حجت‌الاسلام جلال نوری کاخکی به مناسبت سی و دومین سالگرد ارتحال بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا اظهار داشت: در جهان بشریت چهار انقلاب بزرگ اتفاق افتاده است که باید به آن توجه داشته باشیم تا بتوانیم انقلاب اسلامی ایران و نقش امام خمینی (ره) را بررسی کنیم.
وی افزود: اولین انقلابی که در جامعه بشریت اتفاق افتاد، انقلاب انسانی عقلانی معرفتی است که قرآن کریم ایجاد کرد. پیامبران در طول تاریخ با احساسات و عواطف و آوردن معجزات مختلف، مردم را به دین و خدا دعوت می‌کردند اما جنس معجزات پیامبران از جنس عقلانیت، فهم و درک نبود ولی با آمدن قرآن، خدا با بشر هم کلام می‌شود و کلام خدا با نگرش عقلانی و معرفتی، محور هدایت و ارشاد جامعه بشری می‌شود در این جاست که اولین انقلاب جهانی در حوزه معرفتی در قرآن کریم شکل می‌گیرد.
نوری ادامه داد: دومین انقلابی که در دنیا اتفاق افتاد و فراگیر شد، انقلاب صنعتی غرب است. یعنی رنسانس علمی اتفاق می‌افتد. انقلاب کبیر فرانسه نیز در حوزه انقلاب صنعتی است. چون این انقلاب اندیشه‌ای ارائه نمی‌دهد و بر علیه حاکمیتی اتفاق می‌افتد. بر همین اساس ناپلئون بناپارت هیچ اندیشه‌ای به جهان ارائه نداده است. سومین انقلاب، انقلاب سیاسی است که امام خمینی (ره) جامعه بشری را تحت‌الشعاع سیاست انقلابی خود قرار داد و چهارمین انقلابی که اتفاق افتاده است انقلاب رسانه‌ای و فضای اینترنت است که جهان را به یک دهکده جهانی تبدیل کرده است.
وی اضافه کرد: دو انقلاب مربوط به جهت‌گیری و هدایت جامعه بشری است و دو انقلاب نیز ابزاری است. یعنی انقلاب صنعتی و انقلاب رسانه و فضای مجازی انقلاب ابزاری است و در واقع در حوزه وسیله و ابزار توسعه جامعه انسانی، انقلابی اتفاق افتاده است اما انقلاب‌های سیاسی و معرفتی قرآن یک انقلاب جهت‌گیری و هدایت است.
شخصیت جامع الاطراف امام خمینی (ره)
این کارشناس رسانه افزود: امام خمینی (ره) با آن بینش عمیق که در شخصیتشان شکل گرفته بود؛ چون از نظر فقاهت دارای یک وزنه علمی بسیار بالایی بودند ولی ما کمتر فقیهی داشتیم که حکمت فلسفی مثل امام (ره) را درک کرده باشد. در همین حوزه حکمت و فلسفه می بینیم که به ندرت پیش می‌آید که حکیم و فیلسوفی وارد فقاهت شده باشد یا بر فقاهت تسلط داشته باشد ولی امام (ره) در اوج تسلط بر فقاهت، حکمت فلسفی هم داشتند و به ندرت ممکن است که یک فیلسوف و یک متفکر که فقیه هم هست به معرفت عرفانی و شهود عرفانی هم رسیده باشد و سپس همین شخصیت در حوزه سیاست و مدیریت جامعه اسلامی نقش‌آفرینی کند.
وی افزود: وقتی به سفرهای چهارگانه عرفا توجه می‌کنیم؛ متوجه می‌شویم که امام (ره) در این سفرهای چهارگانه نقش‌آفرینی کرده و توانستند جامعه بشری را هدایت کنند. البته این سخن به معنای آن نیست که جامعه بشری الان باید تابع آن باشد بلکه امام (ره) بنیان و مبنای آن را پایه‌ریزی کرد. چنانکه قرآن پس از قرن ها در جهان اسلام گسترش پیدا کرد و در دنیا شناخته شد. چون زمان برای ما انسان‌ها معنا دارد ولی در نظام هستی یک دوره‌ای است که مبنای وجودی آن اهمیت ندارد و تمام عالم هستی شاید به اندازه یک پلک چشم به هم زدن بیشتر نباشد.
نوری ادامه داد: امام (ره) در نگرش خود توانسته بر این مبنای فقاهتی و نگرش فلسفی؛ معرفت و سیاست، راه قرآن را بشناسد و آن را به دنیای بشریت معرفی و پیاده کند. چهار سفری که صدرالمتالهین در اسفار اربعه به عنوان حکمت متعالیه آورده در چهارمین سفر امام به سوی مردم به وسیله خدا ظهور پیدا می کند و مردم را ارشاد و هدایت می کند.
