به گزارش ایرنا، تاکید بر رعایت اخلاق در فضای انتخابات یکی از موضوعاتی است که همواره در ادوار مختلف مورد توجه ویژه قرار می‌گیرد؛ اما به راستی چرا این موضوع هیچ وقت به درستی رعایت نمی‌شود؟
از ۲۰ خردادماه جاری که فعالیت تبلیغاتی نامزدهای شوراهای اسلامی شهر و روستا آغاز شده، رفتارهایی را شاهدیم که نشان می‌دهد هنوز جامعه به یک بلوغ نسبی برای رقابت سالم دست نیافته تا جایی که محمد قاسمی دادستان عمومی و انقلاب قزوین نیز به این موضوع واکنش نشان داده و گفته برخی از نامزدها در کمتر از ۲۴ ساعت از آغاز فعالیت تبلیغاتی، قوانین مربوط به آن را زیرپا گذاشته‌اند.
حجت الاسلام نورالله قدرتی، رییس کل دادگستری استان قزوین نیز در مورد تخلف تبلیغات نامزدهای انتخاباتی به ۱۰۸ مورد تذکر اشاره کرده بود و در مورد اخلاق مداری در انتخابات اظهار داشت که توهین به رقیب و بی‌احترامی به او مصداق جرم انتخاباتی است.
ما به دنبال یافتن مقصر یا متخلفان انتخاباتی نیستیم، اما باید این موضوع مورد واکاوی قرار بگیرد که چرا برخی‌ها تخریب، تهمت و حتی افتراء به نامزدهای رقیب را برای خود یک حق مسلم دانسته و به جنبه‌های منفی آن توجهی ندارند.
از پاره کردن پوسترهای رقیب گرفته تا نصب بنرهای انتخاباتی در مکان‌های غیرمجاز، مخدوش ساختن بنرها و حتی تهمت زدن و افتراء در فضای مجازی همگی بیانگر آن است که هنوز مبارزات منفی جای رقابت‌های سالم و منطقی را گرفته است.
برای تشریح این موضوع ابتدا چند مورد از اقدامات مخرب گذشته را مورد بررسی قرار داده و سپس علت آن را با چند کارشناس مورد بررسی قرار می‌دهیم:
رقبای انتخاباتی پوسترها را پاره کردند و کم مانده بود درگیری فیزیکی پیدا کنیم
علی، ۲۶ ساله و یکی از هواداران نامزدهای انتخاباتی شهر قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: طبق معمول قرار بود پوسترهای تبلیغاتی را در مکان‌های معلوم نصب کنیم که متوجه شدیم چند تن از هواداران رقیب در اقدامی سعی دارند پوسترهایی را که ما قبلا روی تابلوهای نصب شده از سوی شهرداری چسبانده بودیم پاره کرده و پوسترهای نامزد مورد نظر خود را نصب کنند؛ وقتی متوجه حضور ما شدند، بین ما و آن‌ها نیز درگیری لفظی ایجاد شد.
وی با بیان اینکه مکان‌های قانونی نصب تصاویر نامزدها تحت مالکیت نبوده و همه باید از آن استفاده کنند، اظهار داشت: برخی هواداران تصور می‌کنند که تنها تصاویر نامزدهای آن‌ها باید نشان داده شود و تصاویر دیگر نامزدها را مورد تخریب قرار می‌دهند؛ در حالی که فضاهای در نظر گرفته شده برای استفاده همه نامزدها بوده و باید این مساله مورد توجه قرار گیرد.
علی در ادامه به مخدوش ساختن دیوار نویسی‌ها نیز اشاره کرد و یادآور شد: با اینکه دیوارهای شهر به اندازه کافی، جا برای نوشتن نام نامزدهای انتخاباتی دارد اما برخی رقبا تلاش دارند که با اسپری کردن روی دیوارها نام نامزدها را پاک کنند و به جای اینکه اسم نامزد مورد حمایت خودشان را در کنار نامزدهای دیگر بنویسند، اسامی دیگر نامزدها را محو می‌کنند! من کاری به قانونی بودن دیوارنویسی ندارم، این رفتارها اصلا درست نیست.
بدنام ساختن رقبای سیاسی در فضای مجازی
سعید ۲۲ ساله یکی دیگر از هواداران نامزدهای انتخاباتی در قزوین که عمده فعالیت او در فضای مجازی است، به خبرنگار ایرنا گفت: متاسفانه برخی از هواداران در فضای مجازی به جای بیان دیدگاه‌های نامزد مورد حمایت خود دست به تهمت و افترا می‌زنند، این افراد با حساب‌های کاربری جعلی و بی نام و نشان فلان نامزد را به ارتکاب تخلفات مالی و اخلاقی متهم می‌کنند، در فضای مجازی مطالبی می‌نویسند که اصلا صحت ندارد و در کل تلاش دارند تا ذهن جامعه را نسبت به یک نامزد مخدوش سازند.
وی اضافه کرد: برخی منتظر نشسته‌اند تا یک نامزد انتخاباتی مطلبی را منتشر کند و سپس با نظر دادن در باره آن شروع به تخریب و تهمت کنند؛ این افراد معلوم نیست چه هدفی را دنبال می‌کنند چرا که اگر قرار بود یک نامزد انتخاباتی تا این اندازه مشکلات مالی و اخلاقی داشته باشد، هرگز تایید نمی‌شد؛ اما فهم این موضوع برای عوام جامعه دشوار بوده و در نتیجه آن‌ها به قصد و نیت خودشان که چیزی جز تخریب نیست، خواهند رسید.
سعید اضافه کرد: از منتشر کردن عکس‌های نامتعارف در فضای مجازی گرفته تا حتی وارد ساختن یک ربات در کانال تلگرامی با هدف برهم زدن نظم گروه تنها بخشی از اقدامات مخرب در فضای تبلیغاتی است.
