به گزارش روز شنبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، سعید رضا عاملی در نشست بررسی پیش نویس سند امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان اظهار داشت: تدوین سند امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان از جمله حوزه‌های مهم و راهبردی در کشور بود که با همت کاظم خاوازی وزیر جهاد کشاورزی و همکاران این وزارتخانه و نقش محوری و تعیین کننده مخبر دزفولی و همکارانشان در کمیسیون امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان انجام شد.
وی با یادآوری تحولات فناوری در حوزه کشاورزی ۴ (کشاورزی فیزیکی-سایبری) و هوش مصنوعی در آن ادامه داد: تولید محصولات کشاورزی و امنیت غذایی مربوط به کیفیت زندگی است و بنابراین به امنیت اجتماعی و امنیت عمومی ارتباط پیدا می‌کند و این اهمیت این سند را بیشتر می کند؛ از این رو باید با اهتمام بیشتری همه جوانب موضوع را بررسی کرد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد: موضوع غذا به عنوان رکن حیات و زندگی اهمیت محوری دارد و کیفیت و فراوانی غذا برای همگان همراه با پاکی و حلال بودن غذا نشان مهم سلامت و پیشرفت یک کشور است.
عاملی همچنین گفت: فرایند اسناد شورای عالی انقلاب فرهنگی ساختار مشخصی دارد که باید براساس آن نسبت به تدوین و نهایی سازی اقدام کرد، به لحاظ روش بررسی نیز باید گفت اسناد ابتدا در کمیسیون مربوطه بررسی شده و سپس در ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور نهایی سازی می شود و پس از آن به صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی تقدیم می شود.
وی ادامه داد: باید تلاش کنیم بررسی اولیه این سند در چند هفته آینده پایان یابد و ساختار نهایی آن در ستاد نقشه جامع علمی کشور بررسی شود تا در این دوره بتوان به عنوان شور اول کلیات و اهداف سند را به تصویب رساند؛ هرچند که این سرعت نباید به کیفیت سند ضربه‌ای وارد کند. در آن جلسات حتما وزرا و روسای مرتبط با سند را هم دعوت می‌کنیم تا جامعیت کار در نظر گرفته شود.
با تغییر دولت‌ها آسیبی به اسناد شورای عالی انقلاب فرهنگی وارد نمی‌شود
منصور کبگانیان قائم مقام و دبیر ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این نشست گفت: جایگاه اسناد شورای عالی انقلاب فرهنگی فرادولتی و فراقوه ای است و بنابراین با تغییر دولت‌ها آسیبی به اسناد وارد نمی‌شود.برای تمامی قوا و دستگاه‌ها نیز لازم الاجرا است.
وی افزود: سند امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان نیازمند برخی اصلاحات ساختاری است و باید منطبق بر سایر اسناد شورای عالی تدوین شود. در برخی موضوعات محتوایی نیز باید دقت بیشتری شود از جمله بحث روستا است که فقط آن را در کشاورزی نباید خلاصه کرد یا بحث محصولات تراریخته که باید تکلیف آن در این سند معلوم باشد.
جایگاه نامشخص امنیت غذایی در امنیت ملی کشور
محمدرضا مخبر دزفولی رییس کمیسیون امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان هم در این نشست گفت: سند امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان نیازمند این موضوع از مسایل راهبردی کشور بوده که سال‌ها مورد غفلت واقع شده است و در دستور کار جدی دولت‌ها قرار نداشت البته توانمندی و ظرفیت‌های خوبی در حوزه‌های مختلف کشاورزی و غذای سالم در کشور داریم و سرمایه گذاری عظیمی در این زمینه صورت گرفته است. در صورتی که در بسیاری از فناوری‌ها پیشرفت شتابانی در کشور داشته‌ایم لکن در کشاورزی روند تحولات کند بوده است.
