بررسی های میدانی خبرنگار ایرنا از مناطق زلزله زده شهرستان های جاجرم و گرمه در جنوب غربی استان خراسان شمالی حاکیست که این روزها بیشتر زلزله زدگان مناطق روستایی این شهرستان ها به دلیل پس لرزه های متعدد ویبره وار از ترس تشدید شدن زمین لرزه ، به ناچار برای حفظ جان خود در حیاط خانه هاشان و فضای باز ، شب را به صبح می رسانند و کمتر روستایی در این شرایط حاضر به سکونت در خانه های خود می شود.
اگرچه براساس اعلام جمعیت هلال احمر خراسان شمالی مشکل برای به امانت سپردن چادر به زلزله زدگان برای اقامت اضطراری در بیرون از خانه و ستادهای اسکان ندارند و تاکنون حدود ۴۰۰ خانوار روستایی زلزله زده که خانه هاشان بیش از ۵۰ درصد خسارت دیدند، در این چادرها اسکان داده شدند، ولی مردم این مناطق که عادت به خواب در داخل چادر ندارند، بهار خوابی در حیاط خانه و فضای باز را به چادر نشینی ترجیح دادند و تاکنون برنامه مشاوره ای برای بازگردادن زلزله زدگان به خانه هاشان نیز توفیق چندانی نداشته است.
ثبت بیش از ۴۰ پس لرزه
پس از زلزله ۵.۵ ریشتری ۳.۲۴ دقیقه بامداد ۲۷ اردیبهشت ماه سال جاری در شهرستان های گرمه و جاجرم که باعث تخریب ۱۲۱ واحد مسکونی و خسارت ۱۰ تا ۵۰ درصدی به یک هزار و ۳۰۰ واحد مسکونی در ۴۷ روستای این شهرستان ها شد،تاکنون طبق گزارش رسمی شبکه لرزه نگاری بیش از ۴۰ پس لرزه با قدرت ۲ تا ۴ ریشتر به ثبت رسید.
براساس آمارهای موجود در سده اخیر ۱۳ زمین لرزه با قدرت بیش از ۵.۵ ریشتر در خراسان شمالی رخ داد که بزرگترین آن در اردیبهشت ماه ۹۶ با قدرت ۵.۷ ریشتر و پس از آن نیز زمین لرزه ۵.۵ ریشتری شهر سنخواست است که ۲۷ اردیبهشت ماه رخ داد و افزون بر ۱۰۰ میلیارد ریال به واحدهای مسکونی این مناطق خسارت وارد کرد.
فراموش شدن خواب خوش بهاری در مناطق زلزله زده
محمد خرمی یکی از شهروندان روستای عمارت در بخش جلگه شوقان شهرستان جاجرم می گوید: با این که منزل ما براثر زلزله ۵.۵ ریشتری ماه گذشته خسارت چندانی به آن وارد نشد، ولی خانواده از ترس تمایلی برای خوب در داخل خانه ندارند و ما شب را در حیاط به صبح می رسانیم.
وی گفت: اگرچه خوابیدن در فضای باز در مناطق کویری این شهرستان در بهار و تابستان به دلیل کمبود امکانات سرمایشی تا حدودی در سال های گذشته به ویژه بهار و تابستان مرسوم بود، ولی در بهار امسال با وقوع زلزله تقریبا به عادت همگانی تبدیل شد و به نظر می رسد حداقل تا ماههای آینده نیز ادامه یابد.
وی ضمن ابراز رضایت از خدمات رسانی به زلزله زدگان از سوی مسوولان استانی خاطرنشان کرد: از بدو وقوع زمین لرزه در منطقه نیروهای امداد و نجات هلال احمر، اورژانس و سایر مسوولان در منطقه حاضر شدند و خدمات رسانی به مردم اعم از توزیع چادر، مایحتاج اولیه و اتصال آب، برق و گاز را شروع کردند و در کمتر از ۲۴ ساعت تمام این خدمات تامین شد.
دهیار روستای عمارت نیز مهمترین مشکل زلزله زدگان را در شرایط فعلی ادامه پس لرزه ها دانست و گفت: از وقوع نخستین زمین لرزه در منطقه ده‌ها پس لرزه در به وقوع پیوست به طوری که باعث ترس و وحشت ساکنان مناطق زلزله زده شد و اکثر مردم نیز در این شب ها در بیرون از خارج از خانه و فضای باز به سر می برند.
