به گزارش ایرنا، صدور فهرست یا نامزد مورد حمایت از سوی گروه‌ها و جریان‌های سیاسی، صنفی و اجتماعی روالی مرسوم در امر مشارکت انتخاباتی است که در همه کشورهای برگزار کننده انتخابات به اشکال مختلف مشاهده می‌شود ؛ اقدامی برای به سرانجام رساندن اهداف جناحی و حزبی در بخشی از عرصه مدیریتی یک جامعه شهری، منطقه‌ای یا کشوری که معمولا بر اساس وجه اشتراک‌هایی سیاسی، اجتماعی یا صنفی انجام می‌شود ، اما این فرآیند مشارکتی در انتخابات شورای ششم شهرهای مازندران علاوه بر این که به طور محسوسی کمرنگ شده است، به نظر می‌رسد در مسیری غیرتشکیلاتی انشعاب پیدا کرده و حتی در برخی شهرها به حربه‌ای برای سرمایه‌گذاری‌هایی با آینده‌نگری اقتصادی یا سیاسی تبدیل شده است.
نگاهی به فضای انتخاباتی شورای شهرهای مازندران این موضوع را به روشنی اثبات می‌کند که اندک فعالیت‌های ائتلافی شکل گرفته برای انتخابات شورای شهرها در این استان چندان رنگ و بوی حرفه‌ای ندارند ؛ موضوعی که هم از ترکیب برخی ائتلاف‌ها می‌توان آن را دریافت و هم از تغییرات رخ داده در برخی از این فهرست‌ها برمی‌آید که چندان مستحکم و منسجم نیستند.
صرف‌نظر از این که جریان اصلاح‌طلبی امسال بر خلاف دوره پنجم انتخابات شورا هیچ فهرستی را برای شهرهای مازندران معرفی نکرده است و به همین دلیل یک سوی رقابت‌های ائتلافی در این انتخابات در گردونه مشارکت سیاسی حضور ندارد و شاید به همین دلیل بقیه فهرست‌های منتشر شده در شهرهای مازندران بر مبنای معیارهای مختلفی تشکیل شده‌اند و مهم‌تر این که در فضای نه چندان شلوغ انتخاباتی شورای ششم نیز چندان به چشم نیامده‌اند.
ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی و تغییر فهرست‌ها
تنها جریانی که در مازندران امسال اقدام به انتشار فهرست انتخاباتی برای چند شهر مختلف کرده، شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی مازندران است. این ائتلاف فهرستی از نامزدهای مد نظر خود را برای شهرهای ساری، بابل، آمل، نوشهر و چالوس منتشر کرد که شامل ۹ نامزد پیشنهادی برای ساری، بابل و آمل، چهار نامزد پیشنهادی برای نوشهر و ۶ نامزد پیشنهادی برای چالوس است. به عبارتی دیگر برای سه شهر بزرگ ساری، بابل و آمل به تعداد کرسی‌های اصلی پارلمان شهری نامزد معرفی کرده، اما برای نوشهر که شورای آن پنج کرسی دارد یک نفر کمتر و برای چالوس با همین تعداد کرسی شورایی یک نفر بیشتر از سوی این ائتلاف معرفی شده است.
شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی مازندران اعلام کرد « پس از بررسی‌های عمیق و جلسات کارشناسی به این جمعبندی رسید در بسیاری از شهرها از اعلام و ارائه لیست به دلیل کثرت نامزدهای انقلابی خودداری کند » ، اما نکته قابل توجه درباره لیست‌های ارائه شده از سوی این ائتلاف سیاسی در مازندران، تغییر فهرست اعلامی اولیه پس از سه روز و حذف برخی نام‌ها از فهرست ائتلاف است.
اطلاعیه‌ای که این شورا روز سه‌شنبه ۲۵ خرداد برای معرفی فهرست پیشنهادی در شهرهای ساری، بابل، آمل، نوشهر و چالوس صادر کرد متفاوت از فهرستی است که روز شنبه ۲۲ خرداد دبیر این تشکل در نشست خبری خود اعلام کرده بود. شکرالله رضازاده در پایان آن نشست خبری فهرست پیشنهادی ائتلاف برای شهرهای تنکابن و گلوگاه را نیز اعلام کرده بود که در فهرست اعلامی جدید از سوی این ائتلاف قرار ندارد ، ضمن این که برخی نام‌ها پس از سه روز از فهرست ائتلاف خارج شده است. برای مثال فهرست اولیه اعلام شده برای انتخابات شورای شهر ساری از سوی این ائتلاف ۱۳ نفره بود، اما در فهرست جدید نام چهار نفر حذف شده است. یا در فهرست پیشنهادی چهار نفره برای شورای ششم نوشهر نام یکی از نامزدها حذف و نامزدی دیگر جایگزین شده است. این تغییرات در فهرست می‌تواند بیان‌گر به جمعبندی نرسیدن این تشکل سیاسی درباره نامزدهای مورد حمایت باشد.
