روزنامه ایران ۲۵ خرداد گزارشی در خصوص شور و شوق جوانان ۱۸ ساله برای حضور در پای صندوق رأی را منتشر کرد و نوشت: «رأی می‌دهم، چون سرنوشت کشور برایم مهم است و قرار است در یک تصمیم‌گیری جمعی، من هم در انتخاب رئیس‌جمهوری منتخب شریک باشم. رأی می‌دهم، برای اینکه می‌دانم انتخابات ریاست جمهوری حساس است و می‌خواهم رئیس جمهوری را انتخاب کنم که دغدغه جوانان را داشته باشد. جوانان را بفهمد و برایشان کار کند. رأی می‌دهم چون به‌عنوان یک شهروند حق اظهار نظر دارم.» این بخشی از حرف‌های ١٨ ساله‌هایی است که قرار است برای اولین بار در یکی از مهم‌ترین انتخابات کشور شرکت کنند. آن‌طور که سخنگوی ستاد انتخابات کشور اعلام کرده است در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، تعداد یک میلیون و ۳۹۲ هزار و ۱۴۸ نفر رأی اولی هستند. تعداد رأی اولی‌ها آنقدر بالا است که بسیاری از فعالان سیاسی و اجتماعی، حضور ١٨ ساله‌ها را در این دوره انتخابات بسیار تأثیرگذار و مهم توصیف کرده‌اند. البته خود رأی اولی‌ها هم معتقدند که مهم‌ترین تصمیم سازان این انتخابات خواهند بود.
آنها در گفت‌وگو با «ایران» از حس و حالشان برای انتخاب یک رئیس‌جمهوری می‌گویند، برخی‌هایشان به معیارهای رئیس‌جمهوری ایده‌آل اشاره می‌کنند: «رئیس‌جمهوری باید آدمی هم سطح مردم و راستگو باشد، وزیران شایسته انتخاب کند. برخی دیگر هم از مطالباتشان می‌گویند، رئیس‌جمهوری باید برای نظام آموزشی، کنکور، فرهنگ و هنر، سیاست خارجی و اقتصاد بویژه در بحث اشتغال جوانان برنامه داشته باشد.»این خواسته‌ها و مطالبات ١٨ ساله‌هاست که بسیاری از فعالان اجتماعی و سیاسی را به این فکر انداخته که باید توجه ویژه‌ای به مطالبات جوانان دهه هشتادی داشته باشند.
حس خوب یک انتخاب
انتخابات ریاست جمهوری برای خیلی هایشان جذابیت دارد، چون قرار است آنها یک رئیس‌جمهوری را انتخاب کنند. این را علی قلعه نویی دانش‌آموز ١٨ ساله می‌گوید. او به خاطر علاقه‌اش به کارهای اجتماعی و فرهنگی ٥ سالی می‌شود که عضو تشکل انجمن اسلامی دانش‌آموزان است و به‌عنوان نماینده دانش‌آموزان شهر تهران در اتحادیه علمی انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان حضور دارد. قلعه نویی درباره اولین انتخاباتی که در آن شرکت می‌کند، می‌گوید: «اولین بار است که می‌توانم در سرنوشت کشورم در عرصه انتخابات سهیم باشم همین حس خوبی است. البته با نظر من - و امثال من - یک رئیس‌جمهوری انتخاب می‌شود که این نشان می‌دهد کشورم برای من به‌عنوان یک شهروند احترام قائل است. همه این موضوعات موجب می‌شود که خودم را در سرنوشت کشورم مؤثر و دخیل بدانم.»
رأی اولی‌ها در احساس خوب، همه با هم برابرند. همه‌شان از تصمیم بزرگ برای سرنوشت کشورشان می‌گویند. اولین رأی هم خیلی جذاب است و هم خیلی حساس. این جملاتی است که محمد حبیبی به آن اشاره می‌کند. از نظر حبیبی، جذاب یعنی شما می‌خواهید یک رئیس‌جمهوری را برای یک کشور در ٤ سال آینده انتخاب کنید و آینده سیاسی کشور را رقم بزنید و حساس به این معنا که چه کسی را باید انتخاب کنیم. حبیبی درباره معیارهای انتخاب یک رئیس‌جمهوری این پیشنهاد را دارد: «به نظرم معیار باید کارنامه و برنامه فرد باشد. کارنامه یعنی در گذشته چه کارهای خوبی داشته است. برنامه هم در مناظرات و میتینگ‌ها مشخص می‌شود.»
