عباس خامه یار عصر چهارشنبه در وبینار تخصصی «امام خمینی(ره) مجدد دین و مذهب در عصر کنونی» که به مناسبت سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) در قم برگزار شد، افزود: در واقع بحث تجدد گرایی یک بحث دیرینه و حائز اهمیت و پر چالش است و در جهان اسلام طی سه سده اخیر همواره بوده و رویارویی زیادی ما بین تجدد گرایی به مفهوم مدرنیزه و سنت گرایی وجود داشته است.
وی ابراز کرد: در ایران نیز این موضوع سابقه ۱۵۰ ساله دارد، برخی تنها راه گریز از وضعیت موجود را غربی شدن و تقلید کورکورانه از غرب می دانند، عداه ای نیز پایبند باقی ماندن صرف بر سنتهای گذشته اند، حتی سنتهایی که در گذر زمان و درگذر تحولات تاریخی با ناخالصی و خرافات و انحرافات فراوانی که ممزوج شده و نیاز به پالایش و تجدید نظر دارد و تقابل میان این دو جریان یعنی جریان سنت گرایی صرف و مدرنیته افراطی از همان گذشته و از دیرباز با شدت تمام جریان داشته و پیامدهای ناگواری هم در واقع برای جوامع اسلامی و بخصوص جامعه ایران داشته است.
خامه یار ادامه داد: این دو جریان خواه ناخواه متاثر از ایده‌های نوین در سده گذشته، ایده هایی همچون لیبرالیسم، مارکسیسم و سوسیالیزم بوده و در زمانهای گذشته با عناوین مدرنیته در واقع قد علم کرده است. امام (ره) یکی از مجددان دینی اصیل و مهم تاریخ معاصر اسلام و ایران به شمار می روند که با بررسی نظرات ایشان می‌توانیم علل بحران بوجود آمده از تحولات یک سده اخیر در این رابطه را مورد بررسی ارزیابی قرار دهیم.
وی اضافه کرد: بررسی سیر وقایع و حوادث تاریخی پنجاه سال اخیر و کنکاشی که در علل و عوامل پیروزی انقلاب اسلامی صورت گرفته نشان می دهد که بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) مشکل و بحران را کاملا شناخته و دقیقا بر این مساله آگاهی داشته اند و سعی کرده اند با ارائه راه حلی این معضل جامعه امروز ایران را مرتفع کنند.
رایزن فرهنگی ایران در لبنان به مبانی تجدد دینی حضرت امام(ره) اشاره کرد و گفت: نکته اول، غرب زدگی و شیفتگی سران رژیم های ایران و پاره ای از کشورهای اسلامی به غرب است، نکته دوم یا عامل دوم تحجر و واپس گرایی برخی از نخبگان مذهبی و دینی جهان اسلام بوده و نکته سوم استعمارگران هستند که به عنوان عامل خارجی مطرح می شوند.
وی افزود: غرب زدگی و غرب شیفتگی و مرعوب نظام فکری و اجتماعی غرب شدن و در برابر پیشرفتهای مادی غرب تسلیم شدن از عوامل اساسی بروز تجدد گرایی دینی نزد امام خمینی(ره) است موضع گیری‌های ایشان در طول مبارزه از ۱۵ خرداد تا آخرین لحظه حیاتشان گویای این مساله است، بحرانهای ناشی از رویارویی سنت و تجدد در ایران معاصر در ایران رابطه قابل فهم است.
خامه یار با بیان اینکه امام خمینی(ره) در بسیاری از سخنان خودشان موافقت اسلام با پیشرفت و ترقی و نوسازی را اعلام کردند، گفت: ایشان اساسا چنین اموری را از هدف اسلام تلقی میکنند و با همه ترقی ها و پیشرفت های اسلام موافق هستند.
وی ادامه داد: امام خمینی(ره) تحجر گرایی را در پاره ای برداشتهای ناقص و سطحی از دین، گرایشهای توام با جهل و جمود و ظاهرگرایی و مقدس نمایی، اصالت و توجه به ظاهر دیانت و غفلت از باطن و اهداف آن عدم دخالت می‌دانند، حضرت امام این نوع نگرش نسبت به دین را عامل بحران و معضل برای مذهب می‌دانستند.
