شرکت های دانش بنیان موسسات خصوصی یا تعاونی هستند که به منظور افزایش علم و ثروت، توسعه اقتصادی بر پایه دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی در راستای گسترش اختراع و نوآوری و تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات در حوزه فناوری های برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم افزارهای مربوط تشکیل می شود.
شرکت های دانش بنیان واسطه بین ایده و تکنولوژی هستند و کار اصلی آنها هدایت ایده در مسیر رشد، توسعه و عملی کردن آن به وسیله تکنولوژی روز است که منبع اصلی این ایده ها دانشگاه ها و موسسات پژوهشی هستند، شرکت های دانش بنیان اهدافی نظیر، ترغیب هیئت علمی دانشگاه ها و واحدهای پژوهشی برای فعالیت های بیشتر در رفع نیاز جامعه و امکان افزایش درآمد اعضای هیئت علمی، تجاری سازی یافته های پژوهشی، افزایش درآمدهای اختصاصی دانشگاه ها و واحدهای پژوهشی را دنبال می کنند.
شرکت های دانش بنیان از سرمایه های بزرگ کشور بوده که ظرفیت های خوبی در اشتغال زایی داشته، ضمن اینکه در توسعه و آبادانی نقش آفرین هستند، یکی از خصوصیات شرکت های دانش بنیان این است که با سرمایه مادی کم اما با خلاقیت می توان زمینه های اشتغال فراوان، تولید ثروت و ارتقاء رفاه اجتماعی را به شکل گسترده ایجاد کرد.
انجام تحقیقات کاربردی، ارایه خدمات تخصصی و مشاوره ای "خدمات علمی و تحقیقاتی و فنی"، تولید محصولات یا فناوری نوین "توسعه فناوری"، انجام خدمات نظارتی بر تحقیقات پژوهشی، اجرایی و مشاوره ای، ارایه خدمات توسعه کار آفرینی، ایجاد مراکز رشد و خدمات ایجاد و توسعه کسب و کار، ارایه خدمات توسعه محصول جدید، ارایه خدمات ورود کسب و کار به بازار بین المللی و جهانی کردن آن ها و برنامه ریزی و اجرای طرح های توسعه کارآفرینی در سطوح ملی، منطقه ای و محلی زمینه های فعالیت شرکت های دانش بنیان است.
شرکت های دانش بنیان با شروع به کار دولت تدبیر و امید از سال ۹۳ در گیلان شکل گرفت، روند افزایشی این شرکت ها در استان طی سال های اخیر قابل توجه است، یکی از جهت گیری های اصلی دولت و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری حمایت از شرکت های دانش بنیان، کمک به آنها و بسترسازی حضورشان در بازارهای داخلی و خارجی است.
طی سال های اخیر شاهد گسترش شرکت های دانش بنیان در گیلان بوده ایم، اگر چه عمده شرکت های دانش بنیان استان در رشت فعال هستند اما این شرکت ها در شهرهای دیگر استان از جمله بندرانزلی، رودسر و لاهیجان نیز تاسیس شده است.
قبل از شروع به کار دولت هیچ شرکت دانش بنیانی در گیلان فعالیت نداشت، اما از سال ۹۳ ، ۱۵ شرکت دانش بنیان در استان ایجاد شد و در سال ۹۹ به ۴۴ شرکت رسیده است.
پارک علم و فناوری گیلان بر مبنای مصوبه شورای گسترش آموزش عالی از شهریور ۱۳۸۱، پس از دریافت مجوز تاسیس مرکز رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات گیلان "به عنوان اولین ساختار حمایتی" در دی ماه همان سال، با تامین زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری، تصویب اساسنامه و تشکیل شورای تخصصی مرکز رشد با پذیرش شرکت در مرحله رشد مقدماتی در پنجم مهرماه ۱۳۸۲ شروع به فعالیت کرد.
رئیس پارک علم و فناوری گیلان با بیان اینکه شرکت های دانش بنیان در این استان با توجه به ظرفیت های موجود می توانند به چهار برابر این تعداد افزایش یابند، اظهار داشت: بسیاری از شرکت ها در گیلان برای دانش بنیان شدن اقدام نکرده اند.
