تکثیر و پرورش ماهیان تزئینی (آکواریومی) جز مشاغل زودبازده و پردرآمد و نامش به بازار کسب و کارهای موفق گره خورده است و در سال‌های اخیر افراد زیادی به سمت این کسب و کار سوق یافته اند که نیازمند سامانی و توسعه است.
درحال حاضر بیشتر استانهای کشور که ارتباطی با دریا ندارند به صورت اکواریومی و در استخرهای کوچک اقدام به تولید ماهیان زینتی می کنند ولی هرمزگان که مرکز انواع ماهیان زینتی دریایی در آب شور است نسبت این استانها عقب‌تر است.
خلیج‌فارس زیستگاه بیش از ۲۵۰ گونه از این نوع ماهیان بوده ولی تاکنون تعداد کمی از آنها شناسایی شده لذا با توجه به ظرفیت‌های موجود دراین بخش یکی از فرصت‌های مهم برای ایجاد اشتغالزایی، تکثیر و پرورش ماهیان تزیینی (آکواریومی) است.
با توجه به اینکه بیشترین گونه‌های ماهیان زینتی دوشیزه ،ملوان ماهیان به همراه دلقک، طوطی و جراح‌ماهیان با مرجان‌ها و شقایق‌ها همزیستی در آبهای استان دارند،این صنعت با سرمایه‌گذاری اندک، فرصت سودآوری قابل توجهی را به خصوص برای دانش آموختگان حوزه شیلات به وجود می‌آورد.
هدف‌گذاری شیلات برای تولید ۱۶۰هزار قطعه ماهی زینتی در هرمزگان
حمایت‌های دولت و شیلات نیز در ممنوع کردن ورود ماهیان زینتی که در داخل کشور تولید می‌شود، گامی مهم برای توسعه بازار تولیدات داخلی هرمزگان است که رو در حال حاضر چهار مرکز پرورش و تکثیر ماهیان زینتی آب شور و شیرین در استان با اشتغالزایی ۱۲نفر فعال هستنداست.
درسال پشیبانی ومانع زدایی از تولید، تولید و تکثیر ماهیان زینتی در استانی که بیش از دوهزارو ۴۰۰کیلومتر آن را آبهای سر زمینی تشکیل می دهد و زیستگاه انواع ماهیان اعم از خوراکی و زینتی بوده ، تشوق ها و مجوزهای لازم می تواند اشتغالزایی ودرآمدزایی خوبی در داخل بوجود بیاورد.
همچنین با حمایت از سرمایه گذاران داخلی در صنعت تولید وتکثیر ماهیان زینتی که شرایط خوبی در استانهای ساحلی بخصوص در هرمزگان حکم است زمینه صادرات و قطع واردات اینگونه ماهیان ،ارزآوری برای کشور داشته باشد.
رییس گروه توسعه ابزیان آبهای داخلی و سایر آبزیان شیلات هرمزگان در این باره گفت: سال گذشته ۱۵۱هزار و ۵۰۰قطعه انواع ماهیان زینتی آب شور و شیرین در استان تولید شد و پیش بینی می شود امسال ۱۶۰هزار قطعه ماهیان زینتی تولید می‌شود.
سیروس برازنده در گفت‌وگو با ایرنا افزود: با توجه نیاز روزافزون به اینگونه آبزیان ، ماهیان زینتی تولید شده در مراکز تکثیر و پرورش هرمزگان به استانهای تهران، اصفهان، شیراز نیز ارسال می‌شود.
رییس گروه توسعه آبزیان آبهای داخلی و سایر آبزیان شیلات هرمزگان خاطر نشان کرد: از سال ۹۸ تاکنون، چهار مرکز تکثیر و پرورش ماهیان زینتی آب شور و شیرین در استان فعال هستند که از این تعداد سه مرکز آب شیرین در بندرعباس و یک مرکز آب شور در جزیره قشم قرار دارد.