ریشه داشتن فرهنگ حذف و تخریب در جامعه، اولویت منافع گروهی بر منافع ملی
یک جامعه شناس و مدرس دانشگاه در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: بروز مبارزات منفی در انتخابات به دوره دهم انتخابات ریاست جمهوری بازمی‌گردد تا جایی که وقتی هواداران نامزدها در جامعه علیه یکدیگر قرار گرفتند، به نوعی بدعت رقابت و تبلیغات در فضای عمومی، آن هم به این شکل و شیوه کلید زده شد، اما خوشبختانه امسال اوضاع کمی به خاطر شیوع ویروس کرونا متفاوت بوده و هواداران کمتر مانند گذشته به خیابان‌ها مراجعه می‌کنند.
محمدمهدی لشگری افزود: حذف و تخریب رقیب سیاسی از منظر تاریخی و فرهنگی ریشه در تاریخ ایرانیان دارد، جامعه ما از دوران قاجار تا پهلوی از شکل حذف رقیب سیاسی بهره برده و هیچ گاه نیز در این رابطه سخنی به میان نیامده است.
وی اضافه کرد: مبارزات منفی در عرصه انتخابات نشان می‌دهد که هنوز منافع گروهی بر منافع ملی ارجحیت دارد، به بیان دیگر زمانی که مشارکت سیاسی در عرصه انتخابات با هدف پیروزی نامزد مورد حمایت پیش برود و فضای هیجانی جامعه کنترل نشود، سبب ساز بروز اقدامات مخرب خواهد بود.
لشگری، راهکار کوتاه مدت برای رفع چنین معضلاتی را در تقویت قوانین بازدارنده دانست و اظهار داشت: اگر قانون گذار بتواند در قوانین انتخاباتی چهارچوب معینی را برای فعالیت نامزدها مشخص کند و تخریب و تهمت به عنوان حذف نامزد قرار گیرد، می‌توان تا حدودی به کاهش چنین اقداماتی دست یافت؛ اما مسئله اینجاست که اجرای قوانین باید بیشتر بازدارنده باشد و اگر مجریان قانون افکار سیاسی داشته باشند هرگز قادر نخواهیم بود تا این معضلات را کنترل کنیم.
این مدرس دانشگاه همچنین در خصوص پاره کرده پوستر نامزدها در مناطق مختلف، یادآور شد: بحث وندالیسم اجتماعی یا تخریب اموال عمومی این روزها به فضای سیاسی جامعه نیز کشیده شده و چنین معضلی نیز باید از دیدگاه روانشناسی اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد و کارشناسان این حوزه با بررسی موارد موردی به نتیجه برسند.
ترور شخصیت، لجن مالی کردن و سیاه نمایی رقیب سیاسی
یک مدرس حوزه رسانه و ارتباطات در دانشگاه پیام نور قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: تخریب به لحاظ کارکردی در دنیای واقعی و مجازی با یکدیگر تفاوت دارد؛ آنچه در فضای مجازی و آن هم در دوره انتخابات با عنوان تخریب شناخته می‌شود، بیشتر ترور شخصیت، لجن مالی کردن رقیب و سیاه نمایی اوضاع است.
مسعود پژمان فر افزود: فضای مجازی مکان مناسبی است تا شخص تخریب‌گر بدون کمترین هزینه و پیگرد قانونی به اقدامات خود بپردازد، در این جا دستگاه‌های نظارتی باید پای کار آمده و این افراد را همانند متخلفان فضای واقعی جامعه تحت پیگرد قانونی قرار دهند.
وی اضافه کرد: برخی شبکه‌های فارسی زبان خارجی نیز متاسفانه بر وخامت اوضاع می‌افزیند و با بزرگنمایی نقطه ضعف‌ها و بیان حقایق تلخ، فضا را بیش از پیش برای تخریب و لجن مالی کردن رقیب سیاسی فراهم می‌سازند؛ متاسفانه به دلیل نبود سواد رسانه‌ای و اینکه بیشتر کاربران فضای مجازی افراد عادی و بدون دانش رسانه و سیاسی هستند، خیلی زود در این میدان بازی خورده و به ابزاری برای پیشبرد این مسایل تبدیل می‌شوند.
پژمان فر تاکید کرد: تلویزیون به عنوان رسانه ملی باید قبل از نزدیک شدن به ایام انتخابات نحوه درست تبلیغات در فضای مجازی را آموزش داده و خط قرمزها را تعریف کند، اما متاسفانه در سال‌های اخیر آن چه از این رسانه شاهد بوده‌ایم، رد فضای مجازی به جای اصلاح آن است.
این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: خیلی مواقع پیش آمده که نامزد انتخاباتی خود به آن چه درون ستاد خویش می‌گذرد غافل بوده و عده‌ای با رخنه و نفوذ به ستادهای انتخاباتی سعی دارند تا اهداف شوم خود را عملی سازند، در این مواقع تیم ستاد انتخاباتی باید ناظر بر رفتار هواداران بوده و روی کار آن‌ها نظارت کند؛ در بیشتر مواقع نامزدها در ستادهای خود فاقد یک چارت و سازماندهی مشخص هستند و این خود آسیب زا است.
نیم نگاه: یکی از راه‌هایی که می‌تواند به جلوگیری از تخریب و پاره کردن پوسترها و بنر نامزها منجر شود، احداث مکان‌های تبلیغاتی مقابل دوربین‌های مداربسته شهری است، اما به طور کلی با توجه به زمان کوتاه تبلیغات بهتر است که این مسایل به لحاظ فرهنگی و اجتماعی مورد آسیب شناسی قرار گیرد.