دکتر علی باستی با اشاره به تولید و صادرات محصولات فیزیکی در شرکت های دانش بنیان گیلان اظهار داشت: تولید انواع مشعل های صنعتی ، محلول های شیمیایی، مواد آفت کش، قطعات ماشین آلات، نمونه هایی از تولیدات شرکت های دانش بنیان استان و صادرات آن به کشورهایی از جمله عراق، ترکیه و غیره است.
وی میزان صادرات شرکت های فناور پارک علم و فناوری گیلان در سال ۹۸ را ۳۵۲ هزار دلار عنوان کرد: پارسال نیز ۶۰۰ هزار دلار صادرات توسط شرکت های فناور در این استان انجام گرفته است.
وی به حمایت های دولت از شرکت های دانش بنیان اشاره و اضافه کرد: ۱۱۰ مورد حمایت از شرکت های دانش بنیان در بخش های مختلف از جمله مالیات، گمرک، بیمه، نظام وظیفه، توسعه بازار، صادرات، بورس و فرابورس، تسهیلات مالی و منابع انسانی برای شرکت های دانش بنیان ارائه می شود.
باستی با بیان اینکه شرکت های دانش بنیان از ظرفیت های خوبی برخوردار هستند، خاطر نشان کرد: افراد فعال در این شرکت ها از تحصیلات بالایی برخوردارند، ارزش افزوده ای که محصول شرکت های دانش بنیان ایجاد می کند، بالا است.
رشد واحدهای فناور مستقر در گیلان
تعداد واحدهای فناور مستقر در پارک علم و فناوری طی سال های اخیر در دولت تدبیر و امید افزایش قابل توجهی یافته ، در سال ۹۲ ، ۹۴ واحد فناور مستقر در پارک علم و فناوری گیلان فعالیت داشت اما در سال ۹۹ به ۲۳۸ واحد رسیده است.
فناوری اطلاعات و ارتباطات، مکانیک و طراحی صنعتی، مهندسی پزشکی، دارو و سلامت، کشاورزی، صنایع غذایی و زیست فناوری ، برق، الکترونیک، مخابرات و انرژی، شیمی، مواد، نانو و پتروشیمی، معماری و عمران، خدمات تخصصی، گردشگری و محیط زیست زمینه فعالیت واحدهای فناور مستقر در مرکز رشد است.
تعداد محصولات واحدهای فناور مستقر در پارک علم و فناوری استان گیلان از ۱۶۵ محصول در سال ۹۲ به ۲۵۴ محصول در سال ۹۹ رسیده است که از رشد نزدیک ۵۴ درصدی برخوردار بوده اند.
اشتغالزایی واحدهای فناور
افزایش اشتغالزایی هسته ها، واحدهای فناور و موسسات از دیگر دستاوردهای دولت تدبیر و امید در گیلان است، در سال ۹۲ تعداد اشتغالزایی واحدهای فناور مستقر در پارک علم و فناوری این استان ۲۴۸ نفر بود اما در سال ۹۹ به ۷۳۵ نفر رسید.
دولت تدبیر و امید در زمینه حمایت های مالی با فعال سازی خطوط اعتباری تسهیلات مالی از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی در قالب اعطای وام قرض‌الحسنه، سرمایه در گردش، لیزینگ، تسهیلات تولید صنعتی، صدور ضمانتنامه، اعطای تسهیلات به منظور فرآیندهای قبل از تولید صنعتی و حمایت از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات تجاری‌سازی و حمایت از صندوق‌های پژوهش و فناوری غیردولتی، تمامی تلاش خود را در وضعیت نابسامان اقتصادی نشات گرفته از تحریم به کار بسته تا از شرکت‌های دانش بنیان حمایت لازم را داشته باشد.
پرداخت ۱۱۶ فقره تسهیلات به ارزش افزون بر ۲۰۲ میلیارد ریال
سال گذشته از سوی صندوق پژوهش و فناوری غیر دولتی گیلان ۱۱۶ فقره تسهیلات به ارزش ۲۰۲ میلیارد و ۴۰۴ میلیون ریال به پژوهشگران و فناوران این استان پرداخت شده است.
صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی گیلان نوزدهم آذر سال ۹۸ همزمان با افتتاح بیستمین نمایشگاه پژوهش، فناوری و فن بازار استان آغاز به کار کرد اما شروع رسمی فعالیت این صندوق تیر سال ۹۹ با حضور سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری انجام گرفت.
