به گزارش ایرنا به نقل از پایگاه خبری نشنال اینترست ، از زمانی که آمریکا اولین بار در سال ۱۹۹۶ احداث خط لوله زیردریایی "ترانس کاسپین" (TCP) را مطرح کرد تا الان این پروژه در دستور کار بوده اما تکمیل نشده است. این خط لوله با هدف انتقال منابع عظیم گازی آسیای میانه به بازارهای انرژی اروپایی از طریق "کریدور گاز جنوبی" طراحی شده است . این اقتصادی‌ترین (به صرفه ترین) راه برای اتصال کشورهای غنی از انرژی آسیای میانه به بازارهای اروپایی است.
اهمیت خط لوله ترانس کاسپین در این مساله نهفته است که چگونه نقشه انرژی آسیای میانه را تغییر خواهد داد: این خط لوله گاز طبیعی را با دور زدن روسیه و ایران صادر خواهد کرد. اما در گذشته دو مانع عمده در مسیر این خط لوله بوده است: مناقشه مرزی دریای خزر بین کشورهای ساحلی و موضع ایران و روسیه مبنی بر اینکه هر پروژه‌ای در دریای خزر باید مورد توافق همه کشورهای ساحلی باشد.
اما در چهار سال گذشته تغییرات مهم و دینامیکی در مناطق خزر و جنوب قفقاز روی داده است. روز ۲۱ اوت ۲۰۱۸ پنج کشور ساحلی خزر بعد از ۲۰ سال مذاکره سرانجام کنوانسیون حقوقی را امضا کردند . در پی آن نیز دولت‌های باکو و عشق‌آباد فصل جدیدی در روابط دوجانبه گشودند و در ژانویه ۲۰۲۱ یادداشت تفاهمی درباره اکتشاف و توسعه مشترک یک میدان گازی دریایی مورد مناقشه امضا کردند . همچنین در پایان سال ۲۰۲۰ طرح بلندپروازانه کریدور گاز جنوبی برای انتقال گاز از دریای خطر به اروپا تکمیل شد.
اکنون موانع اصلی در راه احداث خط لوله ترانس – کاسپین برطرف شده‌اند. مطابق کنوانسیون حقوقی خزر کشورها می‌توانند بدون تایید دیگر کشورهای ساحلی اقدام به ساخت خط لوله زیردریایی نمایند. یادداشت تفاهم باکو – عشق‌آباد درباره توسعه مشترک میدان گازی "دوستی" هم فرصت‌های جدیدی برای همکاری در بخش انرژی در دریای خزر ایجاد کرده و امیدها برای تحقق خط لوله ترانس – کاسپین را بیشتر کرده است. جمهوری آذربایجان اکنون کریدور گاز جنوبی SGC را تکمیل کرده و در مدت ژانویه تا آوریل سال جاری میلادی ۹۵۴ میلیون متر مکعب گاز به بازار اروپا انتقال یافته است. خط لوله ترانس – کاسپین در واقع امتداد کریدور گاز جنوبی به سمت شرق خواهد بود.
توافق انرژی بین ترکمنستان و باکو در واقع شاکله اصلی برای انتقال منابع انرژی ترکمنستان از طریق زیرساخت‌های موجود انرژی آذربایجان خواهد بود. صادرات گاز طبیعی و نفت خام از این میدان دریایی به غرب از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است و بنابراین ارتقای خط لوله ترانس – کاسپین باید به نفع اتحادیه اروپا هم مانند ترکمنستان باشد.
صادرات گاز نقش مهمی در توسعه اجتماعی – اقتصادی ترکمنستان دارد . ترکمنستان در حال حاضر فرصت‌های زیادی برای متنوع سازی مسیرهای صادراتی ندارد و عمده گاز را به چین صادر می کند. تاخیر در احداث خط لوله ترکمنستان – افغانستان – پاکستان – هند (تاپی) هم مشکل دیگری برای این کشور است. افزایش اخیر در قیمت جهانی گاز نشان دهنده اهمیت این مساله است. تکمیل کریدور گاز جنوبی بین آذربایجان و ایتالیا تشویق کننده ترکمنستان و اروپا برای پیشبرد طرح خط لوله ترانس – کاسپین است. توافق انرژی درباره میدان دوستی بین باکو و عشق‌آباد نیز فصل جدیدی برای همکاری انرژی در دریای خزر گشوده است که این همکاری می‌تواند پشتوانه طرح خط لوله ترانس – کاسپین باشد و امنیت انرژی در منطقه را تقویت نماید. اتحادیه اروپا و آمریکا باید از این فرصت برای افزایش حمایت از مشارکت ترکمنستان در کریدور گاز جنوبی بهره برداری نمایند.
آذربایجان بعد از جنگ دوم قره‌باغ ژئوپلتیک منطقه را تغییر داده است . اکنون گشایش لینک‌های حمل و نقل و تقویت یکپارچگی اقتصادی منطقه‌ای برای صلح و توسعه مهم است. پروژه خط لوله ترانس – کاسپین پتانسیل بسیار مهمی برای ارتقای صلح ، امنیت ، همکاری اقتصادی و توسعه در جنوب قفقاز دارد. این طرح همچنین ارمنستان را قادر می‌سازد که از ترکمنستان گاز خریداری نماید.