وی افزود: از مهرماه سال ۹۹ که این موضوع در دستور کار شورای عالی قرار گرفت، با درایت و حمایت عاملی کمیسیون امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان در ذیل ستاد علم و فناوری دبیرخانه ایجاد شد. ورود شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز به دلیل مانایی و ثبات اسناد شورای عالی است که برای دولت‌ها لازم الاجرا است. سعی کردیم هر صاحبنظری در این حوزه را که حرفی برای گفتن داشت در این کمیسیون بیاوریم و حرف‌های او را بشنویم.
دبیر کمیسیون امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان با تبیین سطوح کلان و خرد امنیت غذایی اظهار داشت: امنیت غذایی در جهان به نحوی است که براساس آمار حدود ۲ میلیارد نفر از مردم جهان فقط یک انتخاب برای غذا دارند و در سطح متوسط امنیت غذایی جا می‌گیرند و سطح قرمز جهان که ناامنی غذا دارند و حدود ۹۰۰ میلیون نفر هستند، حداقل‌های غذا را هم در اختیار ندارند که عمدتا در قاره آفریقا هستند.
مخبر دزفولی یادآور شد: ۲ میلیارد نفر از جمعیت جوان بالای ۱۸ سال جهان دچار اضافه وزن است. در ایران این میزان شامل ۴۰ درصد افراد بالای ۱۸ سال است که از لحاظ امنیت غذایی خطر محسوب میشود. معمولا کسانی که درآمد بیشتری دارند بیشتر غذاهای گوشتی مصرف می‌کنند و اضافه وزن و بیماری‌های مرتبط با آن را هم دچار می‌شوند. براساس آمار جهانی تقریبا یک میلیارد نفر از مردم جهان از غذا، آب آشامیدنی و شرایط خوب زندگی برخوردارند.
وی گفت: مهم‌ترین چالش‌های این حوزه عبارتند از جایگاه نامشخص امنیت غذایی در امنیت ملی کشور، پیچیده و چند بعدی بودن موضوع و نبود فرماندهی و مدیریت واحد؛ البته در حوزه آینده نگاری و ارائه راهبردها هم کاستی‌هایی موجود است.
دبیر کمیسیون امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان سپس با یادآوری اجزا و ساختار سند ادامه داد: ۲۴ نفر از صاحبنظران از دستگاههای مربوطه در کمیسیون حضور داشتند و ۶ کارگروه ویژه نیز راه اندازی شد. ۲۸ جلسه کمیسیون داشته‌ایم و ۲۸ جلسه هم در دبیرخانه روی سند کار کرده‌ایم و در کل ۱۲۷۰۰ نفر ساعت کار شده است.
آنچه توانست امنیت غذایی را تضمین کند روند تغییرات در تولید کشاورزی بود
سعید صوفی‌زاده عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی هم در این نشست گفت: از نیمه دوم قرن بیستم که روند تغییرات جمعیتی افزایشی شد، تغییرات در سطح زیرکشت نیز روند صعودی داشت اما آنچه توانست امنیت غذایی را تضمین کند روند تغییرات در تولید کشاورزی بود که شتاب چشمگیری نسبت به قبل گرفته بود.
وی با یادآوری نقش فناوری در زنجیره ارزش این سند که از تأمین کننده شروع شده و به مصرف کننده ختم میشود، یادآور شد: براساس این سند ۱۲۰ میلیون تن تولید کشاورزی حال حاضر را به ۱۵۶ میلیون تن در سال افزایش می‌دهیم که البته با کاهش۴۰ درصدی در آب مصرفی است و این با استفاده از فناوری‌های نو در تولیدات کشاورزی شدنی است. در سند افزایش سطح زیرکشت، بهره برداری از فناوری‌های جدید در حوزه آب و استفاده بهینه از نهاده‌ها و کود مناسب دیده شده اما اصل کار را با ارتقای بهره‌وری از طریق دانش بنیان شدن کشاورزی دیده‌ایم.
