با پخش نخستین مناظره انتخاباتی، تنور انتخابات و رقابت نامزدها گرم و گرم تر شد و در این میان، رسانه ها به طور گسترده به تحلیل متن و حاشیه این مناظره ها پرداختند و گمانه زنی و انتقادهایی را در این ارتباط منعکس کردند. بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی به بررسی جنبه های مختلف این اتفاق مهم پرداخته اند.
مهمترین محورهای انتخاباتی از نگاه رسانه‌های اعتدالی، اصلاح‌طلب و اصولگرا
برگزاری نخستین مناظره انتخاباتی، مهمترین رویداد در خصوص انتخابات بود که رسانه ها، آن را به طور ویژه مورد نقد و بررسی قرار دادند. در این میان رسانه های اصلاح طلب نقدهای قابل توجهی به این مناظره ها دارند و با تیترهایی همچون «حاشیه پررنگ تر از متن»، «مدرک تحصیلی دغدغه مردم نیست»، «برنامه نشان بدهید؛ نه نمودار»، «مناظره یا تخریب انتخابات؟» و ... نشان دادند که نامزدها در مناظره نخست حرف خاصی نزدند. همچنین در همین ارتباط روزنامه شرق با تیتر «حرف هایی که همتی نزد» نشان می دهد که نامزدها چگونه نارسایی را به دولت نسبت می دهند. رسانه های اعتدالی هم به مناظره نخست توجه داشته اند. روزنامه ایران در تیتری با عنوان «بیان واقعیت‌ها یا سراب آرزوها» به همین مبحث پرداخت و روزنامه جمهوری اسلامی با عنوان «مطالبه اصلی این است» انتقادهایی را متوجه شورای نگهبان کرد و خبرآنلاین نیز در گفت و گویی به مناظره ها و عملکرد شورای نگهبان پرداخت. اما رسانه های اصولگرا که هنوز از تخریب دولت دست برنداشته اند به مشارکت و مناظره ها همزمان توجه نشان دادند. رسالت در گفت و گو با حجت‌الاسلام سید ناصر موسوی لارگانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس به بحث مشارکت در انتخابات پرداخت، روزنامه جوان در تیتری با عنوان «مناظره اول مشارکت را تکان داد» و خبرگزاری مهر در تیتری با عنوان «رئیسی در مناظره با متانت رفتار کرد» به مناظره نخست انتخاباتی پرداختند.
رسانه‌های اصلاح‌طلب
حرف‌هایی که همتی نزد!
روزنامه شرق یادداشتی به قلم بهرام سمیع فعال سیاسی مطرح کرد و نوشت:
*تحلیل محتوای کلامی و مفهومی سخنان نامزدها در مناظره روز شنبه این معنا را به دست می‌دهد که ارزش پول ملی کاهش یافته و قدرت خرید مردم از دست رفته، حجم نقدینگی افزایش چشمگیری داشته است.
*همه نامزدها، علت این معلول‌ها را تورم، افزایش نقدینگی در جامعه و ناکارآمدی مدیریتی و سیستمی ارزیابی کردند.
*از آنجایی که دیوار همتی کوتاه است، همه نارسایی‌های مملکت به دولت روحانی و همتی نسبت داده شد. اما واقعیت چیست؟
*از آنجایی که تحلیل وقایع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تک‌ساحتی نبوده و به طرزی انکارنشدنی علل در هم تنیده‌اند، باید گفت نامزدهای محترم و به‌خصوص آقای همتی از بیان علل و به‌ویژه نقش سیاست خارجی و داخلی در اقتصاد طفره رفتند.
*همه آشنایان به الفبای اقتصاد می‌دانند که تورم عامل اصلی گرانی، کاهش ارزش پول ملی، صعود خط فقر و... است، ولی تورم خود معلول عواملی است که باید به بیان آن پرداخت.
*بدون شک، یکی از علل تورم در سال‌های اخیر را باید تحریم‌های ظالمانه دولت ترامپ و خروج آمریکا از برجام دانست.
*دولت روحانی که اجبار به پرداخت حقوق یارانه و هزینه‌های جاری و عمرانی کشور داشت، به ناچار ارز بلوکه‌شده در دیگر کشورها را به بانک مرکزی فروخته و در مقابل آن ریال دریافت و حقوق، یارانه و هزینه‌های یادشده را پرداخت کرده است.
*با افزایش نقدینگی، تورم فزونی یافت و به تبع آن ارزش پول ملی کاهش و گرانی اجناس و کالاها رو به افزایش گذاشت.
*راه‌حل‌ها کدام‌اند؟ برخی نامزدها و صاحبنظران سیاسی بر این باورند که با تکیه بر توانمندی‌های داخلی می‌توان بر تورم و گرانی فائق آمد و گره‌زدن مشکلات اقتصادی داخلی به سیاست خارجی کار غلطی است.
