روزنامه ایران ۲۰ خرداد به گفت وگو با مهرداد جمال ارونقی معاون فنی گمرک ایران پرداخت و نوشت: نحوه و سرعت ترخیص کالاهای موجود در بنادر و گمرکات بخصوص کالاهای اساسی، همواره از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. درماه‌های اخیر نیز بواسطه افزایش قیمت برخی از کالاها دربازار، این اهمیت دوچندان شده است و برهمین اساس ستاد اقتصادی دولت، مصوبات متعددی برای تسهیل ترخیص کالاها از ترخیص درصدی، اعتباری و بدون کد رهگیری ابلاغ کرده است.
بررسی وضعیت کالاهای دپو شده در بنادر و گمرکات طی هفته‌های اخیرنشان می‌دهد که ترخیص کالا با سرعت بیشتری دنبال شده است، به‌طوری که طبق تازه‌ترین آمارهای ارائه شده از سوی گمرک، از ابتدای خرداد ماه جاری و با ابلاغ مصوبات جدید، ترخیص کالا چند برابر شده و در دو هفته یک میلیون تن کالا به‌صورت درصدی ترخیص شده است. درحالی که پیش از خرداد روزانه ۱۷ هزارتن کالا از بندر امام خمینی(ره) ترخیص می‌شد، اکنون این رقم به ۵۰ هزارتن افزایش یافته است. علاوه براین پیشنهادهایی به ستاد اقتصادی دولت رفته است که با تصویب آنها تمام مشکلاتی که تاکنون روند ترخیص کالا از گمرکات را کند کرده بود نیز برطرف می‌شود.
موجودی کالاهای اساسی دربنادر ۵.۷ میلیون تن
دراین خصوص معاون فنی گمرک ایران درگفت‌وگو با «ایران» درباره آخرین وضعیت موجودی کالاهای اساسی دربنادر و گمرکات کشور تا روز ۱۸ خرداد ماه جاری اعلام کرد: تا این تاریخ موجودی کالاهای اساسی در بنادری مانند امام خمینی(ره)، امیرآباد، نوشهر، انزلی، شهید رجایی، بوشهر، چابهار و فریدونکنار به ۴ میلیون و ۷۸۲ هزار تن می‌رسد. عمده این کالاها که مشمول ارز ترجیحی است، شامل گندم، ذرت، جو، نهاده‌های دامی، روغن خام و دانه‌های روغنی می‌شود. وی همچنین درزمینه کشتی‌های حامل کالاهای اساسی نیز افزود: هم اکنون ۱۵ فروند شناور دراسکله‌های بندری درحال تخلیه ۲۷۴ هزار تن کالای اساسی مانند ذرت، جو، کنجاله و... هستند. به‌گفته وی، درکنارآن ۲۴ فروند کشتی حامل کالاهای اساسی ذرت، جو، روغن خام و... نیز منتظر پهلوگیری هستند تا نسبت به تخلیه ۷۲۸ هزار تن کالا اقدام کنند که برخی از آنها به‌دلیل مشکلات اسنادی هنوز موفق به تخلیه نشده‌اند. معاون گمرک ایران اضافه کرد: بدین ترتیب با درنظر گرفتن کشتی‌هایی که درحال تخلیه هستند، مجموع موجودی کالای اساسی در بنادر به ۵ میلیون و ۷۹۰ هزار تن می‌رسد.
مشکلات اصلی درترخیص
معاون فنی گمرک ایران درپاسخ به این پرسش که مهم‌ترین موانع ترخیص و خروج کالا از گمرکات چیست؟ توضیح داد: مهم‌ترین موضوعی که باعث شده است تا ترخیص کالاهای اساسی از گمرکات با سرعت بالایی صورت نگیرد، بحث تأمین و انتقال ارز است. وی ادامه داد: این بخش از کالاها باید پس از تخصیص ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی با نرخ مصوبی که دولت تعیین کرده است در بازار به فروش برسد. وی با اشاره به اینکه درسال گذشته مصوبات خوبی برای ایجاد تسهیل درترخیص کالاها ابلاغ شده بود، اظهارکرد: تاریخ اجرای برخی از این مصوبات به اتمام رسیده بود و برهمین اساس با پیشنهاد گمرک و پیگیری ستاد تنظیم بازار و ستاد اقتصادی دولت مصوب شد که صاحبان کالا تا ارائه کد رهگیری بانک بتوانند تا ۹۰ درصد از کالای اساسی خود را ترخیص کنند.
