به گزارش ایرنا حفظ و حراست محیط زیست در جوامع امروزی یکی از شاخص های توسعه پایدار است که خوشبختانه در دولت تدبیر و امید به خوبی به این مهم پرداخته شد و مولفه های زیست محیطی مورد توجه ویژه ای قرار گرفت بطوری که در این دولت وسعت مناطق تحت مدیریت لرستان چند برابر شد و تنوع جمعیت گونه های جانوری و گیاهی در این مناطق رشد قابل قبولی داشته است.
طی هشت سال گذشته لرستان با مساحتی معادل ۲۸ هزار و ۳۰۶ کیلومتر مربع در غرب ایران بعنوان یکی از استان های زاگرس نشین، با تدابیر اتخاذ شده رشد و ساماندهی چشمگیری در حوزه ارتقای سطح مناطق تحت مدیریت محیط زیست و حتی رشد جمعیت گونه های نادر داشته است.
به گفته برخی کارشناسان، لرستان بعنوان ایرانی کوچک تقریبا تمام انواع آب و هوایی ایران را در فصول مختلف تجربه می کند که نتیجه این تنوع آب و هوایی، غنای گیاهی و جانوری است و اکثر گونه‌های کشور در این استان موجود هستند.
لرستان ۲/۲ درصد جمعیت و ۷/۱ درصد مساحت کشور را دارد و بارندگی های متناوب به همراه توپوگرافی کوهستانی و آب و هوای مناسب باعث شکل گیری یکی از متنوع ترین زیست بوم های گیاهی در این استان شده است و همین عوامل دست به دست هم داده اند تا شبکه رودخانه ای استان با ۳۰ رودخانه دائمی به طول ۲ هزار و ۴۵۰ کیلومتر در ۲ حوضه دز و کرخه بوجود آید.
استان کوهستانی لرستان به واسطه ۳۵ قله بالای سه هزار و ۵۰۰ متر و شرایط اقلیمی چهار فصل یکی از پناهگاه های منحصر به فرد تنوع زیستی در سطح کشور به شمار می رود و بنابر مطالعات کارشناسان، به دلیل شاخص های جغرافیایی منحصر به فرد بیش از ۲۵ درصد تنوع زیستی کشور شامل ۳۶۸ گونه جانوری و یک هزار و ۷۰۰ گونه گیاهی در آن شناسایی شده است.
لرستان با واقع شدن میان رشته کوه های زاگرس نقش مهمی در اکوسیستم این منطقه و کشور دارد به نحوی که از مجموع ۶ میلیون هکتار جنگل‌های زاگرس ۱.۲ میلیون هکتار آن در این استان قرار دارد.
شبکه رودخانه های استان یکی از غنی ترین شبکه آبهای روان کشور است که با احتساب آبهای ورودی از استان های مجاور پس از کسر مصارف، بالغ بر ۱۲.۵ میلیارد متر مکعب آب را به دریاچه پشت سدهای دز و کرخه تخلیه می نمایند که این حجم آب حدود ۱۱ درصد کل آبهای جاری کشور است.
از طرفی شرایط توپوگرافی و کوهستانی بودن وضعیت جغرافیایی لرستان و تنوع آب و هوایی نیز یکی از مزیت های تنوع زیستی این استان است چنانکه کمترین ارتفاع استان در پلدختر با ۳۰۰ متر و بیشترین ارتفاع در اشترانکوه با چهار هزار و ۸۰ متر از سطح دریا است و این موضوع زمینه حضور گونه های جانوری از جمله پلنگ و همچنین چندین گونه جانوری اندمیک ( منحصر به فرد) را در استان فراهم کرده است.
برخی از گونه های جانوری این استان بعنوان گونه های چتری بیانگر تنوع زیستی بسیار متنوع این استان است و از طرفی جانورانی همچون سمندر لرستانی، انواع گربه سانان، وزغ لرستانی و سه گونه ماهی کور غار، گونه های منحصر به این استان هستند.
