به گزارش روز دوشنبه ایرنا، پیمان آسمانهای باز، توافقنامه‌ای بین ۳۴ کشور جهان است که سال ۲۰۰۲ میلادی به امضا رسید. اجازه پرواز هواپیماهای تجسسی بر فراز مناطق کشورهای عضو این معاهده ویژگی اصلی آن است. این پیمان، یکی از بزرگترین تلاش‌های بین‌المللی برای هرچه شفاف‌تر کردن فعالیت‌های نظامی است.
پیمان آسمانهای باز به کشورهای امضاکننده امکان می‌دهد آزادانه اطلاعات مربوط به نیروهای نظامی و فعالیت‌های یکدیگر را از طریق پروازهای تجسسی جمع آوری کنند.
وزارت امور خارجه روسیه اواخر هفته گذشته در بیانیه‌ای به همه اعضای پیمان آسمانهای باز اعلام کردکه آذر ماه سال جاری از این پیمان خارج می‌شود اما اکنون به گفته تحلیلگران با خروج دو کشور آمریکا و روسیه از این پیمان به خودی خود این معاهده معنای وجودی خود را هم از دست می دهد که خبر خوبی برای امنیت جهان نیست.
وزارت امور خارجه روسیه در نامه‌ای به کانادا و مجارستان به عنوان کشورهای امین سند پیمان آسمانهای باز و همه کشورهای شرکت کننده در آن از تصمیم خود برای خروج از پیمان یاد شده در روز ۱۸ ماه دسامبر (۲۷ آذر ماه) خبر داد.
روسیه همچنین از کشورهای عضو پیمان آسمانهای باز خواسته است تا کنفرانسی را در یک ماه اخیر برگزار کرده تا پیامدهای خروج از پیمان را بررسی کنند.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه هفته گذشته (۱۷ خرداد)، لایحه خروج مسکو از پیمان آسمانهای باز را امضا کرد.
مسوولیت نابودی پیمان آسمانهای باز برعهده آمریکا است
ماریان زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفت: مسکو با وجود موارد متعدد نقض پیمان آسمانهای باز از سوی آمریکا و متحدان و دوستان این کشور، در طول سالیان طولانی، نه فقط بیشترین سهم را در دستیابی به اهداف پیش بینی شده در این پیمان داشته است بلکه همه تلاش‌های ممکن را برای حفظ آن بکار بست.
وی به رسانه ها گفت: ما آماده بودیم تا به نگرانی‌های شرکای خود توجه کنیم اما بدیهی است که این رویکرد باید به صورت متقابل باشد.
این مقام دیپلماتیک روسیه خاطر نشان کرد که با خروج آمریکا از پیمان آسمانهای باز وضعیت بشدت تغییر کرد و موازنه منافع و حقوق و تعهدات کشورهای عضو به هم خورد.
زاخاروا تصریح کرد: «درنتیجه مسکو مجبور شد تا مراحل برای خروج از پیمان آسمانهای باز را آغاز کند اما در این مورد نیز شکیبایی نشان داده و به آغاز مراحل برای خروج از پیمان سرعت نبخشیده و تا لحظه آخر آماده برای اقدام در صورت تجدیدنظر واشنگتن و بازگشت به این پیمان بودیم.»
آمریکا ماه می ۲۰۲۰ و در زمان دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری سابق این کشور روند خروج از این پیمان را آغاز کرد و به روسیه اطلاع داد به پیمان باز نمی‌گردد.
واشنگتن مقصر خروجش را از این پیمان طرف روسی اعلام کرد و مدعی شد که مسکو از این پیمان به عنوان "ابزاری برای ارعاب و تهدید" از جمله برای هدف قرار دادن زیرساخت های ایالات متحده و کشورهای اروپایی استفاده می کند و همچنین بر فراز مناطق مورد اختلاف دونباس و اوکراین پروازهای تجسسی انجام می دهد.
اما روسها این فرضیه آمریکایی که مسکو از پروازهای مشاهده ای برای هدف قرار دادن تسلیحات و زیرساخت های نظامی آمریکایی و اروپایی استفاده می کند، مضحک خواندند.
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه گفت که اتهامات استفاده از هواپیماهای روسی برای شلیک به توپخانه و سایت های موشکی آمریکا، آنقدر مضحک است که تنها باعث باعث «خنده های عمومی در مسکو می شود».
این دیپلمات اظهارات مقامات آمریکایی را «توضیحاتی غیرمنطقی و تنها بهانه ای برای برای خروج از توافق دانست».
در واکنش به خروج آمریکا از این پیمان، دومای روسیه نیز روز ۱۹ اردیبهشت امسال به خروج این کشور از پیمان آسمانهای باز رای داد.
اظهار تاسف ناتو از تصمیم روسیه برای خروج از پیمان آسمان های باز
کشورهای عضو ناتو نیز از تصمیم روسیه برای خروج از پیمان آسمان باز ابراز تأسف کردند.
در سایت اینترنتی این سازمان نوشته شده است ما عمیقا از اطلاع روسیه از تصمیم خود برای خروج از پیمان آسمان باز به عنوان یک سند مهم و الزام آور قانونی که موجب تقویت شفافیت، امنیت و ثبات و همچنین اعتماد متقابل در منطقه یورو-آتلانتیک می شود، متاسف هستیم.
ناتو خاطرنشان کرد که بارها از روسیه خواسته است که به پیمان خود برگردد و راه حل سازنده ای برای مسائل مربوط به پیمان آسمان های باز انجام دهد.
خروج آمریکا و روسیه؛ پیمان آسمان های باز ملغی می شود؟
«کنستانتین کوساچف»، رئیس کمیته بین المللی شورای فدراسیون در این مورد گفت: پس از خروج روسیه از پیمان آسمان های باز تغییر خاصی اتفاق نخواهد افتاد به این دلیل که، ابزارهای شناسایی فضایی به شما امکان می دهند مقدار زیادی اطلاعات دریافت کنید پس خروج از این پیمان تاثیری منفی برای روسیه ندارد.
وی روز جمعه در کانال تلویزیونی شورای فدراسیون فدراسیون خاطرنشان کرد: اما پس از خروج آمریکا و سپس روسیه از پیمان آسمان های باز، این معاهده معنای وجودی خود را از دست می دهد.
ملغی شدن پیمان آسمان های باز به زیان امنیت جهانی است
«کنستانتین کوساچف» قانونگذار مجلس روسیه ابراز تاسف کرد که خروج از پیمان آسمان باز در راستای خروج از یک توافق بین المللی به نفع جهان نیست. این سیاستمدار گفت: "ما در آینده یک دوره پرتنش در روابط بین الملل داریم، اما این انتخاب ما نیست. "
الکساندر ارماکف یکی از تحلیلگران روس هم می گوید اگر چه خروج از پیمان آسمان باز در مقایسه با پیمان حذف موشک های میان برد و برد کوتاه، از اهمیت چندانی برخوردار نیست، اما در مجموع بر امنیت بین المللی تأثیر منفی خواهد گذاشت.
وی گفت: ایالات متحده با بزرگترین شبکه شناسایی فضایی و تقریباً روزانه پروازهای شناسایی در نزدیکی مرزهای روسیه توسط هواپیماها و هواپیماهای بدون سرنشین را انجام می دهد و از پیمان آسمان های باز اطلاعات جدید بسیار کمی ریافت می کند.
ارماکف تصریح کرد: وجود این پیمان برای متحدان و به طور کلی ساختار امنیتی بین المللی مفید است، اما به نظر نمی رسد این جنبه ها مورد توجه دولت ایالات متحده باشد.