جهش ترخیص کالا پس از ابلاغ مصوبه جمال ارونقی با تأکید بر نقش مؤثر ابلاغ این مصوبه گفت: تا پیش از خرداد ماه جاری که هنوز این مصوبه ابلاغ نشده بود، در بندر امام خمینی(ره) که ۸۵ درصد از کالاهای اساسی دراین بندر قرار دارد، روزانه ۱۷ هزارتن خروجی داشتیم که هم اکنون این رقم به روزانه ۵۰ هزارتن رسیده است. به گفته وی، بدین ترتیب شاهد یک روند جهشی و صعودی در ترخیص کالاهای اساسی هستیم. وی اضافه کرد: با این حال درصورتی که ترخیص و خروجی کالا از روزانه ۵۰ هزارتن عبور کند، نیازمند تقویت ناوگان حمل‌ونقل هستیم. چرا که اگر خروجی کالا ازاین بندر به روزانه بیش از ۵۰ هزارتن برسد با توجه به کمبود ناوگان حمل‌ونقل باید تمهیدات ویژه‌ای اندیشیده شود. ارونقی خبرداد که با ابلاغ مصوبات جدید درمدت کوتاهی یک میلیون تن کالای اساسی از گمرکات کشور ترخیص شده است. درحالی که موجودی این کالاها تا پیش از خرداد به ۶.۵ میلیون تن می‌رسید، اکنون به ۵.۷ میلیون تن کاهش یافته است.
ارائه اطمینان به صاحبان کالا
...به‌گفته وی یکی از دلایلی که این نگرانی را تشدید کرده تغییر دولت است. چرا که برخی از کاندیداهای ریاست جمهوری از حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی خبر داده‌اند و به همین دلیل صاحبان کالا نگرانند که سه ماه پس از ترخیص کالا ارز دیگری به آنها تخصیص یابد. ارونقی تأکید کرد: برهمین اساس درجلسه‌ای که پنجشنبه گذشته به ریاست معاون اقتصادی رئیس جمهوری برگزار شد، پیشنهادی برای ارائه و تصویب در ستاد اقتصادی دولت آماده شد که بر مبنای آن صاحبان کالاهای اساسی مشمول ارز ترجیحی فوراً کالاهای خود را به‌صورت درصدی ترخیص کنند، بانک مرکزی موظف است ارز به نرخ ترجیحی به آنها تخصیص دهد.
وی افزود: با تصویب این پیشنهاد در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت بزرگترین مشکل در ترخیص کالاهای اساسی رفع می‌شود. این مقام مسئول درگمرک ایران درادامه با بیان اینکه دادستان‌های استان و شهرستان‌های مختلف همکاری مطلوبی برای رفع مشکلات صاحبان کالا دارند، گفت: تمام مصوبات و بخشنامه‌های گمرک دراختیار آنها قرار گرفته است تا صاحبان کالا بتوانند از تمام ظرفیت‌ها و تسهیلاتی که برای ترخیص مصوب شده است، بهره ببرند. وی همچنین اظهارکرد: یکی از مصوبات صریح ستاد اقتصادی دولت این است که صاحبان کالاهایی که به‌صورت اعتباری کالای خود را وارد می‌کنند، بانک مرکزی باید ظرف ۳ روز اعلامیه تأمین ارز را برای آنها صادر کند. درصورت اجرایی شدن این مصوبه دیگر هیچ دغدغه‌ای برای ترخیص کالا و تأمین ارز آن وجود ندارد و پس از ۳ ماه تعهد می‌شود که ارز پرداخت شود.
