بدون شک آموزش درست و صحیح در عرصه های مختلف زندگی افراد به ویژه دوران کودکی، بر سرنوشت آنها در بزرگسالی اثرگذار است و نقش مهمی را ایفا می کند. اما گاهی خانواده ها روش های نامتعارفی را برای تشویق بچه ها برای یادگیری استفاده می کنند. مثل مقایسه کردن کودکان با هم.
این درحالی است که فرنگیس شریفی باستان، روانشناس معتقد است یکی از عوامل افسردگی مزمن افراد در بزرگسالی ریشه در مقایسه کردن آنها در دوران کودکی دارد. اثر مخربی که ردپای آن تا بزرگسالی به جای می ماند و گاه مانع از رشد و پیشرفت افراد می شود.
این روانشناس روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا در این خصوص گفت: گاه می توانیم برای انگیزه دادن یک مشوق و پاداش مثبت در نظر بگیریم که این مشوق می تواند مادی یا معنوی باشد. مثل هدیه دادن یا کلام مثبت، در آغوش گرفتن کودک و حتی لبخند مثبت که می تواند پاداشی برای تشویق بچه ها برای درس خواندن باشد.
وی ادامه داد: خانواده ها می توانند به جای مقایسه کردن، روی نقاط توانمندی فرزندشان متمرکز شده و وی را در همان زمینه تشویق کنند. برای مثال اگر فرزند ما در ارائه دادن دروس توانمند هست، روی همان نقطه متمرکز شویم و وی را تشویق به تکرار اینکار کنیم. در واقع با دیدن نقاط مثبت کودک، به رشد وی کمک کنیم.
شریفی باستان با بیان اینکه بچه ها با تایید و تشویق شدن حس ارزشمندی و توانمندی به آنها دست می دهد، اضافه کرد: تاکید و تشویق بچه ها کافی نیست و در این میان والدین برای رفع خستگی بچه ها هنگام درس خواندن، که این روزها به دلیل کرونا مجازی و خسته کننده شده است، می توانند از بازی های فکری و مهارت های حرکتی نیز استفاده کنند. برای مثال یکی از راه های رفع خستگی بچه ها ارتباط و معاشرت با دوستان و اقوام به صورت تصویری است.
این رواشناس اضافه کرد: همچنین شعرخوانی و تعریف کردن لطیفه، تعریف کردن از اتفاقات مختلف در طول روز و... از جریاناتی است که می تواند باعث تخلیه هیجانی بچه ها شود.
وی با اشاره به اینکه انجام بازی ها می تواند نقش بزرگی در پرورش خلاقیت و رشد شناختی انسان ها داشته باشد، خاطرنشان کرد: این موضوع به ویژه درباره کودکان اهمیت دارد. به عنوان مثال والدین هرچقدر ذهن خلاق تری داشته باشند، بیشتر می توانند به رشد صحیح فرزندانشان کمک کنند. برای مثال با انجام یکسری از بازی ها و فعالیت های خلاقانه از جمله باغبانی و گلکاری می توان به رشد خلاقیت های کودک کمک کرد.
شریفی باستان تصریح کرد: اجازه دهیم خود کودک در کاشت گیاه، آبیاری آن و هرس کردن گیاه مداخله داشته باشد یا فضایی را برای نقاشی کردن و رنگ آمیزی، خواندن سرود برای بچه ها ایجاد کنیم.
از مقایسه کردن بچه‌ها به شدت بپرهیزیم
این روانشناس خاطرنشان کرد: یکی از عواملی که باعث افسردگی مزمن افراد در بزرگسالی می شود، ریشه در مقایسه شدن آنها در دوران کودکی دارد.
شریفی باستان افزود: تجربه مشاوره با خیلی از افراد نشان داده آنها در بزرگسالی هنوز از مقایسه های دوران کودکی شان رنج می برند.
وی اظهار داشت: والدین باید بدانند که توانایی شناختی کودکان با یکدیگر متفاوت است. هر چقدر خود والدین کودکی باهوش، خلاق و توانمند داشته باشند، محیط غنی تری نیز برای رشد کودک خود در آینده می توانند ایجاد کنند.
این روانشناس تاکید کرد: به همین دلیل هر فردی را باید در شرایطی که در آن قرار دارد، ارزیابی کنیم و به عنوان والدین یا مربی دست از مقایسه کودک حتی با خواهر و برادرش برداریم.
وی اظهار داشت: مقایسه شدن بذر افکار منفی را در ذهن کودک می کارد. به همین دلیل معلمان نیز باید بدانند که با توجه به شرایطی که بچه ها در آن بزرگ شده یا در شرایط خاصی قرار دارند، با یکدیگر فرق دارند و مقایسه امر درستی نیست.
شریفی تاکید کرد: به همین دلیل هنگام وقوع مشکل بهتر است معلم ها در ابتدا با خانواده دانش آموز صحبت و مشکل را مطرح کنند تا در جریان این مکالمه متوجه شود فرد در چه شرایطی قرار دارد. ممکن است دانش آموزی محیط غنی از یادگیری داشته و دیگری نداشته باشد.