وی با اشاره به ویژگی های قرآن مانند هدایت و نور گفت: هدایت الهی باید در جایی نهادینه شود ولی در صدر اسلام بستر آن وجود نداشت اما الان می بینیم که امام (ره) شیوه ها و روش‌های پیاده‌سازی این جریان دینی و عقلانی و معرفتی قرآن را با انقلاب چهارم یعنی انقلاب رسانه‌ای و فضای مجازی در می‌آمیزد به گونه‌ای که کم‌کم جامعه بشری به حقایق اسلامی و قرآنی واقف می‌شود.
این پژوهشگر مذهبی افزود: در مهندسی نظام عالم هستی قرآن همه چیز را بیان کرده و یک شخصیت جامع باید آن را در سطح جهانی به عنوان یک طرح و الگو ارائه دهد. این شخصیت جامع باید کسی باشد که بتواند راه را برای ما روشن کند. بنابراین امام خمینی (ره) با جایگاه عرفانی، سیاسی، فلسفی و مدیریتی خود توانستند قرآن را تبیین کنند و ما در دهه چهارم انقلاب شاهد آن هستیم که دنیا در فضای رسانه‌ای و در فضای مجازی قرار گرفته و تشنگان معرفت راه امام خمینی (ره) به مرور در دنیا شناخته می‌شوند که این امر نشان می‌دهد که حضرت امام به ارائه آن اهدافی می پردازد که هر یک از پیامبران در گستره جغرافیایی برای هدایت جامعه بشری داشتند.
وی اضافه کرد: البته هر پیامبری در یک گستره جغرافیای محدودی توانست به تبلیغ و ارشاد دین بپردازد و پیامبر اکرم (ص) با آوردن قرآن به عنوان یک کتاب جهانی و یک نگرش فرازبانی، فراقومی، فراملیتی و فرادینی همه را به دین اسلام و پذیرش حق دعوت کرد و حقیقت گرایی بالاترین مذهبی است که در هر جای دنیا می‌توان به دنبال آن بود که اگر به مردم دنیا بگوییم به چه دینی باید پایبند باشیم اندیشمندان معتقدند بالاترین دین می تواند حق‌گرایی باشد و دین اسلام و قرآن کریم مظهر حق‌گرایی است که خداوند خود را حق معرفی می‌کند.
نوری افزود: اگر همه مردم به دنبال حقیقت بروند، حق به امر توحید یعنی خدا ختم می‌شود و مبانی این امر توحیدی در سطح جامعه بشری از سوی قرآن بیان شده و نسخه عملی آن نیز سیره پیامبر اکرم و ائمه معصومین در عصر خودشان و سبک و سیره و منش حضرت امام در این زمان است که توانستند آن راه انبیا و ائمه معصومین را تشریح کنند. قرآن با بیان حقایق، انسان را از نگرش‌های جزئی و سطحی‌نگری برحذر می‌دارد و به ما بینش جهان‌شمولی و کلان‌نگری می‌دهد.
وی اضافه کرد: حضرت امام (ره) به فلسفه ملاصدرا یا به اندیشه و تفکرات شهید محمدباقر صدر یا به شخصیت‌هایی مانند امام موسی صدر توجه داشتند. امام به اندیشه‌های سید جمال‌الدین اسدآبادی و محمد عبده و به دانشمندان بزرگ جهان اسلام توجه داشتند. در واقع فرصت برای ما فراهم نشد و عمر ایشان اجازه نداد تا به تبیین راه سعادت بشریت بپردازد اما از آنجا که امام از نظر عرفانی به مقام رسیده بودند که بسیاری از حقایق را می‌دیدند و به شهود عرفانی رسیده بودند، نوع بیان و سخن امام در عرصه‌های مختلف آنچنان زنده و پویاست که احساس می‌کنیم سخن روز است و پاسخی به ابهامات بشر امروز است.
این کارشناس رسانه با اشاره به جایگاه ویژه امام خمینی (ره) گفت: جایگاه پیامبرگونه امام خمینی (ره) جایگاهی است که در هدایت و ارشاد جامعه بشری جای پای ائمه می‌گذارند و فراتر از نگرش ایرانی و منطقه‌ای به موضوع امت اسلام و جهان اسلام می‌پردازد و مخاطب خود را مردم جهان و اندیشمندان در نظر می‌گیرد و نقطه مقابل خود را استکبار جهانی می‌داند. استکبار جهانی نه به معنای یک کشور بلکه به معنای یک سیستم که اجازه آزادی را از بشریت گرفته است.