آلا رضایی هم از تصمیمی که گرفته می‌گوید: «حس خوبی دارم که قرار است برای اولین بار رأی دهم اما این نامزدها اگرچه با ایده‌آل من تفاوت دارند اما تصمیم گرفتم به آن فردی که نزدیک به فکرم است رأی دهم. باید به کسی رأی دهم که برای شرایط اقتصادی کشور برنامه داشته باشد. فکر می‌کنم در ٢٠ سالگیم حداقل شرایط مالی بهتر شود. قیمت مسکن و ماشین و پوشاک و لوازم مختلف بیشتر از این نشود، دلم می‌خواهد مردم شرایط بهتری داشته باشند.»
معیارهای رأی اولی‌ها برای انتخاب رئیس‌جمهوری
برای رأی اولی‌ها راستگویی رئیس‌جمهوری مهم‌ترین معیار است. آنها البته به سابقه قوی اجرایی، مدیر و مدبر بودن فرد هم اشاره کردند. علی قلعه‌نویی ٨ معیار برای انتخاب رئیس‌جمهوری دارد: «... دغدغه اصلیش شغل و آینده جوانان باشد. مردم را درک کند و از جنس مردم باشد. معیار دیگرم این است خودش روحیه جوان داشته باشد.» او از رأی اولی‌ها می‌خواهد که برای انتخاب رئیس جمهوری، خوب تحقیق کنند: «حق رأی یعنی هر نفر خودش تصمیم‌گیری کند وقتی یک ١٨ ساله اجازه رأی دارد یعنی این فرد باید برود تحقیق کند و صحبت‌های نامزدها را گوش کند، برنامه‌ها را ببیند و بعد تصمیم نهایی را بگیرد. می‌شود از نظرات خانواده هم استفاده کرد اما تصمیم گیر نهایی خود فرد است که انتخاب می‌کند. ما باید کسی را انتخاب کنیم که اگر کاری انجام داد آن فرد قابل دفاع باشد. نباید از روی هیجان یا تحت تأثیر کسی، فردی را انتخاب کرد.»
توجه به جوانان و توانمندی‌های داخلی
زهرا محمدپور دانش‌آموز ١٨ ساله دیگری است که درباره معیارهایش می‌گوید: «راستگو، با کفایت، توانمند و لبریز از امید باشد. رئیس‌جمهوری مورد نظرم باید مدیریت لازم را بداند و فردی باشد که از مردم و جوانان برای پیشبرد کارهای کشور استفاده کند. ما نیاز داریم که توانمندی‌های داخلی را بشناسیم و براساس همین توانایی‌های داخلی حرکت کنیم. یک رئیس‌جمهوری خوب باید عدالتخواه باشد. نگاه ویژه‌ای به مشکلات داشته باشد یعنی کسی را انتخاب می‌کنم که برنامه داشته باشد و برای برقراری ثبات اقتصادی برنامه‌ریزی کند. البته رئیس‌جمهوری منتخب من باید توجه ویژه به‌ظرفیت‌های بانوان در کشور داشته باشد. از ویژگی‌های نامزد اصلح این است که برنامه‌هایش تغییر نکند و در شرایط کنونی بهترین ویژگی شجاعتش است. ما به‌عنوان جوانان و به‌عنوان آینده سازان کشور نیازمند اعتماد هستیم.»
مطالبات ١٨ ساله‌ها از رئیس‌جمهوری آینده
خیلی‌ها در این انتخابات گفتند که باید مطالبات ١٨ ساله‌ها را هم شنید و نباید به آسانی از رأی اولی‌ها گذشت. از ١٨ ساله‌ها درباره مهم‌ترین مطالباتشان پرسیدم. محمد حبیبی، می‌گوید: «مهم‌ترین مطالبه‌ام اصلاح سیستم آموزشی کشور و بحث کنکور است. البته بحث جایگاه آموزش و پرورش، وضعیت دانشگاه‌ها، عدالت آموزشی و مشکل کار هم مطالبه دیگرم است. اکثر رأی اولی‌ها دهه ٨٠ هستند. نامزدهای انتخاباتی باید برای رأی اولی‌ها برنامه داسته باشند. دهه ٨٠ها اگر ببینند در برنامه نامزدها جایی ندارند یا برخی نامزدها به مطالبات و دغدغه هایشان اهمیتی نمی‌دهند به سمت کاندیدای دیگری می‌روند.»فرزانه رمضانی درباره مطالباتش از رئیس جمهوری آینده می‌گوید: «رئیس‌جمهوری باید برای اشتغال ما برنامه داشته باشد. باید حس کنیم که برنامه اشتغال زایی انجام می‌شود. ما جوان هستیم و می‌خواهیم وارد دانشگاه شویم، باید بدانیم که در چند سال آینده مشکل بیکاری حل خواهد شد یا نه.»