*راهکار را در اصلاح ساختار بودجه و راه‌اندازی معادن جدید، تولید محصولات داخلی و... می‌دانند.
*اما واقعیت این است که در دهکده جهانی، امکان اداره جزیره‌ای کشور ممکن نیست و در عالم واقع امکان ندارد کشوری تمامی نیازهای خود را تولید کند و حتی ممکن است تولید محصولی اساسا به‌صرفه برای کشور نباشد؛ در نتیجه چاره‌ای جز تعامل با دنیا وجود ندارد.
مدرک تحصیلی دغدغه مردم نیست
روزنامه شرق در یادداشتی به قلم غلامحسین دوانی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران می آورد:
*مناظرات کاندیداهای ریاست‌جمهوری نشان داد که کاندیداهای اصلی صرفا چشم به تسخیر کرسی ریاست‌جمهوری دوخته و کاندیداهای پوششی هم گوش به زنگ هستند.
*متأسفانه با وجود مشکلات عدیده هیچ‌یک از کاندیداها برنامه مشخصی برای برون‌رفت از معضلات ارائه نداده و صرفا در قالب «اپوزیسیون» به طرح مشکلات پرداخته‌اند که مردم خود بیش از آنها به این مشکلات واقف هستند.
*آنچه برای مردم در این مقطع بحرانی مهم است، نان، آب، مسکن و معیشت شرافتمندانه و دسترسی به سلامت عمومی است.
*درحالی‌که آقایان اصل مدرک تحصیلی یا سواد کلاسیک را به رخ یکدیگر می‌کشند؛ غافل از اینکه ملت برای این مدارک اهمیتی قائل نیست.
*مردم نه به شعارها بلکه به شعور سیاسی- اقتصادی کاندیداها توجه دارند و انگشت به دهان شده‌اند که این هفت نفر که همگی بخشی از حاکمیت چند دهه اخیر و در واقع مسئول اصلی مسائل فعلی هستند، چگونه فارغ‌البال شعارهایی را می‌دهند که در عمل بی‌توجهی به شعور ملت است.
*کاندیداها باید به طور صریح بگویند موضع آنها در قبال پذیرش یا نفی برجام، پذیرش FATF و رفتار سیاسی در منطقه چیست؟ آیا می‌خواهند با گروگان‌گیری خارجیان خزانه ارزی را پر کنند؟ آیا با تور ماهی‌گیری می‌خواهند زیردریایی بیگانگان را تور کنند؟
حاشیه پررنگ تر از متن
روزنامه آرمان ملی در یادداشتی به قلم سیدحسن موسوی‌چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران می نویسد:
*با توجه به اینکه چند دوره مناظرات برگزارمی‌شود، مردم به گونه‌ای منتظرند تا برنامه‌های کاندیداها را در حوزه‌های مختلف بشنوند.
*گرچه تجربه این را می‌گوید که مردم چندان برنامه‌محور نیستند ولی گاهی مواقع همین مناظره‌ها، فرصتی برای نشان دادن قابلیت‌های افراد در حوزه‌های مختلف است.
*برای انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم هم با توجه به اینکه هفت نفر شرایط شان احراز شد که بتوانند تصدی مسوولیت ریاست‌جمهوری را به انتخاب مردم برعهده بگیرند، اولین مناظره برگزار شد.
*با توجه به آنچه که رخ داد، معتقدم که حاشیه بسیار پررنگ‌تر از متن بود، چراکه آنچه دیدیم، به نظر بسیار ضعیف بود.
*دلیل اول اینکه پاسخ‌های بسیاری از زمان‌های در اختیار کاندیداها به موضوعاتی پرداخته شده بود که ربطی به سوال طرح شده نداشت. سوال یک چیز و پاسخ یک چیز دیگر بود.
*نکته دوم، تخریب بود. مردم دیگر از این رفتارها خسته شده‌اند. این رفتارها دیگر آن جذابیت‌ها را ندارد.
*شاید در دور اول مناظره که بعضی از مگوها در مناظره‌ها گفته شده بود، یک جذابیت‌هایی داشت ولی الان دیگر اینها اصلا جذابیت ندارد و این نشان می‌دهد که کاندیداها شناخت خوبی از مردم ندارند که مردم در این مناظره‌ها دنبال چه چیزهایی هستند.
*آیا باز هم بگم بگم‌ها روی رای مردم تاثیر می‌گذارد؟ اتفاقا این نوع رفتارها، نتیجه معکوس دارد. یا در پاسخ‌هایی که داده می‌شد، خیلی‌ها می‌گفتند در سایت‌مان می‌گذاریم یا در برنامه‌هایمان داریم.