ائتلاف‌های بدون پشتوانه
اما افزون بر این نکات که در چرخه فعالیت‌های سیاسی و حزبی احتمال بروز آن همواره وجود دارد ، آنچه برای فعالیت‌های ائتلافی شهرهای مازندران بیشتر به چشم می‌آید، ظهور ائتلاف‌هایی بر اساس اهدافی غیرحزبی و غیرصنفی است ؛ موضوعی که سبب شده در برخی موارد نام یک نامزد را در چند لیست بتوان مشاهده کرد.
برای نمونه در مرکز مازندران ائتلافی با عنوان «اسپهبد خورشید» شکل گرفته که ظاهرا نگرشی قومیتی دارد ؛ به این شکل که پنج تن از نامزدهای اهل منطقه « دودانگه » شهرستان ساری در قالب یک ائتلاف فهرستی واحد را معرفی کرده‌اند. یا ائتلافی ۶ نفره در ساری که با شعار و نام «تازه‌نفس‌ها» تبلیغات گسترده‌ای در شهر انجام داده‌اند و شهروندان نیز اطلاعی از بینش و نگرش سیاسی یا حزبی آن‌ها ندارند. در چنین روندی ساختار ائتلافی تا سطح یک هم‌افزایی تبلیغاتی بین چند نامزد با وجوه اشتراکی مانند همکاری، روابط دوستانه و قومیتی و حتی مسائل مالی تنزل یافته است.
فهرست دیگری نیز در ساری متشکل از تعدادی مهندس و متخصص حوزه شهری شکل گرفته است. البته در این مورد شاید بتوان تشکیل فهرست از بین متخصصان حوزه‌های مختلف شهری را یک نخ تسبیح مرتبط با انتخابات شورای شهر دانست ، اما ناشناخته بودن نامزدها و کمتر دیده شدن ائتلاف به دلیل تبلیغات ضعیف ، احتمالا تاثیری در موفقیت نامزدهای عضو این گروه نخواهد داشت. گروهی با نام ائتلاف «جمعیت توسعه پایدار» نیز در مرکز مازندران تشکیل شده که شامل ۹ نامزد با ایده‌ها و اندیشه‌های گوناگون است.
البته مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا نشان می‌دهد که بخشی از این ائتلاف‌ها نیز بدون هر گونه پشتوانه و بینش سیاسی یا اجتماعی شکل گرفته‌اند. برای مثال می‌توان فهرست‌هایی را یافت که معیار عضویت در آن‌ها پرداخت بخشی از هزینه تبلیغات ائتلاف است. به این صورت که تعدادی از نامزدها با پیشنهاد چند فعال حوزه انتخابات برای این که هزینه تبلیغاتشان کاهش یابد ، بدون این که آشنایی یا وجه اشتراک خاصی با هم داشته باشند در یک فهرست قرار می گیرند تا هزینه تبلیغات برای آن‌ها به نسبت تعدادشان تقسیم شود. در این ائتلاف‌ها هیچ نشستی برای معیارسنجی نامزدها و بررسی اندیشه‌ها و ایده‌های مدیریتی و برنامه‌های آن‌ها صورت نمی‌گیرد و صرفا در مسائل تبلیغاتی برخی فعالیت‌های ظاهری به صورت مشترک انجام می‌شود.
بازی سیاسیون با ائتلاف‌های شورایی
علاوه بر همه این نکات، چالش دیگری که به نظر می‌رسد فعالیت‌های ائتلافی برای تبلیغات انتخاباتی شورای شهرهای مازندران را تهدید می‌کند، رفتارهای پنهان سیاسی برای اثرگذاری در نهاد مدنی شورای شهر است.