آخرین وضعیت کالاهای غیراساسی
معاون فنی گمرک ایران دربخش دیگری آخرین وضعیت کالاهای غیراساسی و کانتینری را شرح داد. براساس گفته‌های وی، هم اکنون موجودی کالاهای غیراساسی و کانتینری که ۸۵ درصد آن مواد اولیه تولید یا کالاهای واسطه‌ای برای تولید است به ۳.۲ میلیون تن رسیده است. وی اضافه کرد: در سال گذشته میزان موجودی این کالاها در بنادر و گمرکات به ۴.۸ میلیون تن رسیده بود که هم اکنون با ابلاغ مصوبات مربوطه این حجم به ۳.۲ میلیون تن کاهش یافته است. به گفته وی، طبق مصوبات ستاد اقتصادی دولت صاحبان نهاده‌های تولید می‌توانند بدون کد رهگیری بانک تا ۹۰ درصد از کالای خود را ترخیص کنند. وی ادامه داد: درمجموع حدود ۷۰ هزارکانتینر حاوی کالاهای اساسی و غیراساسی در گمرکات و بنادر وجود دارد که مشمول مصوبات جدید می‌شود و هیچ مشکلی در ترخیص آن وجود ندارد.
شائبه تعلل درترخیص کالا
معاون گمرک ایران درپاسخ به این پرسش که این شائبه وجود دارد که برخی از صاحبان کالا برای افزایش قیمت‌ها به عمد کالای خود را از گمرک ترخیص نمی‌کنند، توضیح داد: این موضوع برای گمرک به هیچ عنوان پذیرفته نیست که صاحب کالایی به عمد و برای کسب سود بیشتر کالای خود را ترخیص نکند.
وی اضافه کرد: درصورتی که چنین موضوعی وجود داشته باشد حداکثر ۲ تا ۳ درصد از مجموع کالاها را شامل می‌شود که درمقابل ۹۸ درصد رقم ناچیری است. اگر صاحب کالا از تخصیص ارز به نرخ امروز اطمینان داشته باشد، تعلل نمی‌کند. درمجموع اگر عامل بیرونی وجود نداشته باشد، به‌طور قطع صاحبان کالا ترجیح می‌دهند که کالای خود را ترخیص کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگر مشکلی وجود نداشته باشد با توجه به اینکه امکان فاسد شدن کالاها بخصوص کالاهای اساسی وجود دارد، ترخیص با سرعت انجام می‌شود. ارونقی تأکید کرد: به هر روی حقوق مکتسبه صاحبان کالا بخصوص دربحث نرخ ارز باید به رسمیت شناخته شود. درصورتی که دولت آینده قصد تغییر نرخ ارز را داشته باشد باید این اطمینان ایجاد شود که نرخ جدید مشمول کالاهایی که به‌صورت درصدی ترخیص شده، نمی‌شود.
میزان ماندگاری کالا در گمرکات
این مقام مسئول درگمرک درباره اینکه کالا چه میزان درگمرکات ماندگاری دارد؟ گفت: درمجموع بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که اگر کالای اساسی تمام اسناد و مدارک و مجوزهای مورد نیاز را دراختیار داشته باشد حداکثر ظرف دو روز ترخیص و از گمرک خارج می‌شود. وی ادامه داد: با این حال ممکن است پس از ترخیص به‌دلیل مشکل حمل‌ونقل یا ثبت کالا در سامانه‌هایی مانند بازارگاه کالا با تأخیر حمل و توزیع شود.به‌گفته وی میزان ماندگاری کالاهای اساسی و غیراساسی دربنادر به ۳ تا ۳.۵ ماه می‌رسد، اما همانگونه که اشاره شد درصورت تکمیل بودن مدارک و اسناد، ترخیص کالا از گمرک بیش از دو روز طول نمی‌کشد.