رایزن فرهنگی ایران در لبنان تصریح کرد: درسهای ولایت فقیهی که در نجف ایراد شده مالامال از این مباحث است و امام مفصل در این رابطه صحبت کرده اند؛ حضرت امام خطاب به علمایی که روایات اسلامی را در جهت بی اعتنایی به مسائل روز تاویل می کنند و توجهی به آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) در باب اجرای قانون اسلام ندارند می‌فرمایند،" اسلام مندرس نیست، آیا اسلام همین است که در کتابها نوشته می شود؟"
وی گفت: استعمارگران از عوامل اصلی ایجاد تنش و بحران در جوامع اسلامی و خصوصا در ایران معاصر بویژه استعمار غرب بودند که عملکرد آنان گاه بصورت مستقیم و گاه از طریق سیاستهای شیطانی و عوامل داخلیشان نمایان می شد، یا از طریق جریان سازی و مذهب سازی نظیر بهائیت درایران و وهابیت در عربستان و جریانهای فکری انحرافی در شبه قاره هند و در بسیاری از کشورها و یا بوسیله وادار ساختن دولتها برای حمایت از رژیمهای غیر مشروع مانند رژیم غاصب اسرائیل، حضرت امام نسبت به این موضوعات و مشکلات در مقاطع مختلف حیات خود بویژه در دوران رژیم پهلوی عکس العملهای شدیدی داشتند و بارها این معضلات را گوشزد می کردند و روی این مساله تاکید داشتند، نام می بردند و نسبت به این مساله واقعا اعتراض داشتند.
طرح نظریه ولایت فقیه به عنوان بهترین راهکار
خامه یار تصریح کرد: تجدد دینی امام با چنین دیدگاهی شکل می گیرد و نظرات متعدد و راهکارهای ایشان برای برون رفت از جامعه غیر مطلوب و ناهنجار و همچنین رسیدن به جامعه مطلوب و بهنجار ارائه می شود، امام در این رابطه برای خروج از یک جامعه نابهنجار نظریه ولایت فقیه را به عنوان بهترین راهکار و جایگزین ارائه می دهند و نظام جمهوری اسلامی با اتکا بر همین نظریه شکل می گیرد.
وی ادامه داد: امام در بهمن ۱۳۴۸ دراثنای بحث فقهی مکاسب، موضوع ولایت فقیه را محور تدریس خودشان قرار می دهند و در این رابطه می فرمایند "بر تمام مسلمانان و پیشاپیش آنان بر علمای روحانی و طلاب حوزه های علمیه اسلامی واجب است که علیه سمپاشی های دشمنان اسلام به هر وسیله ممکن قیام کنند تا اینکه بر همگان آشکار شود که اسلام برای اقامه حکومتی عدل گستر آمده است".
رایزن فرهنگی ایران در لبنان بیان کرد: در اندیشه سیاسی امام فقها مکلف هستند جهت حل بحران جامعه در راستای تحصیل حکومت تلاش کنند؛ با پیروزی انقلاب اسلامی که حاصل راه حل قیام و انقلاب بود امام در اندیشه سیاسی خودشان از این مرحله هم گذر می کنند و به نظریه ولایت فقیه می رسند؛ امام مدتها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در باره نظریه ولایت فقیه بحث و بررسی فراوانی داشتند و در نجف اشرف از مباحث علمی ایشان همین نظریه است که آن را بعنوان چارچوب حکومت اسلامی معرفی می کردند.
وی ابراز کرد: بعد از پیروزی انقلاب هم نظام جمهوری اسلامی که با مشکلاتی برخورد می‌کند در حوزه اجرا همین نظریه راهکارهای عملی متعددی را برای حل مشکلات جامعه از سوی امام مطرح می کند و اجرایی می شود، فرمان تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام و صدور احکام حکومتی از این قبیل است که بعضا ممکن بود که با واکنش منفی برخی از افراد هم مواجه شود اما حضرت امام به تبیین ابعاد و حدود اختیارات ولی فقیه در این دوره می پردازد.
خامه یار با بیان اینکه امام یکی از مجددان برجسته دینی هست که توانست با تکیه بر مقتضیات زمان و مکان تفکر دینی رو با برخی از ارکان و عناصر مدرنیته تلفیق کنند و با قرائت جدیدی از برخی عناصر سنت و هنجارهای گذشته دست به اصلاح گری بزند انقلاب اسلامی را رهبری و به پیروزی برساند،گفت: در بینش امام خمینی(ره) از غرب و نفی و طرد کلیه مظاهر آن توصیه می شود نه شیفتگی و شیدایی و نه از خودبیگانگی داشته باشید.
وی بیان کرد: امام استقلال فرهنگی و سیاسی و نظامی را با تکیه بر هویت اسلامی و احیای بعضی عناصر آن با توجه به ضروریات زمان و مکان و با استفاده از وجوه مثبت تمدن انسانی دیگران تمدنی نو پا با روح و معنویت اسلامی را هر روز بیشتر در افراد جامعه می دمند و علمای این نظام با اجتهاد پویای خود پاسخگوی تمامی مسائل و مشکلات جدید از سوی حضرت امام معرفی می‌شوند.
فعال فرهنگی در کشور لبنان گفت: حضرت امام(ره) مصلحی بود که با تکیه بر اصول اسلام و با درک زمان و نیز با تکیه بر اصول اخلاقی و تهذیب نفس و با شجاعت خاص خود حکومت اسلامی را تشکیل داد و تعالیم اسلامی را در جامعه پیاده کرد؛ در تفکر امام خرافه، جمود، تحجر، تقدس، تجدد به معنای پشت کردن به سنت و سیاستهای ماکیاولیستی حقیقتا راهی نداشت./