در فعالیت‌های تبلیغاتی انتخابات شورای شهر ساری نام یک گروه دیگر نیز طی روزهای اخیر با نامزدهایی تکراری که برخی از آن‌ها عضو لیست‌های دیگری هم هستند به چشم خورده که به نظر می‌رسد مانند ائتلاف‌های دیگر پشتوانه چندان مشخصی از نظر بینش سیاسی ندارد ، اما با برخی اهداف سیاسی منتشر شده است. فهرستی به نام «همیاران شهر» که یک نماینده اسبق ساری و عضو فعلی شورای عالی انجمن مخترعان کشور آن را با عضویت ۱۵ نامزد برای شورای ۹ نفره ساری به عنوان « فهرست مورد تایید انجمن مخترعان کشور » معرفی کرده است ؛ اقدامی که به نظر می‌رسد با توجه به مخترع نبودن نامزدهای عضو این فهرست و همچنین ورود نکردن این انجمن به عرصه انتخابات وجاهت قانونی ندارد و صرفا یه رفتار سیاسی از سوی نماینده اسبق ساری برای اثرگذاری در انتخابات شورای ششم است.
این روند در آمل نیز قابل ملاحظه است ؛ جایی که فهرستی از نامزدهای شورای ششم این شهر در قالب ائتلافی به نام « هراز » تشکیل شده که بر اساس شنیده‌ها فهرست مورد حمایت تعدادی از نامزدهای شکست خورده انتخابات پیشین مجلس شورای اسلامی در این شهرستان است. به عبارتی دیگر برخی سیاسیون با اهدافی که طبیعتا بی‌ارتباط به انتخابات ۱۴۰۲ نخواهد بود به این صورت قصد اثرگذاری بر انتخابات پارلمان شهری را دارند.
البته در این شهر فهرست‌های انتخاباتی دیگری نیز مشاهده می‌شود. برای مثال فهرستی منتسب به «ائتلاف آبادگران ایران اسلامی» در آمل منتشر شده است. نظام مهندسی آمل نیز فهرست انتخاباتی مد نظر خود را معرفی کرده است و طبق شنیده‌ها جامعه کارگری آمل نیز قرار است نامزدهای مد نظر خود را در قالب یک فهرست معرفی کند.
مهره‌های مشترک ائتلاف‌ها
هرچند که تعدد فهرست‌های انتخاباتی در یک شهر می‌تواند خبر از مشارکت اقشار مختلف بدهد، اما نکته اینجاست که بخش قابل توجهی از نامزدهای حاضر در هر کدام از این فهرست‌ها مشترک هستند. به عبارتی دیگر عمده جریان‌هایی که اقدام به انتشار فهرست انتخاباتی کردند افرادی را در گروه پیشنهادی مد نظر خود قرار دادند که از بخت بیشتری برای پیروز شدن در انتخابات برخوردار هستند ؛ موضوعی که عقب ماندن جریان‌های صنفی، سیاسی یا اجتماعی از اشخاص را نشان می‌دهد ، چرا که ماهیت واقعی احزاب و تشکل‌ها در زمینه انتخابات برجسته کردن نامزدها به پشتوانه اعتبار آن تشکل است.
اما در فرآیند کنونی تشکل‌ها و جریان‌ها در تلاش هستند که با سرمایه‌گذاری روی نامزدهای دارای بخت پیروزی، برای خودشان اعتبار کسب کنند و مهم‌تر این که بتوانند در آینده بهره‌برداری‌های مد نظر خود را داشته باشند ؛ آفتی خطرناک که طی سال‌های اخیر در شهرستان‌ها مشاهده شده و علاوه بر این که فعالیت‌های حزبی و ماهیت آن را خدشه‌دار می‌کند، می‌تواند نهاد مدنی شورای شهر را نیز دچار سیاست‌زدگی و همچنین با توجه به سهم‌خواهی‌های احتمالی به اهرمی برای سودجویی گروه‌های خاص تبدیل کند.
یک کارشناس ارشد علوم سیاسی معتقد است که وضعیت کنونی و مشهود در ائتلاف‌های انتخاباتی شورای شهرهای مازندران از ابعاد گوناگون می‌تواند تهدیدی برای نهاد مدنی شورا باشد و میزان آسیب‌پذیری و شکنندگی این نهاد را بیشتر از گذشته کند.