برازنده اظهار داشت: تنها واحد صنعتی تکثیر و پرورش ماهیان زینتی آب شور کشور توسط پارک زیست فناوری خلیج‌فارس شامل ماهیان آب شور شامل، دلقک ماهی و ماهیان آب شیرین از قبیل، پروانه ماهی، پیکاسو، گوپی، مولی، اسکار و تگزاس در جزیره قشم فعال است.
وی تصریح کرد: این مسوول در شیلات هرمزگان ابراز داشت: تکثیر و پرورش ماهیان زینتی به صورت آکواریومی با توجه به نیاز به فضای کم و سرمایه اولیه حداقلی می‌تواند اشتغال مناسبی برای فارغ‌التحصیلان رشته‌های شیلات فراهم کند.
وی با اشاره به دغدغه پرورش‌دهندگان همزمان با شیوع ویروس کرونا عنوان کرد: فروش ماهیان تولید شده زینتی در چنین شرایطی به مشکلات این افراد افزوده است.
برازنده ادامه داد: برگزاری دوره‌های آموزشی و اعطای تسهیلات از جمله حمایت‌های شیلات هرمزگان از پرورش‌دهندگان ماهیان زینتی در استان است.
وی از علاقه‌مندان به صنعت پرورش ماهیان زینتی در استان خواست؛برای سرمایه‌گذاری در این بخش و کسب اطلاعات بیشتر به معاونت آبزی‌پروری اداره‌کل شیلات هرمزگان مراجعه کنند.
حفاظت از مرجان ها و ماهیان زینتی
هم اکنون تکثیر و پرورش ماهی‌های زینتی در بیش از ۱۸۰ کشور دنیا رواج دارد و دراین تجارت پرسود ، مبادلات آنها سالانه ۲۵ میلیارد دلار است که سهم ایران به طور میانگین سالانه۲۰۰میلیون قطعه ماهی زینتی ولی سهم هرمزگان بسیار ناچیز است.
ماهیان زینتی که در آبسنگ‌های مرجانی زندگی می‌کنند و از گونه‌های سطح‌زی هستند، ذخایر فراوان‌تری در خلیج‌فارس دارند و امپراتور ماهی به عنوان بهترین گونه، از ماهی های تزیینی نادر در دنیا است که در آبهای هرمزگان وجود دارد.
ماهیان زینتی که در آبسنگ‌های مرجانی زندگی می‌کنند و از گونه‌های سطح‌زی هستند، ذخایر فراوان‌تری در خلیج‌فارس دارند و امپراتور ماهی به عنوان بهترین گونه، از ماهی های تزیینی نادر در دنیا است که در آبهای هرمزگان وجود دارد.
مدیرکل محیط زیست هرمزگان نیز گفت: ماهیان زینتی آکواریومی علاوه بر اینکه در زیبایی شناختی، و ایجاد اشتغال و جلوگیری از خروج ارز جایگاه مهمی برای کشور دارند، اما حفاظت از زیستگاه های آنها مساله ای مهم در حوزه محیط زیست به شمار می رود.
حبیب مسیحی در این رابطه به زیستگاه های دریایی جزیره کیش به عنوان یکی از مناطق مرجانی بسیار مهم ایران اشاره کرد و افزود: طبق آخرین بررسی به عمل آمده، ۲۰۰ گونه ماهی مرجانی در سواحل جزیره کیش مشاهده شده که حدود ۸۵ گونه از آنها ماهیان زینتی هستند.
وی افزود: پروانه ماهیان ، طوطی ماهیان، جراح ماهیان، دلقک ماهیان، سنگ رووک ماهیان و خفاش ماهیان از خانواده های ماهیان زینتی در جزیره کیش دارای فراوانی بیشتری هستند.
مسیحی گفت: یکی از پناهگاهی اصلی این ماهیان مرجان ها هستند که با تخریب زیستگاه های آنها، ماهیان زینتی نیز در خطر تهدید هستند لذا با عنایت به امکان تکثیر و افزایش نسل های جدید این ماهیان در شرایط آکواریوم، می توان به حفظ این ذخایر ژنتیکی ارزشمند کمک کرد.