*اما نکته اینجاست شما که خیلی وقت است برنامه‌ریزی کردید، بعضی‌ها چند دوره، بعضی‌ها چند سال برای اینکه این روز برسد و برنامه‌هایتان را اعلام کنید.
*تازه موضوع اقتصاد، موضوعی بود که همه به آن اشاره داشتند و انتظار این بود که با آمادگی بیشتری بیایید. اینکه شما تازه بعد از این می‌خواهید برنامه‌تان را روی سایت بگذارید به نظر می‌رسد که نشان می‌دهد کاندیداتوری خودتان را در انتخابات ریاست‌جمهوری جدی نگرفته‌اید!
برنامه نشان بدهید؛ نه نمودار
روزنامه آرمان ملی در گفت و گویی با محمدرضا خباز فعال سیاسی اصلاح طلب نوشت:
*مناظره روز شنبه مقداری از یخ انتخابات را ذوب کرد ولی نه آنطور که مورد انتظار بود. با توجه به نظراتی که داده شد.
*نظرسنجی‌هایی که صورت گرفت و ارتباطی که ما با مردم از طریق فضای مجازی داشتیم، احساس می‌کنم انتظار بیشتری از مناظره روز شنبه بود.
*آنچه عیان بود این بود که پنج نفر از آقایان مثل اینکه وارد میدان جنگ شده بودند و به یک نفر شروع به حمله کردند.
*این حملات از سویی جایگاه و شأن ریاست‌جمهوری را تنزل می‌داد و از سویی دیگر هم نشان می‌داد هر پنج نفر از نامزدهای اصولگرا احساس می‌کردند که آقای‌همتی رقیب‌شان است.
*گویی برنامه این حملات از پیش‌تعیین‌شده است که باید همه به فلان کاندیدا حمله کنیم.
*در صورتی که موضوع مناظره اقتصادی بود و قرار بود هر نامزد بگوید، مشکلات اقتصادی کشور را چگونه حل می‌کند و شخص بعدی برنامه دیگری را نقد کند، ایرادات و پیشنهاداتش را بگوید و استدلال‌های علمی و اقتصادی ارایه دهد.
*اما چون چنین چیزی در چنته نداشتند از همان حربه کم‌اثر یعنی توهین و تهمت استفاده کردند که به آن منجر شد که بینندگان عزیزی که مناظرات را تماشا می‌کردند، این احساس را داشته باشند که برخی از کاندیداها در آن جایگاه نیستند و اصلا نباید کاندیدا می‌شدند.
*مگر با این استدلال که این افراد تنها در جایگاه کاندیدای پوششی هستند که قرار بر این است که در روزهای انتهایی انتخابات کناره‌گیری کنند و در دو مناظره دیگر آتش برای کاندیدای موردنظرشان را تهیه و بعد هم به طمع اینکه در دولت بعدی پستی به آنها داده می‌شود، کناره‌گیری کنند.
*این کار نوعی بازی کردن با افکار عمومی است و کار پسندیده‌ای نیست. نباید ما از روش‌های غیرمطلوب، غیرانسانی و غیراسلامی برای پیروزی در انتخابات استفاده کنیم.
*کاندیدا باید اعلام کند برای نجات اقتصاد کشور و معضلاتی مانند بیکاری، نقدینگی، مسکن و ... چه برنامه‌ای دارد.
مناظره یا تخریب انتخابات؟
روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم جعفر گلابی می نویسد:
*می‌توان ادعا کرد که اکنون در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری روزهای بسیار حساسی را سپری می‌کنیم و شاید با سرعت در حال نزدیک شدن به نقطه فیصله بخش هستیم.
*به تعبیر آشکار و قابل فهم برای همه مردم و ناظران صحنه رقابت کاملا یک‌سویه است.
*کاملا واضح است که در این صورت نقش تعیین‌کننده اکثریت مردم به شدت تضعیف شده و میلیون‌ها نفر که در انواع انتخابات‌های گذشته به نمایندگان یا افراد مورد حمایت جبهه اصلاحات رای داده‌اند عملا در انتخابات کنونی نماینده‌ای ندارند.
*مناظره انتخاباتی برگزار می‌شود و ۵ کاندیدا انواع مشکلات یک قرن گذشته و معضلات عمیق و بعضا خودساخته و اثرات تحریمی که از آن استقبال می‌کردند را به گردن یک کاندیدا می‌اندازند که حدود ۲ سال رییس بانک مرکزی بوده است!
*هیچکس نمی‌داند با همه تمهیدات انجام شده، مردم در ۲۸ خرداد چه عکس‌العملی از خود بروز خواهند داد؟ کما اینکه بارها این راه آزموده شده و گاهی مردم ابر و باد و مه و خورشید و فلک را کنار زدند و کارستان کردند.