ریشه‌یابی ائتلاف‌های ساختگی
مهدی صادقی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا می‌گوید: این که شاهد فهرست‌های متعدد و بدون برنامه و پشتوانه در برخی شهرهای مازندران هستیم دلایل ریشه‌ای متعددی دارد. یکی از این دلایل سطحی شدن ساختار انتخاباتی شورای شهر است. هر چه از ادوار پیشین انتخابات فاصله می‌گیریم اندک ساختارهای حزبی و جریانی که دست‌کم نزدیک انتخابات شکل می‌گرفت، به دلیل برخی مسائل مانند دور ماندن و فاصله گرفتن افراد شاخص و توانمند از عرصه رقابت انتخاباتی، با ورود چهره‌های ناکارآمد به این گردونه کمرنگ‌تر می‌شود. این افراد هم چون پیشینه سیاسی، اجرایی و مدیریتی خاصی ندارند برای بیشتر دیده شدن ممکن است تصمیم بگیرند عضو چند ائتلاف بدون اهداف مشترک با سایر اعضا بزنند. یا تلاش کنند در فهرستی قرار بگیرند که مورد حمایت نام‌ها یا چهره‌های شاخص سیاسی قرار دارد.
وی وضعیت موجود را برای شورا خطرناک می‌داند و خاطرنشان می‌کند: شورا در ذات خود نهادی اجتماعی و غیر سیاسی است. هیچ کارکردی از شورا سیاسی نیست. پس سیاسی شدن آن می‌تواند پیامدهای منفی زیادی داشته باشد.
صادق می‌افزاید: اگر چه این فعالیت‌های ائتلافی در راستای برنامه‌های مشترک شهری و اجتماعی باشد به بهبود جایگاه شورا در شهرهای ما کمک می‌کند ، اما مساله اینجاست که وجود برخی نگرش‌های سیاسی در فهرست‌بندی‌های انتخاباتی به موازات بی‌توجهی به برنامه‌های تخصصی مشترک بین نامزدهای عضو یک ائتلاف، این نهاد مدنی را به زیر سئوال خواهد برد و بدتر این که اصل انتخابات را به عنوان یک اصل مهم در جامعه مدنی خدشه‌دار می‌کند.
نگاه مقطعی به ائتلاف
کارشناس ارشد علوم سیاسی نگاه مقطعی نامزدها به انتخابات را نیز عاملی در بروز این وضعیت می‌داند و تصریح می‌کند: نمی‌توان انکار کرد که مردم بویژه در مازندران از عملکرد و اثرگذاری مثبت شوراها ناامید شده‌اند. به همین دلیل برخی نامزدها تلاش می‌کنند با تجمیع آراء مردمی در قالب یک گروه یا ائتلاف بخت خود را برای پیروزی بیشتر کنند. تا اینجای کار مساله خاصی وجود ندارد ، اما چالش از آن‌جا آغاز می‌شود که ائتلاف‌ها در کشور ما کارکردی صرفاً مقطعی دارند و پس از انتخابات در صورت پیروزی پاسخگو نیستند. به همین دلیل ارائه فهرست انتخاباتی بدون برنامه و پشتوانه را برای جذب مقطعی آرء مردم شاهد هستیم. چون در فرآیند موجود، ائتلاف ساختن مسئولیتی را برای نامزدها یا حامیان آن‌ها ایجاد نمی‌کند.
موضوعی که این کارشناس ارشد مسائل سیاسی بیان می‌کند در مازندران تجربه شده است. پیش از انتخابات شورای پنجم، شهردار وقت ساری در اقدامی عجیب و کم‌سابقه به صورت علنی فهرست نامزدهای مد نظر خود را منتشر کرد و لیستی انتخاباتی معرفی کرد که هر چند گفته می‌شد برای توسعه شهر است ، اما برآمده از نگرشی سیاسی بود ؛ اقدامی که هر چند آن زمان به دلیل محبوبیت شهردار اسبق ساری مورد توجه عده زیادی از شهروندان مرکز استان قرار گرفت، اما با عیان شدن تخلفات مالی این اعضا و انحلال شورای شهر ساری تجربه‌ای ناموفق از صدور فهرست‌های انتخاباتی سیاسی برای شورای شهر را رقم زد.
در آستانه انتخابات شورای ششم باید منتظر ماند و دید که در درجه نخست فهرست‌های صادر شده از نامزدهای پیشنهادی چقدر مورد اقبال شهروندان قرار می‌گیرند و سپس در صورت راه یافتن نامزدهای مد نظر این لیست‌ها که عمدتا نامزدهای مشترک متعددی دارند، عملکرد این نامزدها چگونه خواهد بود.
انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری به همراه ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا ، میان دوره ای مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری روز جمعه هفته جاری ۲۸ خردادماه به صورت همزمان برگزار می شود.