وی ابراز داشت: با توجه به عوامل زیاد تهدید کننده مرجان ها و کاهش فشار بر اکوسیستم های مرجانی و در نهایت حفاظت از محیط زیست دریایی جزیره تعدادی مجسمه در ناحیه شرقی جزیره و در عمق ۱۰ متری دریا توسط اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد کیش مستقر شد.
مدیرکل محیط زیست هرمزگان در عین حال عنوان کرد: در سال های اخیر با وجود شرایط نامساعد زیستی و افزایش آلودگی ها و تخریب زیستگاه های دریایی امکان تهدید جمعیت این ماهیان در زیستگاه های طبیعی وجود دارد.
مسیحی یاد آور شد: محیط زیست دریایی خلیج فارس به علت شرایط اکولوژیکی خاص آن در زمره یکی از باارزش ترین زیست بوم های آبی جهان محسوب می شود که گونه های مختلف جانداران آبزی آن با خطرهای زیادی روبرو هستند.
وی افزود: عبور و مرور انواع شناورها و تخلیه مواد آلاینده آن ها به خلیج فارس ازعمده ترین عوامل آلودگی محیط زیست دریایی خلیج فارس است که آبزیان و موجودات آن با خطرات متفاوتی مواجه هستند لذا محیط زیست با اعمال تمام قوانین سخت گیرانه همیشه تمام تلاش خود را بر حفظ اکوسیستم خلیج فارس و حفظ آبزیان این منطقه به کار گرفته است.
با توجه به اینکه بیشترین گونه‌های ماهیان زینتی دوشیزه ،ملوان ماهیان به همراه دلقک، طوطی و جراح‌ماهیان با مرجان‌ها و شقایق‌ها همزیستی در آبهای استان دارند،این صنعت با سرمایه‌گذاری اندک، فرصت سودآوری قابل توجهی را به خصوص برای دانش آموختگان حوزه شیلات به وجود می‌آورد.
حمایت‌های دولت و شیلات نیز در ممنوع کردن ورود ماهیان زینتی که در داخل کشور تولید می‌شود، گامی مهم برای توسعه بازار تولیدات داخلی هرمزگان است که رو در حال حاضر چهار مرکز پرورش و تکثیر ماهیان زینتی آب شور و شیرین در استان با اشتغالزایی ۱۲نفر فعال هستنداست.
خلیج‌فارس زیستگاه بیش از ۲۵۰ گونه از این نوع ماهیان بوده ولی تاکنون تعداد کمی از آنها شناسایی شده لذا با توجه به ظرفیت‌های موجود دراین بخش یکی از فرصت‌های مهم برای ایجاد اشتغالزایی، تکثیر و پرورش ماهیان تزیینی (آکواریومی) است.
جایگاه هرمزگان در پرورش آبزیان زینتی
۲۵ درصد کل ماهی های جهان در صخره های مرجانی و در بین اسفنج ها زندگی می کنند و جزیره کیش نیز از صخره های مرجانی تشکیل شده است لذا برای ماهی های زینتی سواحل جزیره کیش و دیگر سواحل مانند خارک، سیری، مناطقی از هرمزگان، بوشهر و گناوه پناهگاه بسیار خوبی است که در صورت برنامه ریزی اصولی و نظارت ارگان های زیربط هر ماهی حداقل ۳۰ تا ۶۰ دلار ارز صادرات را نصیب کشور می کند.
امروزه رونق و تولید ماهی زینتی، نمونه ای از صنعتی سود آور محسوب می شود و پرورش این ماهی به خصوص در بین کارشناسان حوزه شیلات و کشاورزی طرفداران خوبی دارد، با توجه به رشد این صنعت در ایران، اکنون واردات ۱۳ گونه ماهی به کشور کاهش یافته است و سالانه ۲۰۰ میلیون قطعه آن در ایران تولید می شود.