این در حالی است که ۱۵۰ گونه گیاهی اندمیک در لرستان نیز شناسایی شده که این تنوع زیستی بالا بیانگر شرایط مناسب آب و هوایی و بهره مندی از منابع آبی چشمگیر در اکوسیستم این استان است.
حفظ و حراست تنوع زیستی لرستان اولویت سازمان محیط زیست
معاون فنی حفاظت محیط زیست لرستان گفت: تاکنون بیش از یک هزار و ۷۵۰ گونه گیاهی در استان شناسایی، گزارش و ثبت شده است که تعداد بسیاری از آنها بومی، اندمیک و خاص استان هستند، همچنین ۲۳۸گونه پرنده، ۴۴ گونه پستاندار، ۵۵ گونه خزنده، پنج گونه دوزیست و حدود ۲۰ گونه ماهی در رودخانه، تالاب و دریاچه های کوهستانی لرستان شناسایی و ثبت شده اند.
نبی الله قائدرحمت افزود: سازمان محیط زیست کشور و به تبع آن محیط زیست لرستان همواره تلاش می کنند با جلوگیری از تخریب و هدر رفت منابع طبیعی و حیات وحش، نمونه هایی از این مواهب الهی را به شکل طبیعی و بکر جهت استفاده های مختلف و نسل های آتی، تحت حفاظت و حمایت خود قرار دهند به نحوی که تاکنون توانسته اند ۱۱.۳۷ درصد از کل مساحت استان را تحت عناوین اثر طبیعی – ملی (غار ماهی کو ر)، پناهگاه حیات وحش سفیدکوه ازنا - دورود و سمندرلرستانی یک (وژن آب بخش پاپی )، مناطق حفاظت شده (اشترانکوه، سفید کوه خرم آباد،قالیکوه الیگودرز و شادابکوه پلدختر) ثبت کنند و با توجه به ضوابط قانونی به صورت مستقیم مدیریت نمایند.
قائدرحمت اظهار داشت: همچنین برنامه ریزی لازم به منظور احیای زیستگاه ها و زیست بوم های استان در اولویت کاری قرار گرفت و با ارسال طرح و پیشنهادهای تخصصی جهت ارتقا و افزایش سطح حفاظتی مناطق شکار ممنوع ( حدود ۸۳/۴ درصد) به سازمان متبوع جهت سیر مراحل قانونی، اقداماتی انجام شده است و در صورت تصویب و ثبت پیشنهادات ارسالی، سطح مناطق تحت مدیریت محیط زیست استان به ۲۲/۱۶ درصد افزایش خواهد یافت.
وی گفت: همچنین در این راستا شناسنامه مناطق تحت مدیریت و مناطق شکار و صید ممنوع استان تهیه شده است.
ارتقای سطح مدیریت مناطق چهارگانه تحت حفاظت محیط زیست لرستان
قائدرحمت گفت: ۱۴۵هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان در زمان فعالیت دولت تدبیر و امید به مناطق حفاظت شده و تحت مدیریت این سازمان ارتقا یافته است.
وی بیان کرد: این مناطق به دلیل تنوع زیستی و ارزش های گوناگون زیستگاهی به مناطق حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش ارتقا یافتند.
وی اظهار داشت: زیستگاه های سمندر لرستانی در شهرستان پلدختر تحت عنوان مناطق شادابکوه، منطقه صید و شکار ممنوع قالیکوه در شهرستان الیگودرز و زیستگاه سمندر لرستانی در بخش پاپی شهرستان خرم آباد تحت عنوان پناهگاه حیات وحش سمندر یک (وژن آب) در دولت تدبیر و امید به مناطق حفاظت شده استان افزوده شدند.
معاون فنی حفاظت محیط زیست لرستان اظهار داشت: در حال حاضر با توجه به این افزایش سطح، هفت منطقه با وسعتی بیش از ۳۲۰ هزار هکتار، مناطق شکار و صید ممنوع ۶ منطقه با وسعتی معادل ۱۳۱ هزار و ۷۴۴ هکتار و ۲ زیستگاه حساس نیز با وسعتی معادل پنج هزار و ۲۴۹ هکتار تحت حفاظت محیط زیست لرستان قرار دارند.
