به گزارش روز دوشنبه روابط عمومی دانشگاه یزد در این نشست که با محوریت بحث و تبادل‌نظر در مورد معادن علی‌آباد و دره زرشک شهرستان تفت از توابع استان یزد به‌صورت مجازی (اسکایپ) برگزار شد، حسین ملکی‌نژاد، دبیر کانون تفکر آب دانشگاه با اشاره به جایگاه مهم منطقه در حوزه معادن (دومین استان معدنی کشور)، ۲ معدن مس دره زرشک و علی‌آباد را از معادن بزرگ و مهم کشور دانست که به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص این معادن، حساسیت عمومی بسیاری در مورد آن وجود دارد.
دبیر کانون تفکر آب دانشگاه یزد ارتفاعات شیرکوه را منبع تأمین‌کننده آب استان، جریان‌های سطحی و رودخانه‌های فصلی عنوان کرد که ناشناخته بودن ابعاد و حجم کار معدن و همچنین تبعات ناشی از فعالیت آن‌ها، دغدغه بسیاری از فعالان حوزه محیط‌زیست شد.
به گفته وی، این دغدغه‌ها باعث شد تا انجام مطالعات بیشتر و پرهیز از تسریع غیرضروری اعطای مجوزها، تبدیل به یکی از مطالبات عمومی در این حوزه شود.
محمدمهدی جوادیان زاده، مدیرعامل آب منطقه‌ای یزد دلیل مسکوت ماندن فعالیت معدن دره زرشک و علی‌آباد در سال‌های اخیر را اثر منفی زیست‌محیطی آن اعلام کرد و افزود: مهم‌ترین مساله موجود در این حوزه، قرارگیری این معدن در منطقه‌ای آهکی است که باوجود میزان بارش بیش از سه برابر متوسط استان، سرچشمه بسیاری از قنات و چاه‌های استان به شمار می‌آید و می‌تواند آلودگی‌های آبی و زیست‌محیطی را در برداشته باشد.
محمدجواد حبیبیان مدیر سابق پروژه معادن مس تفت ضمن بیان تاریخچه کشف این معادن، میزان برآورد استخراج مس معدن علی‌آباد را ۶۰ میلیون تن و دره زرشک را حدود ۲۰۰ میلیون تن برای تأمین تولید ۷۰۰ هزار تن مس در سال برای کشور عنوان کرد که تأمین برق آن از پست ابرکوه و نگرانی‌های تأمین آب آن به‌واسطه استفاده از روش‌های مصرف آب کم و استفاده از سیستم بازچرخانی آب در نظر گرفته شد.
به گفته وی، با اینکه نرخ زاد و ولد در تفت حدود سه درصد بیشتر از متوسط استان است اما نرخ رشد جمعیت آن یک درصد منفی است که ناشی از مهاجرت براثر نبود درآمد و شغل مناسب است.
حبیبیان اشتغال هزار و ۱۵۰ نفر نیروی انسانی در این معادن و ایجاد ۶ برابر اشتغال غیرمستقیم را از عواملی دانست که فعالیت این معادن را توجیه می‌کند.
وی در پاسخ به نگرانی‌های زیست‌محیطی مطرح‌شده، گفت: نتایج حاصل از مطالعات انجام‌شده با استفاده از ژئورادار به‌منظور تعیین جهت حرکت آب‌های زیرزمینی، ساختار زمین‌شناسی و تأمین آب در منطقه‌ای که معدن در آن واقع‌شده، نشان می‌دهد که این جریان آبی، منفک از مناطق تأمین‌کننده آب سفره‌های زیرزمینی استان است.
وی با توضیح سهم محصولات کشاورزی و مس در توسعه پایدار استان، بر نقش فعالیت معادن در اقتصاد درون استانی تأکید کرد و افزود: به‌جای پاک کردن صورت‌مساله، می‌توان با تمرکز بر ارایه راهکار همچون فیلتر پساب به نتایج قابل قبولی دست‌یافت.
در ادامه این نشست، سید محسن شجاع الساداتی فعال محیط‌زیست، با اشاره به نبود مکانیسم عملیاتی برای جبران قطع رگه‌های آب متصل به منطقه معدن دره زرشک، نتایج علمی کارشناسان کشوری در ادوار مختلف را ناظر بر تخریب محیط‌زیست توسط فعالیت این معادن اعلام کرد و افزود: به دلیل وجود ۲ هزار رشته قنات در پایین دست ۲ معدن یادشده منتهی به دهشیر، ابرکوه و یزد، در صورت فعالیت این ۲ معدن، نابودی شش‌های تنفسی استان اتفاق می افتد.
وی گفت: طرح ارزیابی معادن مس، بارها از سوی کارشناسان رد شد و گزارش آقای رئیسی که داور بی‌طرف وزارت نیرو بود هم آخرین نمونه از گزارش‌های علمی است که فعالیت این معادن را مخل حیات آتی استان دانست .
به گفته وی، فعالیت خلاف قانون ذی‌نفعان این قبیل پروژه‌های معدنی و تأکید مدامشان بر رشد اقتصادی مقطعی، توجیه‌کننده نابودی محیط‌زیست شکننده یزد نیست.
محمدرضا اسدی رییس سازمان نظام‌مهندسی معدن استان یزد اعطای مجوز اولیه به این معادن، سرمایه گزاری به ارزش ده‌ها میلیارد تومان و نبود گزارش متقنی مبنی بر آلودگی ناشی از این معادن را از جمله ادله خود جهت از سرگیری فعالیت معادن تفت عنوان کرد.
وی آثار مثبت اقتصادی این طرح را اولویت تقویت زیرساخت ها و آبادانی استان معرفی کرد که باوجود راهکار و فنّاوری روز می‌توان آثار منفی آن را جبران کرد.
نصرت‌الله امانیان عضو هیأت علمی دانشگاه یزد با اشاره به معادن سودآور کشور در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته، تضمین رشد مناطق دارای معدن را اتفاقی قطعی ندانست و تأکید کرد: فعالیت این معادن به دلیل ایجاد مشکلات آلودگی مضاعف، احتمالاً می‌تواند مهاجرت معکوس را نیز به همراه داشته باشد.
خداکرم غریبی عضو هیات علمی بخش استخراج دانشکده مهندسی معدن و متالوژی دانشگاه یزد، تخریب محیط زیست از سوی معدن دره زرشک را ادعایی خواند که می‌بایست بر اساس وسعت و عمق منطقه درگیر اثبات شود.
عبدالحمید انصاری رییس پردیس فنی و مهندسی دانشگاه یزد بابیان تفاوت‌های زمین‌شناسی و آب‌های ژرف استان با دیگر استان‌ها، پرهیز از کلی‌گویی و مطالعه دقیق ابعاد مختلف کار را عاملی برای وحدت نظر تصمیم گیرندگان دانست.
کمال امیدوار عضو هیات علمی بخش برنامه‌ریزی محیطی دانشگاه یزد نیز نابودی منابع آبی یک منطقه را عاملی برای مهاجرت افراد دانست و با اشاره به نبود انتشار نتایج مطالعات انجام‌شده پیرامون این معدن، استفاده از مطالعات انجام‌شده در دیگر معادن کشور برای الگوبرداری را مهم تلقی کرد.
محمدحسین معماریان، عضو هیات‌علمی دانشکده فیزیک دانشگاه یزد اعطای مجوز به فعالیت معادن دارای آثار مخرب محیط زیستی را به چالش کشید و پژوهش علمی متناسب با اقلیم هر منطقه و به‌دور از تعصب را راه‌حل موجود در مساله معدن دره زرشک عنوان کرد.