صندوق پژوهش و فناوری، یک شرکت سهامی خاص غیردولتی است که با هدف ارایه خدمات مالی، اعتباری، توانمندسازی و کارگزاری در حوزه پژوهش، فناوری، صنایع خلاق و دانش بنیان و با سهامداری پارک علم و فناوری گیلان، دانشگاه گیلان، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، دانشگاه علوم پزشکی ایران و سرمایه گذاران بخش خصوصی و بر اساس اساسنامه مصوب هیات وزیران و آیین نامه اجرایی ماده ۴۴ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقاء نظام مالی کشور تاسیس شده است.
صندوق پژوهش و فناوری گیلان به عنوان عامل و کارگزار صندوق نوآوری و شکوفایی رییس جمهوری و معاونت علمی و فناوری رییس جمهوری و صندوق تخصصی حوزه علوم و فناوری های شناختی فعالیت می کنند، در زمان حاضر، صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی این استان یکی از صندوق های فعال کشور در زمینه سرمایه گذاری خطر پذیر است که کارگزاری و مسئولیت برگزاری بسیاری از رویدادهای سرمایه گذاری ملی را بر عهده دارد.
مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی گیلان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : ارائه تسهیلات و جذب مبالغ، توانمندسازی شرکت های دانش بنیان از طریق آموزش، راهبری و ارزیابی از وظایف صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی گیلان است .
دانیال سمیعی اظهار داشت: ویژگی این صندوق ارائه خدمات سرمایه گذاری خطر پذیر است که تا پیش از این در استان نهاد مستقلی متولی آن نبود.
وی یادآور شد: صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی گیلان با کسب مجوز از صندوق نوآوری و شکوفایی کشور در خرداد ماه سال ۹۸ ثبت شد و پس از طی مراحل راه اندازی فرآیندها و تجهیز ساختمان ادارای فعالیت خود را آغاز کرد.
وی خاطر نشان کرد: پژوهشگران و فناوران می توانند طرح های خود را برای دریافت تسهیلات، ضمانتنامه بانکی و یا مشارکت در سرمایه گذاری برای بررسی های لازم از طریق آدرس www.gilanfund.ir برای صندوق ارسال کنند.
صندوق نوآوری و پژوهش برای کمک به شرکت های دانش بنیان فعال شده که به عنوان یکی از ارکان اکوسیستم نوآوری و فناوری به مجموعه کمک می کند.
رئیس پارک علم و فناوری گیلان اظهار داشت: سال گذشته افزون بر ۲۰۲ میلیارد و ۴۰۴ میلیون ریال در بخش های مختلف از جمله تسهیلات پرداختی کرونا، خط اعتباری، منابع داخلی، تجاری سازی، تفاهمنامه معاونت رییس جمهوری و تسهیلات پرداختی عاملیت پارک علم و فناوری استان پرداخت شده است.
دکتر باستی خاطر نشان کرد: ۱۹ میلیارد و ۱۵۰ میلیون ریال سرمایه گذاری در چهار قرارداد در سال گذشته انجام گرفته است.
مرکز نوآوری صنایع خلاق
مرکز نوآوری صنایع خلاق پارک علم و فناوری گیلان به عنوان اولین و تنها مرکز نوآوری صنایع خلاق شمال کشور، در این استان با همکاری معاونت علمی رییس جمهوری ، استانداری گیلان و ستاد توسعه فناوری های نرم و هویت ساز معاونت علمی رییس جمهوری در شهریور سال ۹۸ در رشت افتتاح شد.
مرکز نوآوری صنایع خلاق گیلان هم اکنون به عنوان تنها مبادی جذب و پذیرش شرکت های صنایع خلاق در شمال کشور است، با توجه به توانایی و ظرفیت زیست بوم استان در حوزه صنایع خلاق از قبیل فناوری های نرم، گردشگری، صنایع دستی، هنرهای تجسمی و نمایشی، صنایع دیداری و شنیداری و طراحی معماری آماده جذب پذیرش شرکت های خلاق گیلانی است.
طبق تعریف زیست بوم صنایع خلاق، به صنایعی که با استفاده از خلاقیت های علمی، هنری، اقتصادی و فناورانه کسب و کارشان را رشد و توسعه می دهند صنایع خلاق می گویند، در واقع هر صنعتی که بتواند در تامین، معرفی و ارایه محصولات یا خدمات خود از روش های خلاقانه استفاده کند به نوعی صنعت خلاق نامیده می شود و چون این صنایع بر اساس شاخص های فرهنگ، اجتماعی و هنر شکل می گیرند، از اینرو به صنایع خلاق فرهنگی هم معروف هستند.