وی ادامه داد: وسعت مناطق تحت مدیریت محیط زیست از ۶.۲۷ درصد مساحت استان به ۱۱.۳۷درصد افزایش یافته که این امر اقدامی ارزشمند، ماندگار و مفید در راستای حفظ تنوع زیستی استان است.
قائدرحمت همچنین ادامه داد: در راستای ارتقای ضریب امنیتی در مناطق تحت مدیریت این استان، نصب دوربین های تله ای" کمراترپ "در زیستگاه ها و ثبت تصاویر ارزشمند از وحوش از جمله پلنگ ایرانی، خرس قهوه ای و شاه روباه طی سال های گذشته اجرایی شده است.
وی همچینین به احداث مرکز قرنطینه در منطقه حفاظت شده سفیدکوه خرم آباد (کلدر )به وسعت بیش از ۵۰۰ متر مربع اشاره کرد و اظهار داشت: احداث آبشخور در مناطق " یافته و هرور" و پناهگاه حیات وحش سفید کوه های ازنا-دورود از دیگر برنامه های انجام شده این اداره کل در راستای حراست از تنوع زیستی استان بوده است.
احداث بیش از یک هزار مترمربع پاسگاه محیط بانی
معاون فنی محیط زیست لرستان همچنین گفت: از ابتدای دولت تدبیر و امید تاکنون یک هزار و ۵۵۵ مترمربع پاسگاه محیط بانی در این استان احداث شده است.
قائدرحمت اظهار داشت: با افزایش اعتبارات هزینه ای و تملک دارائی های سرمایه ای، پاسگاه های محیط بانی تالاب های پلدختر، چم تکله در منطقه حفاظت شده سفید کوه خرم آباد، پناهگاه حیات وحش ازنا - دورود، یافته و بیشه دالان احداث شده اند.
وی ادامه داد: همچنین سه پاسگاه گرین، چهارشاخ و رفتخان نیز در حال ساخت هستند و ۶ پاسگاه سیار در فصول بهار و تابستان به منظور افزایش ضریب حفاظتی مناطق و زیستگاه های حساس در استان ایجاد می شوند.
افزایش وسعت مناطق شکار و صید ممنوع در لرستان
قائدرحمت بیان کرد: در دولت تدبیر و امید به منظور حفظ و حراست تنوع زیستی استان و در راستای افزایش سطح مناطق حفاظت شده و افزایش وسعت آنها اقدام قابل توجهی انجام شده است.
وی اظهار داشت: به همین منظور افزایش سطح منطقه حفاظت شده غار ماهی کور از چهار هزار به ۴۰ هکتار انجام شد و همچنین منطقه آزاد "سرکن بابا حبیب" در کوهدشت به منطقه شکار و صید ممنوع تبدیل شد.
قائدرحت ادامه داد: تالاب خروسان ازنا نیز در دولت تدبیر و امید به منطقه شکار و صید ممنوع تبدیل و مجوز تمام این مناطق در استان تمدید شد.
معاون فنی حفاظت محیط زیست لرستان اضافه کرد: ۸۶۲ هکتار از اراضی تالاب بیشه دالان بروجرد نیز به محیط زیست واگذار و تفاهمنامه ای نیز در این راستا منعقد شده است و برای وسعت پناهگاه حیات وحش سمندر لرستانی از یک هزار هکتار به چهار هزار هکتار مکاتبه شده است و به زودی نتیجه اعلام می شود.
قائدرحمت با بیان اینکه حدود ۳۰درصد تنوع زیستی گیاهی و جانوری کشور در این استان وجود دارد یادآور شد: با توجه به ظرفیت عرصه های طبیعی لرستان، برخورداری از اقلیم چهار فصل و تنوع زیستی در حوزه های گیاهی و جانوری و وجود ذخایر ژنتیکی ارزشمند گیاهی نظیر جنگل های بلوط، بنه، ارس و گونه های جانوری نظیر پرندگان شکاری، کبک دری، خرس قهوه ای، پلنگ، کل و بز کوهی، قوچ و میش، ماهیان کور غار و سمندر لرستانی، برنامه ریزی و اقدامات لازم به منظور احیای زیستگاه ها و زیست بوم های استان در اولویت کاری قرار دارد.