اخلاق مناظره ای
روزنامه همدلی در یادداشتی به قلم هوشنگ مقبولی وکیل دادگستری می نویسد:
*«مناظره» در لغت به معنای مقابله دو نظر در یک موضوع «معین و مشخص» است. اصطلاح قراردادی مناظره در عرف، معمولا با مجادله مترادف و به کار آمده است که به‌نظر یک طرفه بوده و کامل نیست. تعریف کامل مناظره یعنی: بیان نظریات چالشی دو یا چند نفر در یک موضوع مشخص و معین.
*اتفاقی که در اولین میزگرد کاندیداهای ریاست جمهوری در سه روز پیش افتاد از چارچوب مناظره به معنای اصطلاحی مرسوم خارج بود.
*بیان مطالب غیر مرتبط و خارج از سوال مجری از یک سو، و طرح موضوعات ناصواب نسبت به یکدیگر، توسط بعضی از کاندیداها از سوی دیگر، نشان از بی‌برنامگی یا بی‌پاسخی نسبت به سوالاتی داشت که مردم منتظر پاسخ آن بودند.
*مشخص نبود طرح‌کنندگان موضوعات به دنبال چه اهدافی غیر از مناظره و انتخابات بودند؟ برای بعضی از مطالبی که در آن میزگرد مطرح شده بود در قانون جرم‌انگاری شده و قابلیت پیگیری به عنوان یک جرم مستقل را داراست.
*ادامه طرح این‌گونه مطالب که حتما خارج از شأن و منزلت و جایگاه کاندیداهای حاضر که در موقعیت‌های سیاسی و نظام نیز حضور دارند، نه تنها نمی‌تواند در جلب آرا موفقیتی به دنبال داشته باشد. بلکه به جلب مشارکت بیشتر نیز نمی‌تواند منتهی شود و بدتر از آن، حتی ممکن است سبب دلسردی و دلزدگی مشارکت‌کنندگان نیز شود که قطعا این نتیجه مورد نظر هیچ کدام از کاندیداها و دلسوزان نظام نبوده و نیست.
*صرف نظر از جنبه مجرمانه و غیراخلاقی این‌گونه مناظرات باید گفت: «تقوای سیاسی» به عنوان مهمترین مشخصه کاندیداها در تعیین صلاحیت نیز زیر سوال خواهد رفت.
*جلب مشارکت حداکثری در انتخابات می‌تواند در «عرض» نفع یک کاندید خاص مطرح شود. پیش‌بینی نتیجه انتخابات به سادگی امکان‌پذیر نیست.
*غالب پیش‌بینی‌ها بر اساس حدس و گمان است؛ چرا که یک انتخابات مهم مانند ریاست جمهوری یک فرآیند است که در جریان آن همه رفتارها و برخوردهای انتخاباتی کاندیداها و حامیان آنها به عنوان یک نشان منفی یا مثبت توسط واجدین شرایط رای دادن، مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد.
*به همین خاطر اگر تغییر گرایش یا رویکرد حامیان کاندیداهای انتخاباتی با هدف جذب آرای بیشتر به نفع یک موقعیت یا جریان خاص تغییر پیدا کند، در حقیقت تحت تاثیر فرایند انتخابات قرار گرفته است و همین مساله میزان محبوبیت کاندیدای مورد نظر را تغییر می‌دهد.
*شکل و نحوه رعایت اخلاق فردی و انتخاباتی در فضای دموکراسی و آزادی نه تنها سبب جلب مشارکت حداکثری آحاد جامعه در انتخابات می‌شود بلکه با ایجاد فضای انتخاباتی سالم «اصلح» انتخابی می‌تواند زمام امور را به‌دست گیرد.
جای خالی مطالبات کارگران و بازنشستگان در مناظره انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری
خبرگزاری ایلنا در گزارشی نوشت:
*کاندیداهای ریاست جمهوری ۱۴۰۰ و به طور مشابه، صدا وسیما یا همان رسانه‌ی ملی، در اولین مناظره تلویزیونی هیچ چیز در ارتباط با مطالبات طبقه کارگر نگفتند.
*هیچ کجای بحث‌ها، هیچ اشاره‌ای به دغدغه‌های اساسی کارگران و بازنشستگان (همان‌هایی که امروز در بدترین و دشوارترین وضعیت معیشتی به سر می‌برند) نشد و خیلی ساده از کنار مطالبات نزدیک به ۶۰ یا ۶۵ درصد از جمعیت کشور، بدون اعتنا و متفرعنانه عبور کردند.
*براساس آخرین آمارهای رسمی، حدود ۴۶ میلیون نفر از جمعیت حدود ۸۰ میلیونی ایران، تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی و متعلق به طبقه کارگر هستند.
