وارد تابستان شده ایم، تابستانی گرم و داغ، از قدیم ها شنا و آب تنی جزء خوش گذرانی های تابستانی مردم بود و هست؛ تفریحی که در قالب آن مردم بار و بنه سفر را می بندند و راهی دشت کوه و دریا می شوند و هرجا آبی باشد، اُتراق می کنند تا با تنی به آب زدن لحظاتی شاد از تفریح و سفر برای خود و همراهانشان بسازند.
اما همیشه این جور نیست و گاهی با سهل انگاری یا بی تجربگی و بلد نبودن فن شنا نه تنها دیگر از تفریح و لذت سفر خبری نیست، بلکه آن سفر می شود، سفر آخر و فرد یا افرادی را راهی سفر آخرت می کند؛ سفری که به کام همراهان تلخ می شود و خاطراتی بد را از خود باقی می گذارد و هرگز از ذهن آنها پاک نخواهد شد.
اگرچه دومین تابستان با کرونا را تجربه می کنیم و زندگی در دوران کرونا هم قواعد و اصول خودش را دارد و رعایت پروتکل های بهداشتی و فاصله اجتماعی، بخش جدایی ناپذیر از زندگی این روزهای ما شده است و انتظار می رود با تمام تاکیدها ، توصیه ها ، اقدام ها و اطلاع رسانی هایی که شده است، شاهد کنترل این بیماری و کاهش تعداد مبتلایان و مرگ ومیرهای ناشی از آن و هم شاهد کاهش آمار سفرها باشیم، که متاسفانه این طور نیست. گاهی در چند روز تعطیلی یا برخی مناسبت ها شاهد سرازیرشدن هموطنان به مناطق شمالی کشور هستیم و درنتیجه ی شلوغی، ازدحام و ترافیک مسیرهای منتهی به این مناطق شاهد وقوع تصادفات جاده ای و همین طور برخی از حوادث دیگر مانند غرق شدگی هستیم.
با رعایت اصول ایمنی و خود مراقبتی و همین طور پرهیز از سهل انگاری به راحتی می توان جلوی این حوادث را گرفت تا خانواده هایی داغدار نشوند و تفریحی شاد و برای همیشه دلچسب را تجربه کنند.
اوسط اردیبهشت امسال ۲ برادر که از اهالی یکی ازشهرستان های زاگرس نشین و ساکن شهرستان رودهن در استان تهران بودند به اتفاق خانواده و دوستان خود برای گذران یک روز شاد و مفرح راهی منطقه خوش آب و هوای شهرستان فیروزکوه شدند که در این روزهای سال یکی از خوش آب و هوا ترین مناطق کشور و خنک ترین آنها محسوب می شود. آنان خواستند تا یک روز خوب را با هم تجربه کنند و با دلی شاد و خاطراتی خوب راهی خانه هایشان شوند، اما نمی دانستند که رودخانه «نمرود» که در کنار آن بساط شادی گسترانده بودند، دو برادر را با خودش می برد و خانواده ای را داغدار می کند و کودکی را به سوگ پدر می نشاند.
این ۲ برادر بعد از اینکه در کنار رودخانه «نمرود» مستقر شدند، برای شنا به رودخانه رفتند، غافل از این که رودخانه وحشی و ندانستن فن شنا جان آنها را به خطر می اندازد، برادری در چنگال رودخانه اسیر شد و توان گریز از امواج سهمگین و خروشان رودخانه را نداشت و سردی آب هم این خطر را دو چندان کرد، آنچنان که ماهیچه هایش به دلیل فعالیت زیاد و سردی آب از کار افتادند و در آب غوطه ور شد و فقط برای لحظاتی کمک می طلبید. برادر دیگر متوجه کمک خواستن برادرش شد و بی آنکه سرانجام کارش را بداند تن به آب زد، رودخانه ی بی رحم نه یک برادر، بلکه هر دو را طعمه خود و در چنگال خود اسیر کرد و با کوبیدن پیکرهایشان به سنگ های رودخانه در هر لحظه آنها را ده ها متر از بازماندگان دور کرد و تلاش آنها بی نتیجه ماند و متاسفانه ۲ برادر به همین راحتی تسلیم مرگ شدند و در برابر چشم های بهت زده خانواده ، از دسترس خارج شدند و سرانجام بعداز ساعت ها تلاش تیم امدادو نجات و تیم غواصی پیکر بی جان آنها صدها متر دورتر پیدا شد.