وی ادامه داد:همچنین برنامه عمل گونه های جانوری سمندر لرستانی، غاز پیشانی سفید کوچک وخرس قهوه ای تهیه و تدوین شد و در کارگروه آمایش، محیط زیست،آمار و توسعه پایدار استان نیز به تصویب رسیده است.
افزایش جمعیت و تنوع زیستی حیات وحش لرستان در سال های اخیر
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان نیز با بیان اینکه ۳۵۸ گونه جانوری و یک هزار و ۷۵۰ گونه گیاهی اهمیت تنوع زیستی استان را نشان می دهد افزود: ۱۵۰ گونه اندمیک گیاهی در استان شناسایی شده که از این تعداد پنج گونه جانوری شامل وزغ لرستانی ،سمندر لرستانی و سه گونه ماهی کور غار به عنوان گونه های جانوری اندمیک ثبت جهانی شده است.
مهرداد فتحی بیرانوند افزود: کل (پازن کوهی)، بز، خوک وحشی، پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای، کفتار، گرگ، روباه معمولی، خرگوش، تشی، گربه وحشی، دلیجه، کلاغ نوک سرخ، کرکس، سارگپه پا بلند، عقاب طلایی، شاهین، بالابان، کبوتر چاهی، انواع سهره‌ها، شاه بوف، کبک، تیهو، کبوتر جنگلی، قمری، چرخ ریسک بزرگ، سنگ چشم خاکستری، کمر کلی، کمر کلی کوچک، چکاوک مهمترین گونه های جانوری این استان هستند.
وی با اشاره به اقدامات تعیین شعب های ویژه زیست محیطی در تمامی شهرستان های لرستان، ابطال پروانه شکار و ضبط سلاح شکارچیان متخلف از طریق دستگاه قضائی گفت: وضعیت تنوع زیستی و جمعیت حیات وحش این استان بر اساس سرشماری های انجام شده، افزایش یافته و در حال حاضر بی‌سابقه و بسیار غنی است.
وی ادامه داد: کشف و شناسایی چهار گونه جدید جانوری شاه روباه، جنس جدیدی از ماهی کورغار، هوبره و خروس کولی سینه سیاه در زیستگاه های لرستان نتیجه حراست گسترده از تنوع زیستی این استان است.
فتحی بیرانوند بیان کرد: هرساله گونه های حیات وحش به ویژه گونه های شاخص در راستای برنامه‌ریزی و چگونگی سیاست گذاری در زمینه تنوع زیستی سرشماری می شوند.
وی اظهار داشت: بررسی های به عمل آمده و مقایسه سرشماری سال های گذشته نشان می دهد اکنون وضعیت تنوع زیستی و جمعیت حیات وحش استان بسیار غنی است که این مهم به دلیل اقدامات حفاظتی، برنامه های آموزشی و برخورد قاطع با متخلفان زیست محیطی محقق شده است.
وی با تاکید بر ضرورت دستیابی حیات وحش لرستان به استانداردهای بین المللی ادامه داد: وجود جمعیت های پرشمار گونه های قوچ، میش، کل و بز وحشی، پستانداران بزرگ و گربه سانانی مانند خرس و پلنگ بیانگر تنوع زیستی غنی در مناطق تحت حفاظت و آزاد استان است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به اقدامات این اداره کل در راستای احیای اکوسیستم و حرکت به سمت اکوتوریسم و گردشگری گفت: وفور گله های چند صدتایی در یک منطقه نشان می دهد حیات وحش استان احیا شده که نتیجه فرهنگ سازی و قاطعیت در امر حفاظت از محیط زیست است.
فتحی بیرانوند ادامه داد: همچنین بیش از ۲۰ زیستگاه جدید از گونه سمندر لرستانی در حوزه استان شناسایی و ۱۲ زیستگاه ثبت شده است که پایش های مستمر از زیستگاه های مربوطه در دستور کار قرار دارد.
