سابقه آغاز به کار صنعت سیمان در کشور ما از ۹۰ سال عبور کرده است و در حال حاضر چیزی در حدود دو درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را این صنعت تشکیل می‌دهد. ایران سال‌هاست که در ردیف ۱۰ تولیدکننده برتر سیمان در دنیا قرار دارد؛ اما قصه قیمت سیمان همواره یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل در طول سال‌های اخیر برای این صنعت بوده است. تقریبا از تابستان سال ۱۳۹۹ بود که قیمت سیمان با رشد شدیدی مواجه شد و طول شش ماه شاخص افزایش قیمت سیمان از زیر ۴۰ درصد با بالای ۱۰۰ درصد رسید. البته این مسئله بعد از یک دوره طولانی تقریبا ده ساله که سیمان با یک شیب بسیار ملایم افزایش قیمت پیدا می‌کرد، به وقوع پیوست. با این وجود تحلیل‌ها در خصوص آینده قیمت سیمان در گرو چندین عامل اساسی است که در ادامه به تشریح هر یک از این موارد می‌پردازیم.
قیمت سیمان
به طور کلی صحبت درباره آینده قیمت سیمان باید با بررسی عوامل متعددی که روی آن اثرگذار است، صورت بگیرد. سیمان یک صنعت بزرگ در کشور است که مانند سایر صنایع تحت تاثیر عوامل بنیادینی قرار دارد. در همین راستا به بررسی مهم‌ترین عوامل موثر در قیمت سیمان می‌پردازیم. از این رهگذر می‌توان به تحلیل درستی در خصوص آینده قیمت سیمان دست پیدا کرد.
قیمت حامل‌های انرژی و تامین آن‌ها
برق و گاز به عنوان دو مورد از مهم‌ترین حامل‌های انرژی که به طور مستقیم روی قیمت سیمان اثرگذار هستند، شناخته می‌شوند. افزایش قیمت این حامل‌های انرژی در آینده بدون شک روی افزایش قیمت این محصول اثرگذار خواهد بود. البته داستان مصرف انرژی کشور ما همواره به عنوان یک چالش بزرگ مطرح بوده است. در سال‌های اخیر به سبب افزایش مصرف برق در فصل تابستان و گاز در فصل زمستان، بسیاری از کارخانه‌های سیمان با قطعی برق و گاز برای مقاطع نسبتا طولانی موجه بودند.
بیشتر بخوانید: قیمت میلگرد
شاید بهتر باشد که در آینده نزدیک با حذف یارانه‌های پنهان انرژی در سطح کشور، میزان مصرف در بخش خانگی مدیریت شود و بخش صنعتی نیز مجبور به بهینه‌سازی مصرف برای جلوگیری از افزایش بیش از احد هزینه‌ها شود. با این روش مصرف بی‌رویه انرژی و قیمت نسبتا پایین آن برای صنایع هیچ انگیزه‌ای برای بهینه‌سازی فرآیندها وجود ندارد. چه بسا این روند به عمیق‌تر شدن چالش صنعت سیمان در سال‌های بعد نیز بیفزاید.
قیمت‌گذاری دستوری و چالش همیشگی آن
سیمان یکی از چندین محصول اساسی و مهم در کشور ما است که تا به امروز تقریبا به صورت دستوری قیمت‌گذاری شده است. نتیجه این قیمت‌گذاری دستوری هیچ‌گاه به نفع مصرف‌کننده و تولیدکننده نبوده است و همواره عده‌ای از دلالان با ایجاد بازار سیاه، سودهای هنگفتی از محل فاصله قیمت کارخانه تا بازار به دست آورده‌اند. برای ترسیم بهتر آینده قیمت سیمان باید یک بازنگری جدی روی مسئله قیمت‌گذاری دستوری سیمان در کشور اتفاق بیفتد. با عرضه سیمان واحدهای تولیدی در بورس می‌توان به راحتی به مدیریت بازار پرداخت. در بازار بورس تولیدکننده و خریدار بدون واسطه دلال با یکدیگری لینک می‌شوند.
