از سر هر کوچه و خیابانی که عبور کنید، برای لحظه ای هم که شده، بوی تند زباله مخازن، بر صورتتان می زند، بویی که انگار برای تعدادی از شهروندان همین تهران و مهاجران عادی شده است که کارشان زباله گردی است.
تهران نزدیک به ۶۰ هزار مخزن جمع آوری زباله در سطح معابر دارد، مخازنی که روزانه حداقل ۲ بار توسط زباله گردها کنکاش شده و زباله های قابل بازیافت را جمع آوری می کنند.
می شود این روزها در هر کوچه و خیابانی نوجوانان و بزرگسالان و حتی زنانی را دید که کیسه های پلاستیکی بزرگی را به دوش می کشند یا سر داخل سطح زباله ای کرده اند یا برای آنکه دستشان به زباله های کف مخزن برسد، مخزن را آنقدر کج کرده اند که بقیه پسماندها پخش خیابان شده است.
این صحنه ها را همه شهروندان تهرانی هر روز می بینند، سال هاست که برایشان یکی از عادی شده است و این سوال برایشان ایجاد می شود که چرا شهرداری برای ساماندهی این افراد دست به کار نمی شود، آیا این نوع کسب و کار به خاطر وضعیت بد اقتصادی است یا مافیایی پشت سر آن نهفته است؟
البته نباید فراموش کرد در شهری که به گفته مدیران شهری تهران روزانه به طور میانگین هشت تا ۹ هزار تن پسماند عادی و خانگی تولید می شود، طبیعی است که برخی برای جمع آوری زباله های قابل بازیافت طمع کنند و بساط کسب و کاری مانند زباله گردی را راه بیندازند.
برای شهروندانی که هر روز با صحنه های مختلف زباله گردی مواجه می شوند میزان تولید زباله و نحوه بازیافت و جمع آوری آن معنا ندارد و آنان فقط به دنبال برطرف شدن این مساله هستند.
این مطالبه شهروندان، اهالی رسانه را نیز چندی است به این تکاپو انداخته که مدیران شهری چه تمهیدی برای مدیریت این موضوع و مقابله با شغل کثیف زباله گردی دارند؟
صدرالدین علیپور مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در این باره خبر از استقرار مخازن تفکیک زباله، دارای مالک، پوشش و غیر قابل دسترس می دهد، سیاستی که بناست تا پایان سال ۱۴۰۰، در مورد ۲۵ درصد از مخازن جمع آوری زباله پایتخت اجرا شود.
علیپور این را هم گفته است که این روند به کندی پیش می رود چرا که لازمه اجرای آن آموزش فرهنگ تفکیک زباله، قرار دادن زباله در مخازن مخصوص و تغییر مخازن است و نمی توان در کوتاه مدت عادت ۱۵ ساله مردم را در این زمینه متحول کرد.
وی این موضوع را هم گفت که شهرداری در تلاش است تا با اجرای طرح های مختلف حجم زباله های تولیدی شهروندان را کاهش و سیاست های تشویقی را برای تفکیک زباله در پیش بگیرد و مخازنی خاص برای جمع آوری پسماندها در ساختمان های اداری و مسکونی قرار دهد.
علیپور ثمره پیگیری این سیاست ها را کاهش میزان زباله تولیدی طی سه سال از هفت هزار و ۵۰۰ تن به پنج هزار و ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تن اعلام کرد و بهبود این رویه را نیازمند مشارکت شهروندان در این زمینه خواند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران برای مقابله با زباله گردی اعتقاد دارد که تنها راه چاره تغییر شکل مخازن تا جای ممکن است، اگر پسماندها داخل مخازن سرپوشیده برود در عمل دسترسی به زباله ها امکان پذیر نیست، زباله ها داخل آن ریخته، پسماندهای خشک تفکیک و زباله ها توسط کارگر جمع آوری می شود.
علیپور پیش از این هم اعلام کرده بود که تعداد کودکان زباله گرد تهران به ۴۰۰ نفر هم نمی رسد و بیشتر این زباله ها از سوی کارگران شهرداری جمع آوری می شود.
آمار علیپور در تعداد کودکان زباله گرد در حالی است که محمود علی‌گو رئیس اورژانس اجتماعی کشور اعلام می کند: براساس اطلاعات سازمان‌های مردم‌نهاد در تهران نزدیک به چهار هزار کودک زباله‌گرد وجود دارد و زباله‌گردی جزو مشاغل غیرمعمول و پرخطر به شمار می‌آید.
البته محمدرضا جوادی یگانه معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری راهکار مقابله با زباله گردی را ثبت اطلاعات کودکان زباله گرد در سامانه مخصوص اعلام کرده و گفته بود: در قراردادی که شهرداری منعقد می کند نباید از اتباع استفاده کند و طبق برنامه تا خرداد ۱۴۰۰ باید تعداد این کودکان کم شود و تلاش می‌کنیم که این مهم انجام شود.
پیروز حناچی شهردار تهران نیز در خصوص زباله گردی در سطح پایتخت معتقد است: دلیل کولبری زباله‌ها، وجود مخازن زباله در شهر است.
وی با بیان اینکه کولبری از بین نرفته است و ما هم نتوانستیم برای زباله گردی کاری انجام دهیم، اعلام کرد: علت کولبری همین مخازنی است که سر چهارراه‌ها وجود دارد. اگر بتوانیم این مخازن را جمع کنیم و تفکیک زباله‌ها را به داخل خانه‌ها و مجتمع‌ها بکشانیم، کولبری تا حدود زیادی جمع خواهد شد ولی اگر سؤال کنید آیا موضوع کامل شده است؟ باید بگویم نه.
محسن هاشمی رئیس شورای اسلامی شهر تهران نیز در این رابطه خواستار اصلاح هرچه سریعتر قوانین مدیریت پسماند است و اعتقاد دارد: در طرح جامع پسماند اهدافی نظیر کاهش تولید زباله، تفکیک زباله از مبدا، کاهش شیرابه های زباله، تولید کمپوست و انرژی از زباله ها، از بین بردن زباله گردی و کودکان کار مربوط به زباله دنبال می شود.
هاشمی تاکید دارد که در طرح جامع پسماند اهدافی نظیر کاهش تولید زباله، تفکیک زباله از مبدا، کاهش زباله های انتقال داده شده به خارج تهران، کاهش شیرابه های زباله، تولید کمپوست و انرژی از زباله ها، از بین بردن زباله گردی و کودکان کار در ارتباط با زباله و در نهایت کاهش شدید زباله ها در کلان شهر تهران دنبال می شود.
با وجود تمامی این اظهار نظر ها از سوی مدیران شهری پایتخت، شهرداری تهران در قالب طرح کاپ (کاهش پسماند) قرار است به دنبال انتقال مخازن موجود در معابر به داخل ساختمان ها و تفکیک پسماندهای خشک با ارزش به دور از دسترس زباله گردها از سایر پسماند ها باشد.
کاهش یا حذف پدیده مذموم زباله گردی و کاهش میزان تولید پسماند از اهداف این طرح عنوان شده است.