"ناصره بی بی" نقیب افزود: از دقایق اولیه وقوع زلزله نیروهای امدادی در محل حضور پیدا کردند و با بررسی نقاط آسیب دیده نسبت به برپایی چادر و امداد رسانی اقدام نمودند و در بحث رعایت پروتکل های بهداشتی نیز ضمن اهداء ماسک، تست کرونا نیز از زلزله زدگان گرفته شد.
وی افزود: بیشتر منازل مسکونی این روستا به دلیل بافت قدیمی خسارت دیدند که نیاز به بازسازی و و مقاوم سازی است و امیدواریم که هر چه سریعتر با تصویب تسهیلات برای زلزله زدگان از سوی دولت بهسازی و بازسازی نیز سرعت گیرد.
"سمیرا رضایی" دهیار روستای کلاته ترک ها بخش جلگه سنخواست هم از خدمات رسانی به موقع نیروهای امداد و نجات و سایر دستگاه‌های اجرایی نیز ابراز رضایت کرد و گفت : در حال حاضر تیم های ارزیاب بنیاد مسکن سرگرم بررسی میزان خسارت های وارده به واحدهای مسکومی زلزله زدگان هستند و برای تعدادی از واحدهای مسکونی خسارت دیده نیز برای دریافت تسهیلات بازسازی و مقاوم سازی تشکیل پرونده شد.
دهیار روستای کلاته ترک ها نیز مهمترین نگرانی مردم را پس لرزه ها دانست و گفت: در شرایط فعلی به دلیل ادامه پس لرزه ها اکثر مردم یا در حیاط خانه های خود در فضای باز شب را به صبح می رسانند و یا در اماکن عمومی روزباز اقامت دارند.
وی اضافه کرد: اگرچه کارشناسان زمین شناسی احتمال وقوع زلزله بالای ۵ ریشتر را رد می کنند، ولی با این وجود مردم به دلیل ترس و اضطراب ناشی از زلزله دو هفته قبل حاضر رفتن به خانه های خود به خصوص خواب شبانه نیستند.
افزایش خسارت خانه ها با پس لرزه ها
مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری خراسان شمالی گفت: وقوع پس‌لرزه‌ها در شهرستان‌های گرمه و جاجرم سبب شده تا خسارت به واحدهای آسیب دیده از زلزله ۲۷ اردیبهشت ماه تشدید شود.
جواد نظری اظهار داشت: با وقوع پس لرزه ها، به مردم توصیه می شود از بازگشت به خانه های خسارت دیده خودداری کنند و چنانچه نیاز به چادر برای اقامت در فضای آزاد و حیاط خانه هاشان دارند نیز مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
کاهشی شدن پس لرزه ها
نماینده سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی در خراسان شمالی گفت: وقوع ۴۰ پس لرزه بعد از زمین لرزه ۵.۵ ریشتری ۲۷ اردیبهشت ماه در شهرستان‌های گرمه و جاجرم تنها برای تخلیه انرژی زمین است و اهالی این خطه نباید نگران باشند.
حسن علی حسین زاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: براساس مطالعات انجام شده خراسان شمالی از حیث پهنه بندی خطر لرزه در سطح کشور رتبه دوم را دارد و این پهنه بندی با توجه به زمین لرزه های تاریخی، تراکم و فعالیت گسل ها به دست آمده است.
وی تخلیه انرژی گسل سنخواست را دلیل ادامه پس لرزه ها دانست و افزود: تحریک یک گسل به صورت دومینووار گسل های دیگر را نیز فعال می کند و این پس‌لرزه‌ها با تخلیه انرژی، فعالیت گسل های منطقه را کمتر می کند و از خطر وقوع زلزله هایی با قدرت بیشتر می کاهد.
نماینده سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی در خراسان شمالی ادامه داد: از لحاظ علمی معمولا بعد از یک زلزله باشدت بیشتر پس لرزه هایی نیز وجود خواهد داشت ولی تعدد این پس لرزه ها بعد از زلزله ۵.۵ ریشتری ۲۷ اردیبهشت ماه در تاریخ منطقه بی سابقه بوده است و از لحاظ علمی زمان پایان این پس لرزه ها را نمی توان پیش بینی کرد.
حسین زاده توصیه کرد که آنچه که مرکز لرزه نگاری نشان می دهد پس لرزه ها در حال کاهش است و مردم خویشتندار باشند و تنها در در منازل مسکونی ایمن سکونت داشته باشند زیرا که احتمال افتادگی دیوارهای ترک خورده و ریزش سقف وجود دارد.