وی اظهار داشت: مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در لرستان به میزان ۷۸ درصد افزایش یافته و به مجموع ۳۱۳ هزار هکتار رسیده است که حدود ۶/۱۰ درصد مساحت استان را شامل می شود.
رشد ۲برابری پاسگاه های محیط بانی لرستان در دولت تدبیر و امید
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با بیان اینکه اکنون ۱۷ پاسگاه محیط بانی در لرستان فعال است و چهار پاسگاه نیز به زودی در استان بهره برداری می شود ادامه داد: قبل از دولت تدبیر و امید فقط هفت پاسگاه محیط بانی در این استان وجود داشت.
وی یادآور شد: احداث پاسگاه محیط بانی در دولت تدبیر و امید در این استان رکورد بی نظیری داشت و اکنون نیز چهار پاسگاه محیط بانی در نورآباد، سلسله، بیشه دالان و شول آباد در دست اقدام است که به زودی به ظرفیت حفاظت از تنوع زیستی استان افزوده می شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با بیان اینکه پاسگاه های محیط بانی دریاچه گهر، یافته، چم تکله تالاب های پلدختر ، سفیدکوه ازنا، گرین الشتر، موزه تاریخ طبیعی، طی سال های اخیر در استان احداث و تجهیز شده است تاکید کرد: ظرفیت احداث پاسگاه در دولت تدبیر و امید در سطح کشور بی نظیر است چرا که در این مدت ۱۴ پاسگاه در استان احداث شده است.
وی گفت: پاسگاه محیط بانی چهار شاخ نورآباد در ساختمانی ۲ طبقه با مساحتی حدود ۲۰۰ متر مربع و با اعتباری بیش از چهار میلیارد ریال نیز به منظور حفاظت و حراست از حیات وحش منطقه و ارتقای سطح حفاظتی احداث شده است و به بهره برداری می رسد.
به گفته وی مجموع زیربنای ۱۰ پاسگاه محیط بانی موجود در طول ۴۵ سال پیش از شروع به کار دولت تدبیر و امید ۷۹۰ متر مربع بوده که برخی از این مستحدثات نیز بصورت ساختمان های مستعمل واگذار و برخی دیگر با کیفیت پائین و غیر استاندارد بنا شده است.
فتحی بیرانوند ادامه داد: از ابتدای دولت تدبیر و امید و در سال ۱۳۹۳ با تدوین یک برنامه عملیاتی جهت برطرف نمودن شکاف های حفاظتی در مناطق تحت مدیریت این اداره کل در سطح استان، احداث ۱۲ پاسگاه محیط بانی در دستور کار قرار گرفت.
وی افزود: طبق برنامه عملیاتی تدوین شده تاکنون هفت پاسگاه محیط بانی به بهره برداری رسیده است، ۲ پاسگاه محیط بانی در حال احداث و چهار پاسگاه نیز در مرحله اخذ مجوز و تهیه نقشه هستند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان اظهار داشت: مجموع زیربنای پاسگاه ها ۲ هزار و ۴۵۵ مترمربع است که با قیاس نسبت به ۷۹۰ مترمربع مجموع زیربنای پاسگاه های موجود در طول ۴۵ سال قبل از دولت تدبیر و امید، می توان رشد سه برابری در احداث ساختمان های حفاظتی در طول ۶ سال را مشاهده کرد.
وی ادامه داد: احداث ساختمان آزمایشگاه و مرکز ملی پایش استان با زیربنای یک هزار و ۴۵۰ مترمربع، مرکز آمادگی جسمانی محیط بانان با زیربنای ۱۵۰ متر مربع، سایت آبشخور حیات وحش با وسعت ۶ هزار مترمربع و به ثمر رساندن بسیاری از پروژه های آب، برق و گازرسانی مراکز تحت مدیریت این اداره کل و تجهیز ادارات و پاسگاه های محیط بانی از دیگر اقدامات این دولت است.