بیشتر بخوانید: قیمت تیرآهن
مزیت دیگر حذف قیمت‌گذاری دستوری، ایجاد فضای رقابتی بین کسب‌وکارها در بستر بورس کالا است. تجربه عرضه سیمان در بورس کالا در کشور وجود دارد اما هر بار با کج‌سلیقگی‌هایی که صورت می‌گیرد، این مسیر با شکست مواجه می‌شود. می‌توان با استفاده از ظرفیت بورس کالا به خوبی بازار سیمان را مدیریت کرد.
آیا این بار عرضه سیمان در بورس کالا موفقیت آمیز خواهد بود؟
در روز یکشنبه ۹ خرداد ۱۴۰۰ بیش از ۸۳ هزار تن سیمان در بستر بورس کالا عرضه شد. این مهم برای نخستین بار در کشور ما بع وقوع پیوست. در پایان این روز حدود ۲۱ هزار و ۱۰۰ تن سیمان در بورس خریداری شد. بسیاری از خریدها در همان قیمت کف پیشنهادی صورت گرفت و فقط در خرید محصولات قیمت یک شرکت حدود ۱۹ درصد رقابت برای افزایش قیمت میان خریداران به وجود آمد. نتایج این تصمیم شفاف‌سازی کامل تمام فرآیندها در بازار سمان کشور است. همچنین دست دلال‌ها کوتاه شده و سود حاصل از فروش سیمان به طور مستقیم به جیب تولیدکننده وارد می‌شود. سیمانی‌ها پیش از این نیز وارد بورس کالا شده‌اند. این بار اما نیاز است تا مسئولان امر تمهیدات لازم را به دقت در نظر بگیرند تا مانع از رخ دادن مجدد شکست‌های گذشته برای این اقدام شوند. عرضه سیمان در بورس کالا قطعا به شفاف شدن بازار کمک می‌کند و تاثیر مثبتی در آینده قیمت سیمان دارد.
میزان مصرف سیمان در کشور
در طول ده سال اخیر قیمت فولاد رشد بسیار بیشتری در مقایسه با سیمان را تجربه کرده است. این مسئله موجب شده است که بسیاری از سازندگان، استفاده از سیمان را برای کارهای ساخت و ساز خود ترجیح دهند. در نتیجه روند تولید ساختمان‌های بتنی در کشور افزایش پیدا کرده است. این مسئله موجب افزایش مصرف سیمان در کشور شده است.
با این وجود همواره در طول سال‌های اخیر ظرفیت کارخانه‌های تولید سیمان در کشور بالاتر از نیاز بازار بوده است. تولید و عرضه سیمان نیز در کشور معمولا بیش از نیاز مصرف است. البته به نظر می‌رسد در آینده باتوجه به افزایش دائمی مصرف سیمان و همچنین مستهلک شدن بسیاری از کارخانه‌های تولیدی این امکان وجود دارد که عرضه و تقاضا در این بازار به تعادل کشیده شود. نکته قابل توجه در این زمینه آن است که نباید اجازه داد که تقاضا بر عرضه در بازار سیمان پیشی بگیرد؛ در غیر اینصورت آینده قیمت سیمان روند افزایشی به خوب می‌گیرد.
کلام پایانی
عوامل موثر دیگری در آینده قیمت سیمان اثرگذار هستند. از جمله می‌توان به اصلاح و بهینه‌سازی روش‌های تولید سیمان، هزینه‌های جاری کارخانه‌ها از جمله دستمزد کارگران، هزینه‌های حمل و نقل و ... را می‌توان نام برد. اگر از تصمیم درست عرضه سیمان در بورس کالا به خوبی حراست شود، به نظر می‌رسد که آینده قیمت سیمان با روندهای نوسانی و نامتعارف سال‌های قبل مواجه نخواهد بود.
م. ح