای پیشرفته بوده است.
وی گفت: عمل‌های پیوند کبد در مشهد در تمامی مواقع، حتی در ایام اوج بحران کرونا نیز بدون توقف انجام شده و می شود.
وی گفت: به بیماران پیوندی توصیه می شود که مراقبت‌های لازم را حداقل تا ۶ ماه پس از عمل پیوند داشته باشند تا دچار مشکل نشوند، چراکه این گروه از بیماران به دلیل ضعف سیستم ایمنی و اینکه عضو بیرونی وارد بدنشان شده باید بیشتر از خود مراقبت کنند تا نقص ایمنی برایشان ایجاد مشکل نکند و آن عضو با بدن سازگاری پیدا کند.
وی تصریح کرد: در ایام بحران کرونا از عموم مردم به‌ویژه بیماران پیوندی می‌خواهیم که بیش از پیش خود را ملزم به رعایت دستورالعمل های بهداشتی بدانند تا خدای نکرده دچار مشکل نشوند.
جراح تیم پیوند کبد دانشگاه علوم پزشکی مشهد تأکید کرد: پس از ترخیص بیمار پیوندی آموزش‌های لازم در خصوص نحوه و اهمیت مصرف دقیق و به‌موقع داروها و دیگر توصیه‌های لازم و ضروری به وی ارائه می‌شود چون افراد پس از پیوند کبد باید از مصرف غذاهای پرچرب، پرنمک و مواد قندی زیاد اجتناب کنند و به بیماران پیوندی مصرف غذاهای پروتئینی توصیه می‌شود.
دکتر توتونی با بیان اینکه ارتباط بیمار با پزشک معالج تا زمان بهبودی کامل نباید قطع شود، بیان کرد: بیماران پیوندی در هر زمانی که احساس مشکل کردند باید با پزشک خود در تماس باشند و راهنمایی لازم را دریافت کنند تا با مشکل جدی مواجه نشوند و اگر هم نیازی به مراجعه حضوری باشد از سوی پزشک به آنان اعلام می‌شود.
وی تصریح کرد: کسی که پیوند می‌شود امکان اهدای عضو دیگری را ندارد، اما در صورت نیاز پیوندهای مجدد برایش انجام می‌شود و تاکنون چند مورد در مشهد داشته‌ایم.
توقف ارسال کبدهای اهدایی از بیماران مرگ مغزی به شیراز
مسوول واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: واحد پیوند اعضا از بیماران مرگ مغزی این دانشگاه که شمال شرق کشور را پوشش می دهد از سال ۱۳۸۰ فعالیت خود را آغاز کرده است.
دکتر ابراهیم خالقی افزود: تاکنون هزار و پنجاه و یکمین بیمار مرگ مغزی در این واحد زیر عمل جراحی پیوند عضو قرار گرفته و جان افراد بسیاری از طریق اهدای عضو نجات یافته است.
وی گفت: هم اکنون تمامی عمل های پیوند شامل کلیه، کبد، ریه، قلب، پانکراس، قرنیه و پوست در واحد پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی مشهد قابل انجام است.
دکتر خالقی گفت: از سال ۹۹ تاکنون اعضای اهدایی ۶۹ بیمار مرگ مغزی در این دانشگاه به ۱۸۷ بیمار نیازمند عضو پیوند شده است.
وی افزود: در این مدت ۵۶ پیوند کبد در دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شده است، این در حالی است که پیش از سال ۱۳۹۲ کبدهای اهدایی در این خطه برای پیوند به شیراز ارسال می شد.
وی ادامه داد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد در کنار دانشگاههای علوم پزشکی شیراز و تهران، یکی از سه دانشگاهی است که بالاترین شاخص اهدا و پیوند عضو در کشور را به خود اختصاص داده است.