این استاد دانشگاه با یادآوری محرک‌های سیاستی محوری در ارتقای بهره‌وری در این سند خاطرنشان کرد: تحقیق و توسعه، نوآوری، فناوری و اصلاح بازار و افزایش اشتغال در سند امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان مورد توجه قرار گرفته است. براین اساس از ۱۱ فناوری برتر در دنیا در حوزه کشاورزی، هشت فناوری مورد توجه سند قرار گرفته است که زمینه‌های آن در داخل کشور موجود است.
دستاورد قابل توجهی در حوزه جارت و برندسازی نداریم
همچنین حسینعلی ابراهیم زاده موسوی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در این نشست گفت: ابتدای انقلاب سالانه ۲۵ میلیون تن مواد غذایی در سال تولید می‌شد که این رقم در حال حاضر به ۱۲۵ میلیون تن رسیده است. از نظر فائو ارزش تولید متوسط مواد غذایی در هر تن ۵۰۰ دلار است؛ در ایران این رقم در اول انقلاب ۲ میلیارد دلار بوده که الان به حدود ۶۰ میلیارد دلار تخمین زده میشود.
وی افزود: در گام اول انقلاب فشار تولید مواد غذایی بر تولید متمرکز بوده است که یعنی استفاده بیشتر از منابع ولی در حال حاضر نیازمندیم که مبتنی بر فناوری‌های نو در گام دوم انقلاب حرکت کنیم. لازمه آن این است که باور کنیم کشاورزی می‌تواند محور توسعه باشد و باید به آن نگاه زنجیره‌ای داشت.
این استاد دانشگاه با یادآوری این که زنجیره ارزش چند بخش دارد، ادامه داد: اولین بخش زنجیره ارزش نهاده‌ها است که شامل کود، بذر، دارو، سم، مکمل و افزودنی‌ها است. این بخش ارزش آفرینی بالایی در دنیا دارد که سهم ما از آن صفر و در دنیا ۴۰۰ میلیارد دلار است. دومین بخش تولید ماده خام است که کشاورزی ایران بر آن استوار شده است و در دنیا سه هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار ارزش دارد که سهم ما حدود ۶۰ میلیارد دلار است.
ابراهیم زاده موسوی همچنین گفت: سومین بحث فرآوری است که از ۲ میلیارد دلار به ۳۰ میلیارد دلار رسیده و قابلیت افزایش تا ۱۰۰ میلیارد دلار را نیز دارد. آخرین بخش هم تجارت و برندسازی است که دستاورد قابل توجهی در این حوزه نداریم.
دانش بنیان شدن اهمیت بسزایی در کشاورزی دارد
عباس حاجی آخوندی عضو کمیسیون امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان هم در این نشست گفت: دانش بنیان شدن اهمیت بسزایی در کشاورزی دارد و نتیجه آن را در امنیت غذایی هم می‌توان دید، اما لازم است در سند همه جوانب کار دیده شود. از جمله اینکه در ساختار رسمی کشور شورای عالی سلامت و امنیت غذایی داریم که به ریاست رییس جمهوری هم تشکیل میشود، آیا در سند سهم و جایگاه و وظایف این شورا معلوم است؟
وی با توجه به موضوع عدالت در امنیت غذایی افزود: بخش مردمی و تولید کننده‌ها باید نقش بیشتری در این سند داشته باشند؛ همچنین نباید این سند را فقط به معنای امنیت در حوزه کشاورزی دید بلکه دامپروری هم مهم است و باید همه جوانب دیده شود.
تدوین سند امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان اقدام درستی است
خداکرم جلالی مشاور وزیر جهاد کشاورزی نیز در ادامه این نشست اظهارداشت: چون در سند امنیت غذایی و کشاورزی دانش بنیان هم بحث فرهنگی در حوزه مصرف و الگوی سبک زندگی و هم بحث تولید استوار بر دانش بنیان‌ها وجود دارد لذا تدوین این سند در شورای عالی انقلاب فرهنگی اقدام شایسته و درستی است. لازم است پس از آسیب شناسی درست و مسأله شناسی نسبت به تدوین اجزای سند اقدام شود.