*بیش از ۱۴ میلیون کارگر شاغل و نزدیک ۴ میلیون بازنشسته و مستمری‌بگیر داریم که با احتساب خانواده‌هایشان، نزدیک به ۴۶ میلیون نفر هستند.
*اما چرا صدای این ۴۶ میلیون نفر در مناظره تلویزیونی کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری شنیده نشد؟
*چرا جامعه هدف به این بزرگی، جزو «مطرودان سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی» هستند و فرکانس صدایشان آن‌چنان زیر است که بلندگوهای رسمی قدرت انعکاس و بازتاب این صدا را ندارند!؟
*با اینهمه گویا نه کاندیداها و نه صداوسیما -که با پول همین ملت یعنی همین کارگران و بازنشستگان اداره می‌شود- هیچ کدام تمایلی حتی به طرح مطالبات و دغدغه‌های طبقه کارگر ندارند.
*اینهمه خواسته و دغدغه مشترک که روزانه در رسانه‌های همسو با کارگران و در فضای مجازی و کانال‌های تلگرامی طرح می‌شود، برای نهادی که با پول ملت اداره می‌شود و باید مدافع ملت باشد و برای آنها که می‌خواهند عهده‌دار جمهورِ همین ملت باشند، محلی از اعراب ندارد و این بی‌تفاوتی و بی‌توجهی و ناشنیده گرفتن، جای نگرانی بسیار دارد.
اظهارات بورسی برخی از کاندیداها ضد بازاری است
خبرگزاری ایلنا در گفت وگو با سعید اسلامی عضو شورای عالی بورس می آورد:
*به عنوان فعال بازار سرمایه انتظار بسیار بیشتری از کاندیداهای ریاست جمهوری داشتیم به ویژه چند نامزدی که مدت زیادی است که می‌دانیم در انتخابات این دوره حضور خواهند داشت.
*تصور این حجم از بی‌برنامه‌گی و کلی‌گویی را از این ۷ کاندیدا نداشتم و درباره برخی از آنها که می‌دانستیم از ماه‌ها قبل برنامه ورود به رقابت‌های انتخابات را دارند، این انتظار را داشتیم که برنامه‌های دقیق‌تر و سنجش‌پذیرتری ارایه کنند و اظهارات دقیق‌تری از مسائل اقتصادی داشته باشند.
*اما به نظر می‌رسد که سطح صحبت‌های کلی سنجش‌ناپذیر باقی مانده‌اند.
*از نگاه من وعده انتخاباتی در کشوری که تحزب ندارد و نمی‌توانم عقبه یک کاندیدا را طبق حزب آن بررسی کنم، کاملا باید سنجش پذیر باشد.
*باید این امکان وجود داشته باشد که وعده‌ها با متغیرهای کمی مورد سنجش قرار بگیرد، متاسفانه بخشی از اظهارات در بازار سرمایه از جنس حرف‌های کلی گویی یا غیر ممکن است یا برخی از اظهارات کاندیداها ضد بازار است.
*اینکه برخی از کاندیداها اعلام می‌کنند، شاخص بازار سرمایه را به یک عدد خاص می‌رسانم، نشان می‌دهد که فهم وی از بازار هنوز یک فهم دستوری است و هنوز فهم درستی از بازار ندارند.
*برای بنده تعجب آور است، افرادی که مدت‌هاست خود را برای کاندیداتوری در انتخابات آماده می‌کنند، نمی‌توانند برنامه مشخصی در اقتصاد و بازار سرمایه بیان کنند.
غفلت کاندیداها صدای فعالان گردشگری را درآورد
خبرگزاری ایسنا در گزارشی آورد:
*مرور برنامه‌ها و وعده‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری به کلیدواژه‌ای از گردشگری نمی‌رسد؛ این غفلت صدای اعتراض فعالان گردشگری را بلند کرده است.
*در بیشتر از ۱۰ روزی که تبلیغات هفت کاندیدای ریاست جمهوری از رسانه‌های رسمی آغاز شده است، تا کنون جز دو نامزد ریاست‌جمهوری که البته در کلیات به موضوع گردشگری اشاره کرده‌اند، سایر کاندیداها حتی در حد اشاره هم به صنعت گردشگری و موضوع سفر نپرداخته‌اند.
*در مناظره اقتصادی نیز نقش گردشگری در درآمد ارزی کشور و تولید ناخالص ملی به طور کامل نادیده گرفته شد و مغفول ماند.
*عقیده کارشناسان گردشگری بر این است که غفلت نامزدهای ریاست‌جمهوری از اقتصاد گردشگری نشانه ناآگاهی آنها از اسناد بالادستی کشور و اقتصاد گردشگری است؛ چرا که در دنیای امروز، بدون درنظر گرفتن اقتصاد و اشتغال گردشگری، طرح اقتصادی کشور تکمیل نمی‌شود و پیش نمی‌رود.