فرماندار شهرستان جاجرم ترس از زلزله و پس لرزه ها را طبیعی دانست و گفت که بر اساس آمار چنین پس لرزه هایی بعد از وقوع زلزله ۵.۵ریشتری ۲۷ اردیبهشت ماه در این مناطق بی سابقه است و ادامه پس لرزه ها باعث ترس و دلهره زلزله زدگان و امتناع آنها از رفتن به خانه هاشان شد.
مصطفی حاج زاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: تاکنون ۶ تیم «سحر» (حمایت روانی و اجتماعی) جمعیت هلال احمر به همراه ۱۴ تیم پنج نفره از روانشناسان بهزیستی شهرستان های شیروان، اسفراین و بجنورد در روزهای ابتدایی زمین لرزه به روستاهای زلزله‌زده اعزام شدند و خدماتی در قالب فعالیت های مددکاری، اجتماعی و حمایت های روانی در راستای تسکین آلام و ایجاد محیطی شاد و مفرح برای کودکان مناطق زلزله زده و افزایش شور و نشاط در میان خانوارهای آسیب دیده از زلزله ارایه کردند و این تیم ها در این منطقه حضور دارند.
رییس ستاد مدیریت بحران شهرستان جاجرم اظهارداشت : ستاد امدادرسانی در روزهای ابتدایی زلزله در بخش شوقان و سایر مناطق زلزله زده مستقر شدند و خدمات خوبی را تاکنون به مردم ارایه دادند و همچنان نیز این خدمات رسانی ادامه دارد و تیم های مدیریت بحران نیز تمام با سرکشی روزانه مشکلات مردم را رصد و پیگیری می کنند.
حاج زاده اظهارداشت : همچنین تیم های ارزیاب بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیز در منطقه حضور دارند و سرگرم بررسی میزان خسارت های وارده به واحدهای مسکونی زلزله زدگان هستند و با توجه به ادامه پس لرزه تا حدودی خسارت ها نیز افزایش یافت.
وی اضافه کرد: برنامه ریزی برای بهسازی واحدهای مسکونی از سوی بنیاد مسکن به عنوان متولی ساخت و ساز نیز در دست پیگیری است و تمام ساخت و سازها با رعایت نکات فنی و مهندسی بهسازی و بازسازی خواهد شد.
شروع بازسازی خانه های زلزله زدگان
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان شمالی گفت: عملیات بازسازی و بهسازی واحدهای مسکونی خسارت دیده ناشی از زلزله ۵.۵ ریشتری در شهرستان های جاجرم، گرمه و مانه و سملقان در این استان شروع شد.
علی محمدی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: براساس آخرین ارزیابی افزون بر یکهزار و ۳۰۰ واحد مسکونی براثر این حادثه بین ۱۰ تا ۱۰۰ درصد خسارت دیدند که حدود ۱۲۱ واحد به طور کامل تخریب و نیاز به بازسازی و نوسازی دارد.
وی اضافه کرد : علاوه بر واحدهای مسکونی تخریبی ( ۱۲۱ واحد) برخی دیگر از واحدهای مسکونی خسارت دیده ناشی از زلزله به خصوص در مناطق روستایی نیز به دلیل فرسودگی و خشتی و گلی بودن مصالح ساختمانی ، به بازسازی و نوسازی دارند که باید در فهرست واحدهای تخریبی قرار گیرند.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان خراسان شمالی اظهارداشت : با وجود این که هنوز مصوبات حمایتی هیات دولت برای بازسازی و نوسازی واحدهای مسکونی ناشی از زلزله به استان ابلاغ نشد، کارهای اجرایی برای تسریع در عملیات بهسازی و نوسازی در دست اجرا قرار گرفت.
محمدی اضافه کرد: براساس برنامه ریزی همانند سایر حوادث غیر مترقبه کار نقشه برداری، صدور پروانه ساخت و نظارت فنی و مهندسی بر این ساخت و سازها به طور رایگان با نظارت عالیه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان انجام می شود.
وی اضافه کرد : گروههای ارزیاب تمام اطلاعات واحدهای مسکونی خسارت دیده را در قالب فرم تکمیل و در سامانه اطلاعات به ثبت رساندند که به محض ابلاغ مصوبات حمایتی هیات دولت این پرونده برای دریافت تسهیلات به بانک های عامل معرفی می شوند.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان خراسان شمالی اظهارداشت : با توجه به این که تمام روستاهای این استان دارای طرح هادی هستند، واحد های مسکونی که در محدوده طرح قرار ندارند ، طبق نقشه طرح لحاظ می شوند.