پوریا غلامی هم می‌گوید: «راستش نمی‌خواستم در انتخابات شرکت کنم، اما با خانواده‌ام به این نتیجه رسیدم که اگر شرکت نکنم فضا را برای عده‌ای باز می‌گذارم. به دوستانم گفتم که اگر شرکت نکنیم دیگران برنده می‌شوند. باید شرکت کنیم و از رئیس‌جمهوری بابت کنکور و کار و زندگی آینده مطالبه کنیم. ما می‌توانیم در ١٨ سالگی گواهینامه بگیریم اما پولمان نمی‌رسد که ماشین یا موتور بخریم. باید از رئیس‌جمهوری بخواهیم وضع مالی مردم را بهتر کند.»
علی اعلمی هم درباره مطالباتش می‌گوید: «باید حتماً در کنار سیاست‌های خارجی و ارتباط با جهان به داخل کشور هم توجه ویژه‌ای داشته باشد و از ظرفیت‌های جوانان کشور استفاده کند. نظام آموزشی کشور باید اصلاح شود وگرنه نباید به سر و سامان گرفتن وضع کشور امیدی داشته باشیم. رئیس‌جمهوری باید آدمی از جنس مردم باشد، مثل مردم زندگی کند، از وسایل و امکانات عمومی سوءاستفاده نکند. فامیل و دوست و آشنا را که فقط طرفدارش هستند به کابینه نیاورد.» او درباره مشورت گرفتن هم می‌گوید: «سعی می‌کنم برای رأی دادن به علاوه افراد خانواده با کسان دیگری نیز مشورت کنم تا بتوانم در انتخابم بسیار دقیق باشم.»
احسان کلینی هم نگاه ویژه‌ای به کسب و کارهای اینترنتی دارد: «به اقشار و گروه‌های شغلی مختلف جامعه توجه کند مانند شغل‌های اینترنتی شامل تولید محتوا که در خارج از کشور شغل محسوب می‌شوند و حتی از حق بیمه برخوردارند که این توجه می‌تواند با اقداماتی همچون بسترسازی فضای مجازی و بالا بردن سرعت اینترنت باشد.» او به همفکری با خانواده برای انتخاب یک رئیس‌جمهوری اشاره می‌کند و می‌گوید: «هر کسی رأی خودش را دارد اما با خانواده هم صحبت کردم چرا که به عنوان یک ایرانی موظفم که رأی بدهم و وقتی من رأی ندهم، نباید از اوضاع کشور گله‌مند باشم. بنابراین با صحبت‌های انجام شده به این نتیجه رسیدم رئیس‌جمهوری منتخب من باید اولین برنامه‌اش ایجاد رفاه برای جوانان باشد که این رفاه با ایجاد شغل و فراهم کردن شرایط ازدواج و مسکن باید همراه شود.»
مرددهای رأی اولی
برخی دانش‌آموزان ١٨ ساله هم هنوز تصمیم نگرفته اند که در انتخابات شرکت کنند. سمانه جلالی یکی از همین دانش‌آموزان است: «تصمیم ندارم در انتخابات شرکت کنم چون فقط شعار دیدم. به نظرم نامزدها باید برنامه داشته باشند و وعده‌هایی را که می‌دهند واقعاً اجرا کنند. خودم فکر می‌کنم این نامزدها فقط برای جمع کردن رأی این چنین حرف می‌زنند و بعد از انتخابات این شعارها هم فراموش می‌شود. البته احتمال زیاد دارد تا روز رأی‌گیری نظرم عوض شود.»