یکی از مهمترین مزایای استقرار در این مرکز، شبکه سازی، حمایت های مادی و معنوی و معرفی شرکت ها به معاونت علمی رییس جمهوری برای دریافت رتبه خلاق از این معاونت می باشد.
مرکز نوآوری صنایع خلاق گیلان هم اکنون در یک ساختمان چهار طبقه در بافت مرکزی شهر رشت در فضایی به مساحت حدود یک هزار مترمربع شامل واحدهای مجزا، در اختیار شرکت های فناور خلاق پارک قرار دارد.
عملکرد زیرساختی و محتوایی پارک علم و فناوری گیلان در دولت
اتمام ساختمان واحدهای اداری مجتمع کارگاهی و نیمه صنعتی فشتم به مساحت ۳۵۰ مترمربع، به پایان رساندن ساختمان ۱۲ واحدی با امکانات کارگاهی به مساحت یکهزار و ۴۸۰ مترمربع، اتمام ساختمان چهار واحدی با امکانات نیمه صنعتی به مساحت ۳۵۰ مترمربع، اتمام چهار سوله مجهز به امکانات کارگاهی - نیمه صنعتی به مساحت یکهزار و ۴۴۰ مترمربع، پایان فضای کار اشتراکی ایستگاه نوآوری به مساحت ۱۱۰ مترمربع ، فضای کار اشتراکی در دست احداث به مساحت ۳۲۰ مترمربع، ساختمان در دست ساخت مرکز رشد طرح جامع به مساحت ۸۰۰ مترمربع، فاز یک محوطه سازی و تاسیسات زیربنایی در دست احداث به مساحت هشت هکتار و فضای کار اشتراکی در دست ساخت مرکز رشد ICT به مساحت ۴۲۰ مترمربع از جمله این اقدامات است.
زیرساخت های حمایتی
راه اندازی فن بازار منطقه ای با هدف تسهیل در تجاری سازی فناوری و ایجاد فرآیند همرسانی فناورانه بین عرضه کنندگان و متقاضیان فناوری در گیلان، راه اندازی مرکز رشد صنایع خلاق ، راه اندازی چهار مرکز رشد مشترک "دانشگاه گیلان، مرکز بیوتکنولوژی ، جهاد کشاورزی و گردشگری" ، راه اندازی صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی گیلان با سرمایه اولیه هشت میلیارد تومان، برگزاری اولین برنامه ملی گرنت فناوری با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ، برپایی نمایشگاه دستاوردهای پژوهش و فناوری و فن بازار کشور در هفته پژوهش و فناوری کشور به صورت مجازی از جمله اقدامات صورت گرفته در این راستا است.
افتتاح ۵۷ دفتر کانون و شکوفایی خلاق توسط پارک علم و فناوری گیلان در حال فعالیت و حمایت از ایده های فناورانه در سطح دانش آموزی و دانشجویی در این استان، برپایی ۴۸ رویداد استارت آپی رشت، برپایی مجموعه رویدادهای از دانایی تا دارایی در سطح گیلان با هدف تقویت اکوسیستم کارآفرینی از طریق آموزش علمی و عملی افراد مشتاق به راه اندازی کسب و کار شخصی از دیگر زیرساخت های حمایتی است.
در جهان امروز، توسعه فناوریهای دانش بنیان تا جایی اهمیت یافته که معیارهایی برای رشد و سنجش سالانه آن تعریف شده است، به گونه ای که برای نشان دادن درجه پیشرفت و قدرت رقابت محصولات یک کشور از شاخص سهم صنایع با فناوری برتر در ارزیابی تولید و صادرات آن کشور استفاده می شود.
براساس آنچه در سازمان اقتصاد جهانی پیش‌بینی شده، تا سال ۲۰۳۰، حدود ۹۰ درصد رشد اقتصادی کشورها، مبتنی بر تکنولوژی خواهد بود که ۸۵ درصد آن، سهم صنایع هایتک است.
بی شک توجه به توسعه شرکت های دانش بنیان علاوه بر ایجاد اشتغال برای جوانان تحصیلکرده در رشد فناوری کشور و همچنین افزایش صادرات مبتنی بر این دانش و بهبود اقتصاد کشور تاثیر بسزایی خواهد داشت.