*جمشید حمزه‌زاده رییس جامعه هتلداران ایران در روزهای گذشته با داغ شدن مناظره‌های کاندیداها، اظهار کرد: نشانی از برنامه‌ای جدی و متمرکز روی گردشگری، نزد هیچ کاندیدایی دیده نشد.
*در حالی که کمترین انتظار از شخصی که می‌خواهد برای رسیدن به جایگاه ریاست قوه مجریه وارد رقابت شود، توجه ویژه به سند چشم‌انداز توسعه کشور به عنوان سندی بالادستی است.
*در برنامه توسعه، گردشگری از جایگاهی متفاوت از آنچه قبلا بوده، برخوردار است. با توجه به این جایگاه بدیهی است که بخش ویژه‌ای از برنامه‌های هر داوطلب باید به این صنعت و توسعه آن اختصاص پیدا کند.
*الیار عاصمی‌زاده رییس شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور نیز پس از مناظره نخست نامزدهای ریاست‌جمهوری با موضوع اقتصاد در توئیتی این‌چنین واکنش نشان داد که مشاوران گردشگری و میراث فرهنگی و صنایع دستی ستادهای انتخاباتی دقیقا چه کارهایی داشتند که در مناظره با محوریت اقتصادی صحبت و برنامه‌ای از این حوزه نشده است.
رسانه‌های اعتدالی
بیان واقعیت‌ها یا سراب آرزوها
روزنامه ایران در یادداشتی به قلم محمدرضا تابش نماینده ادوار مجلس می نویسد: این روزها شاهد وعده‌های کاندیداهای محترم ریاست جمهوری به مردم هستیم که بعضاً تعجب‌آور و تأمل‌برانگیز اسـت.
*اینکه وضعیت تولید، سرمایه‌گذاری، بازار سرمایه و بورس، اشتغال، مسکن، درآمد سرانه، ضریب جینی، نقدینگی، تورم، پس‌انداز، بازتوزیع درآمدها... و... خوب نیست واقعیتی است انکارناپذیر و اینکه قرار بود همه این نابسامانی‌ها در طول سال‌های گذشته سامان یابد و نیافت و اعتماد بی‌بدیل مردم را نیز دستخوش تغییراتی کرده، قابل کتمان نیست.
*کلید رمز رئیس جمهوری آینده در انجام اقدامات کوتاه مدت تأثیرگذار اقتصادی از این قرار است:
*در وهله اول اهتمام به افزایش تولید است، زیرا رفاه پایدار با افزایش تولید حاصل می‌شود. در این میان باید توجه داشت اگر ارزی در پی توافق برجام حاصل شود نباید صرف واردات کالا و رفاه زودگذر و مقطعی شود. زیرا واردات، تولید داخلی را تضعیف می‌کند و منجر به کاهش دستمزدها و بیکاری می‌گردد.
*در مرتبه بعد حذف تدریجی مداخلات قیمتی است که تولیدکننده واقعی را فراری می‌دهد و رانت ایجاد می‌کند.
*کار ضروری دیگر توزیع یارانه پنهان ۴۰ میلیارد دلاری قیمتی است. باید یک‌چهارم آن را برای تأمین کسری بودجه اختصاص دهد تا تورم کاهش یابد و دولت بتواند تعهدات خویش در قبال مردم را عملی سازد. با ۳۰ میلیارد دلار باقیمانده به هر شهروند روزانه یک دلار اعطا نماید تا در مواجهه باتکانه‌های سهمگین اقتصادی یارای مقاومت داشته باشند.
*در مرتبه چهارم باید گردش مالی همه ذینفعان اقتصادی را شفاف کند تا جلوی ایجاد رانت و فرار مالیاتی و پولشویی و... گرفته شود.
*امیدوارم هرکس رأی اعتماد ملت شریف ایران برای تصدی منصب ریاست جمهوری را از آن خود کرد، بینش اقتصادی صحیح، تیم اقتصاددان عالم، مجرب و کارآمد، خردگرایی و شجاعت در تصمیم‌گیری داشته باشد و بتواند اقتصاد ایران را از باتلاقی که درآن گرفتار آمده، نجات دهد.
مطالبه اصلی این است
روزنامه جمهوری اسلامی در یادداشتی نوشت:
*با قطع نظر از اینکه چند نفر از احراز صلاحیت‌شدگان و احراز صلاحیت‌نشدگان داوطلبان ریاست جمهوری واقعاً همانگونه هستند که شورای نگهبان درباره آنها اعلام نظر کرده، این واقعه مهم را نمی‌توان نادیده گرفت که سخن پایانی رهبر انقلاب اسلامی در سخنرانی ۱۴ خرداد که در آن با صراحت گفتند به بعضی از این افراد جفا و ظلم شده، دریچه جدیدی را برای نگاه عمومی به عملکرد شورای نگهبان گشوده است.