وی افزود: امام بلوک غرب را نقطه مقابل خود و دشمن جهان اسلام به جامعه بشری معرفی می‌کند. چون دنیای غرب بر مبنای اومانیسم و لیبرال دموکراسی طراحی شده است که جامعه را به سمت انتزاع و انحراف می‌کشاند و یا بر مبنای اصل لذت‌گرایی است که انسان را به سمت هرچه بخواهد سوق می‌دهد. این نکته بسیار مهمی است که اسلام می‌فرماید هر چه که صلاح انسان و هدایت انسان در آن است باید مطرح شود. یعنی مصالح اسلام بر اساس مصالح انسانی در نظر گرفته می‌شود اما جامعه غرب خوشایند انسان‌ها را در نظر می‌گیرد و ما می‌بینیم تفاوت عمیقی بین امر خوشایند و مصلحت وجود دارد.
نوری ادامه داد: مصلحت یعنی اندیشمندان و متفکران، نیازهای واقعی جامعه در ارشاد، هدایت، مدیریت و رهبری را ترسیم و تبیین می کنند که همان انقلاب جهت‌گیری و هدایتی است که قرآن کریم در حوزه معرفتی و حضرت امام (ره) در حوزه سیاسی دنبال کردند اما آنچه بلوک غرب در جهان صنعتی غرب یا در فضای رسانه‌ای و مجازی مطرح کرده، بحث خوشایند و لذت و رفاه است که در آن ابتذال، فساد شکل می‌گیرد.
وی افزود: امام خمینی (ره) در سطح جهانی به تعریف یک سطح‌بندی می‌پردازد و دنیا را که بر مبنای حق و باطل و خیر و نیکی قرار می گیرد، اینگونه ترسیم می‌کند که راه قرآن، ائمه، انبیا، راه عقلانی و راه فلسفی در واقع راه ارشاد و اصلاح جامعه بشری است و نقطه مقابل آن راه استکبار جهانی، راه لیبرال دموکراسی، راه ابتذال و فساد غربی و راهی است که جامعه بشری را به فساد و انحراف می‌کشاند و در واقع راه شیطانی است. اینجا بحث یک مکتب جهان‌شمول مطرح می‌شود که می‌تواند تمام ادیان را به گفت‌وگو و گفتمان عقل مدارانه دعوت کند که قرآن کریم بر آن تأکید فراوانی دارد و ما می‌توانیم همه دنیا را به گفتگوی تمدنی و گفتگوی معرفتی و گفتگوی عقلانی با حکمت و اندیشه دعوت کنیم که راه سعادت را برای بشریت ترسیم کنیم که در کتاب پیامبران آمده و جامع آن در قرآن کریم ذکر شده است.
نوری ادامه داد: اینجاست که مکتب امام چون به آن بینش عمیق عرفانی رسیده بودند و در حوزه فلسفه، اندیشه ورزی و تفکر عقلانی، تسلط بسیار زیادی داشتند، مکاتب و نحله‌های مختلف بشری را به گفتگوی عقلانی و معرفتی دعوت می کند؛ در عین اینکه امام به عنوان یکی از علمای بزرگ جهان تشیع در حوزه فقاهت برای عموم مردم در جامعه اسلامی چارچوب های فقهی را بیان می‌کنند اما در حوزه مدیریت سیاسی جامعه نیز می‌بینیم که امام الگویی مانند نظام ولایت فقیه، خبرگان رهبری، شورای نگهبان، انتخابات و جایگاه مردم را مطرح می کنند.
وی افزود: اگر سخنان رهبر انقلاب را خوب بشناسیم و به معنای واقعی پیاده سازی کنیم قطعاً جمهوری اسلامی می‌تواند یک الگوی حیات‌بخش برای جهان اسلام در گام اول و بعد جامعه بشری باشد اما این نیاز دارد به این که اندیشمندان و متفکران بزرگ این مبانی و گفتمان امام را تبدیل به گفتمان رایج در رسانه‌ها و جامعه کنند و این گونه نباشد که حضرت امام (ره) را فقط در چارچوب این که امام ملت ایران و جامعه اسلامی بودند، ببینیم.
این کارشناس مذهبی اضافه کرد: سخنان امام خمینی (ره) را باید در سطح وسیع و با یک نگرش کلان دید که چگونه جامعه بشریت را در حوزه‌های معرفت، شناخت، ایمان، عرفان، عقلانیت و اخلاق و همه امور جمع می‌کند به گونه‌ای که به سراغ هر عارف و فیلسوفی برویم وقتی به او بگوییم امام چه شخصیتی داشته، متوجه می‌شود که امام در چه جایگاه مکتب سازی و ترسیم کننده نقشه راه برای جامعه جهانی نقش آفرینی کردند.