مدیرکل شیلات هرمزگان در این باره گفت: هم اکنون در این استان شش مرکز تولید ماهیان زینتی دریایی و دلقک ماهیان در آب شور و شیرین وجود دارد که در سال گذشته افزون بر ۷۰۰ هزار قطعه بچه ماهی در این مرکزها تولید شد.
عبدالرسول دریایی، مقصد صادرات ماهیان زینتی از هرمزگان را به سراسر کشور به ویژه استان های فارس، تهران و اصفهان عنوان کرد.
وی ادامه داد: هم اکنون در این استان شش مرکز تولید ماهیان زینتی دریایی و دلقک ماهیان در آب شور و شیرین وجود دارد که در سال گذشته افزون بر ۷۰۰ هزار قطعه بچه ماهی در این مرکزها تولید شد.
سرمایه گذاری بوموسی در فروش و صادرات ماهیان زینتی
فرماندار بوموسی نیز اظهار داشت: در حال حاضر سرمایه گذاری بحث پرورش ماهیان زینتی را در این شهرستان داریم که هم کار فروش و هم صادرات این آبزیان انجام می شود.
رضا پوربابایی در گفت و گو با ایرنا ابرازداشت: با توجه به امکان‌پذیر بودن تکثیر و پرورش بعضی از گونه ها می توان با ایجاد مرکزهای تکثیر و پرورش زمینه ایجاد اشتغال و جلوگیری از خروج ارز را با احداث سایت های پرورش آبزیان در مکان های مستعد فراهم کرد.
وی از آمادگی این جزیره برای راه‌اندازی سردخانه، هتل و سایت پرورش میگو در قفس و ایجاد طرح های گردشگری و ساحلی برای مردم و گردشگران با حضور سرمایه گذاران خبرداد.
وی در این رابطه گفت: استاندار دستور داده که شیلات سردخانه و کارخانه یخ را به بخش خصوصی واگذار کند که امیدواریم تا پایان سال آینده این اقدام انجام شود.
فرماندار بوموسی البته ابراز داشت: زمانی این جزیره صاحب کارخانه تن ماهی و دستمال کاغذی بود که به علت استقبال نشدن و بعد مسافت زیاد تعطیل شد.
هرمزگان استانی با ظرفیت‌های بالای تولیدات آبزیان
اکنون بازار نوپای ماهی‌های زینتی به حمایت‌های سازمان شیلات ایران برای عرضه و فروش این نوع از ماهیان رنگارنگ و زیبا نیاز دارد تا بتواند ضمن اشتغالزایی بیشتر، موجب ارزآوری برای کشور باشد و یکی از فرصت‌های خوب هرمزگان باهدف اشتغالزایی، تکثیر و پرورش ماهیان زینتی(آکواریومی) است.
این استان با ۲۲ بندر صیادی و صید سالانه افزون بر۲۷۰ هزار تن انواع آبزی،۳۰ درصد بنادر صیادی و ۳۶ درصد صید انواع آبزیان کشور را به خود اختصاص داده که در این خصوص یکی از مستعدترین استانهای کشور شناخته شده است.
ظرفیت تولید ۱۱۳هزارتن انواع ماهیان دریایی در قفس،۵۰ هزار هکتار زمین‌های مناسب برای تولید میگوی پرورشی با امکان تولید۲۰۰ هزارتن در سال، وجود زمین‌های جدید پرورش ماهیان خاویاری در آبهای داخلی، پرورش ماهیان گرمابی و تیلاپیا، امکان تولید و پرورش خیاردریایی، گیاهان دریایی و صدف‌های مرواریدساز، آرتمیا، لابستر از جمله ظرفیت‌های آبزی‌پروری هرمزگان است که به گفته کارشناسان حوزه کشاورزی می‌توان از این ظرفیت‌ها برای ارزآوری هرچه بیشتر و جایگزینی با نفت استفاده کرد.