*قبل از آنکه رهبری سخن از این جفا و ظلم به میان بیاورند، بسیاری از مردم، به‌ویژه فعالان سیاسی، حوزویان، دانشگاهیان و صاحبنظران رسانه‌ای نه‌تنها به وقوع چنین ظلمی معتقد بودند بلکه آن را به زبان هم می‌آوردند و در رسانه‌ها هم منتشر می‌کردند ولی عده‌ای ازجمله خود اعضاء شورای نگهبان تلاش می‌کردند با ترسیم هاله‌ای از عصمت در اطراف این شورا خود را مصون از خطا جلوه دهند و نقطه‌نظرهای خود را عین صواب بدانند.
*این وضعیت که اظهارنظر مردم و اقشار صاحبنظر درباره عملکرد حکمرانان هرگز به حساب نیاید و نهادهائی همچون شورای نگهبان، خود را فراتر از دیگران بدانند و برای نظر هیچکس اهمیتی قائل نباشند، یک بیماری مزمن است که نه صعب‌العلاج بلکه غیر قابل علاج نمایانده می‌شود.
*اینکه بعد از تاکید رهبری بر وقوع جفا و ظلم به بعضی افراد احراز صلاحیت‌نشده، خود نهادهای مرتبط با این موضوع پذیرفتند که خطا کرده‌اند، به این معناست که چنین خطایی صورت گرفته بود ولی آنها حاضر نبودند به نظر کارشناسی آنهمه صاحبنظر اعتنا کنند و خود را برتر از دیگران می‌پنداشتند.
*پرداختن به شاخ و برگ‌ها و سرگرم شدن به حواشی مشکل بزرگ فعالان سیاسی و افراد ذینفع است که متاسفانه مانع بزرگی بر سر راه معالجه بیماری مزمن «خودمصون‌پنداری» است.
*حالا که رسماً اعلام شده شورای نگهبان و نهادهای مرجع اطلاعات مورد اتکاء این شورا دچار خطا شده‌اند، مطالبه اصلی باید این باشد که مسوولان نظام برای تحقق دو هدف اقدامات جدی نمایند.
*اول تجدیدنظر در ساختار این مجموعه به منظور کاهش دادن خطاها و دوم نهادینه کردن این تفکر که نهادهای نظارتی اعم از شورای نگهبان و مراجع و منابع اطلاعاتی مورد اتکاء این شورا مصون از خطا نیستند و باید در برابر خطاهای خود پاسخگو باشند و تجدیدنظر کردن در عملکردهای خود را به عنوان یک اصل قطعی بپذیرند.
*مسوولان نظام اگر خواهان معتبر ماندن این نهادها و مشارکت حداکثری مردم در انتخابات هستند، باید به این اقدامات همت کنند.
رسانه‌های اصولگرا
تک‌تک افراد باید به‌دور از دعواهای جناحی در انتخابات مشارکت کنند
روزنامه رسالت گفت و گویی با حجت‌الاسلام سید ناصر موسوی لارگانی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس انجام می دهد و به نقل از وی می نویسد:
*حقیقتا کشور در حال حاضر در معرض یک آزمون سرنوشت‌ساز و بزرگی قرار دارد که نیاز است از این آزمون سربلند خارج شود.
*این کشور متعلق به تمامی اقشار و جریانات مختلف است و تک‌تک افراد باید به‌دوراز دعواهای جناحی برای سرنوشت کشور و خودشان و تغییر اوضاع فعلی در انتخابات مشارکت داشته باشند و تحت فضاسازی رسانه‌های بیگانه قرار نگیرند.
*از سوی دیگر کاندیداها نیز نسبت به اظهارات، اقدامات و تبلیغات خودشان مراقبت داشته باشند و وعده دروغین و غیرواقعی به مردم ندهند.
*بهتر است کاندیداها وعده‌ای بدهند که منطقی و عملیاتی باشد، زیرا مردم از دروغ و اقدامات نمایشی و تبلیغی بیزارند.
*چنانکه رهبری هم در نشست با نمایندگان مجلس فرمودند، اولویت فعلی مردم، فضای مجازی و یا ارتباط با آمریکا و کشورهای اروپایی نیست بلکه مردم در حال حاضر از معیشت، بیکاری جوانان و اقتصاد نابسامان رنج می‌برند.
*رئیس‌جمهور بعدی که سر کار می‌آید، قطعا باید به فکر اقشار ضعیف جامعه و بهتر شدن معیشت آنها باشد، زیرا در حال حاضر به‌خاطر سیاست‌های اقتصادی نادرست دولت عملا بسیاری از مردم در زیر خط فقر زندگی می‌کنند و محتاج حداقلی‌ها هستند.
مناظره اول مشارکت را تکان داد
روزنامه جوان در گزارشی نوشت:
*مشارکت پایین دغدغه هر دو جناح سیاسی کشور شده است!
*جناحی که خود را داخل نیروهای انقلاب تعریف می‌کنند، معتقدند مشارکت بالا با هر انتخابی تضمین بزرگ نظام و پیروزی بی‌بدیل جمهوری اسلامی است.
*جناح مقابل که اصلاح‌طلبان بخش بزرگ‌تر آنها هستند و افزودنی‌هایی هم دارند که لزوماً اصلاح‌طلب نیستند، مدعی‌اند مشارکت بالا به پیروزی نامزد مورد حمایت آنان می‌انجامد چون رأی خاکستری انتخابات برای آنان است.
*برخی نظرسنجی‌ها نشان داده است که این دغدغه هر دو جناح بعد از مناظره اول، تکانی به خود داده است، هرچند میزان آن زیاد نبوده است.
*در واقع آن چسبندگی میزان مشارکت در اعداد ۴۰ تا ۴۵ درصد شل شده و مشارکت توانسته است از جای خود حرکت کند.
*ممکن است برخی خلاف آن را بگویند اما مطالبه هر دو جناح از مردم برای رأی دادن گواهی است که باید شاهد افزایش مشارکت مردم باشیم.
*با این حال بدترین فهم از عوامل افزایش میزان مشارکت آن است که گمان کنیم با تخریب و حمله به رقبا و ایجاد فضای احساسی در میان مردم، این مهم ممکن می‌شود.
*اگر نگاه جامعه‌شناسانه به ارتقای فرهنگ سیاسی و اجتماعی مردم در دو، سه دهه اخیر داشته باشیم، در می‌یابیم که مردم امروز به لحاظ رشد سیاسی با گذشته تفاوت کرده‌اند و حالا اگر متانت و بزرگواری و منش بالای نامزدها و وعده‌های معقول و «اراده در کنار برنامه» را در نامزدها ببینند، بیشتر از یک فضاسازی مسموم جذب اصل شرکت در انتخابات می‌شوند.
در آرزوی چشمک اصلاحات
روزنامه صبح نو در گزارشی آورد:
*مهرعلیزاده برای جلب آرای اصلاح‌طلبان، دیدارهایی نیز با سران جبهه اصلاحات صورت داده است؛ ازجمله دیدار اخیرش با سیدحسن خمینی و پیش از آن دیدار با سیدمحمد خاتمی، رییس دولت اصلاحات.
*در همین ارتباط، روزنامه اعتماد در شماره ۱۲خرداد خود، در گزارشی با عنوان «تلاش‌های اصلاح‌طلبانه» به کوشش مهرعلیزاده برای جلب نظر خاتمی و جبهه اصلاحات پرداخت.
*مهرعلیزاده با به تصویر درآوردن چهره افرادی نظیر سیدحسن خمینی و مصطفی تاجزاده از یک‌سو و محسن هاشمی و علی لاریجانی از سوی دیگر در فیلم تبلیغاتی، کوشید خود را فردی فرارویکردی از چپ راست تا راست مدرن و راست میانه نشان بدهد که می‌تواند از همه ظرفیت‌های موجود سیاسی برای اداره دولت احتمالی خود در آینده بهره ببرد.
رئیسی در مناظره با متانت رفتار کرد
خبرگزاری مهر در گفت و گو با آیت الله محسن مجتهد شبستری عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام می آورد:
*متأسفانه اخلاق اسلامی در مناظره‌ها رعایت نمی‌شود. یا نباید مناظره‌ای برگزار شود یا در صورت برگزار شدن باید اخلاق اسلامی کاملاً در آن مراعات شود.
*افراد صرفاً به سوالاتی که از آنها پرسیده می‌شود پاسخ دهند، آنها حق اهانت به اشخاص دیگر را ندارند. این کار خوبی نیست که افراد به هم اهانت می‌کنند.
*افرادی که اهانت کردند و متلک پرانی را در پیش گرفتند محکوم هستند. جناب آقای رئیسی در مقابل آنها با متانت رفتار کردند که قابل تقدیر است.
*اگر آقایان دیگر هم این چنین رفتار کنند برای مردم هم بسیار خوب است. بدون اینکه متلک پرانی، بدگویی و جسارت کنند جواب سوالات را بدهند. این رفتارها برخلاف قوانین اسلام و کشور است.
*البته این افراد برای اینکه خود را اثبات کنند دست به تخریب و اتهام زنی می‌زنند در صورتی که درست این است برنامه‌های خودشان را اعلام کنند.
*مقام معظم رهبری هم در این زمینه قبلاً تاکیداتی داشتند که باید از سوی نامزدها مدنظر قرار گیرد.