کمی آن طرف تر پشت کوه های بلند البرز که به سرزمین فیروزکوه تکیه کرده است، دریای خزر قرار دارد و دو سه هفته بعد در اواسط خرداد ماه دختر و پسر جوانی که تازه زندگی خود را آغاز کرده بودند برای تفریح و تجربه یک سفر دو نفره به شمال رفتند، اما در پایان یک روز شاد که آن ۲ با هم در جنگل های شمال داشتند، عصر به کنار دریا رفتند تا غروب دریا را نظاره کنند. مرد جوان برای شنا داخل آب می رود و همسرش هم کنار دریا شنای او را نگاه می کند، اگر چه به او توصیه کرده است که هوا در حال تاریک شدن است و زیاد دور نشود، اما در مقابل چشمانش هر لحظه دورتر می شود، همسرش هرچه با علامت دست به او اشاره می کند که بر گردد، اما می بیند که هر لحظه دورتر و از نگاه ها ناپدید می شود. سراسیمه خود را به آب می زند، فریاد می زند، اما فایده ای ندارد، دور دست ها را نگاه می کند از او خبری نیست و راهی ساحل می شود و از افرادی که در ساحل بودند کمک می خواهد، آنها با روشن کردن چراغ تلفن همراه (موبایل) خود در صدد یافتن همسرش بودند، اما تلاش ها بی فایده بود. از گروه های امداد نجات کمک می خواهند، با این حال بازهم خبری نمی شود و سرانجام بعد از گذشت چند روز دریای بی رحم جسد بی جان تازه داماد را پس می زند.
اینها نمونه هایی از قربانیان دریا و دل به دریای مرگ زدن هستند. قربانیان غرق شدگی همه بی تجربه و ناآشنا به فن شنا نیستند، بلکه بخشی از مرگ ها در اثر غرق شدگی برای افراد آشنا به شنا اتفاق می افتد، چراک ه خود را مسلط به شنا می دانند حال آن که شنا جا و مکان و زمان خاص به خود را دارد، ضمن اینکه شنا در دریا و رودخانه با استخرهای شنا که درآن آموزش دیده اند بسیار متفاوت است و خطرات زیادی را به همراه دارد.
همه ساله به رغم هشدار ها و اقدام هایی که از طرف مسئولان مربوط، در نظر گرفته می شود شاهد غرق شدگی و مرگ شماری از هموطنان در دریا، رودخانه، استخر، سد و کانال ها هستیم؛ مرگی که می تواند با کمی دوراندیشی و رعایت اصول ایمنی، دقت و پرهیز از سهل‌انگاری از وقوع آن جلوگیری کرد.
از مناطق مجاز و تحت مراقبت برای شنا کردن استفاده شود
سازمان پزشکی قانونی کشور در آستانه آغاز تعطیلات تابستانی و با افزایش میزان سفر به ویژه به مناطق شمالی کشور و نیز افزایش حضور هموطنان در تفرجگاه ها و شنا در رودخانه ها، استخرها، کانال ها ضمن هشدار به هموطنان، توصیه می کند افراد تنها از مناطق مجاز و تحت مراقبت برای شنا کردن استفاده کنند و به رعایت نکات ایمنی توجه کافی داشته باشند.
از یک سو سفر به برخی از استان‌ها مانند استان‌های شمالی و مناطقی که دارای دریا، دریاچه یا رودخانه‌ها هستند بیشتر است و با آن که رغبت مردم به مسافرت به مناطق شمالی کشور بیشتر است، اما بر اساس آمارهای موجود آمار غرق شدگی در استان خوزستان بیشتر است و از سوی دیگر تدابیر در نظر گرفته شده برای مناطق شمالی کشور بیش از مناطق جنوبی است که شاید همین امر باعث آمار بیشتر غرق شدگی در این مناطق باشد.
عمده موارد غرق شدگی در آب‌های شیرین است
پزشکی قانونی تاکید کرده است که عمده موارد غرق شدگی در آب‌های شیرین (مانند رودخانه‌ها و استخرها) اتفاق می‌افتد. فکر می‌کنید غرق شدن در کدام یک خطرناک‌تر باشد؛ غرق شدن در آب شور یا آب شیرین؟ شاید بسیاری بر این باور باشند که غرق شدن در آب دریا خطرناک‌تر باشد این در حالی است که غرق شدن در آب شیرین و واردکردن مقدار زیادی از آب استخر یا رودخانه به داخل ریه و معده بسیار خطرناک‌تر از بلعیدن حجم زیادی از آب دریا است.
ورود یا «آسپیراسیون» آب یا هر مایع دیگر به داخل ریه‌ها را غرق شدگی می‌نامند. شایع‌ترین غرق شدگی با آب شیرین صورت می‌گیرد و این غرق شدگی به ویژه در بین کودکان نوپا و پسران جوان و کودکان مبتلا به انواع تشنج شایع‌تر است و در بعضی موارد غرق شدگی در مقدار کمی آب مثلاً وان حمام هم اتفاق می‌افتد.
همچنین پزشکی قانونی تصریح کرده است: بیشترین خطر در فصل تابستان مربوط به نوجوانانی است که با اصول صحیح شنا و شیرجه اطلاعی ندارند و در آب‌های رودخانه و دریا و بدون مراقبت اقدام به شنا می‌کنند و یکی از مواردی که جان شناگران و افراد در حال غرق را تهدید می‌کند، اختلالات قلبی و نارسایی کلیوی است که مدتی پس از خارج شدن از آب برایشان به وجود می‌آید.
توصیه هایی برای پیشگیری از غرق‌شدگی در رودخانه ها
از آنجا که بر پایه آمارهای موجود تعداد قابل توجهی از موارد غرق‌شدگی در رودخانه ها و آب‌های کم عمق اتفاق می افتد سازمان پزشکی قانونی کشور با درخواست از هموطنان برای اجتناب از سفرهای غیرضروری در شرایط کرونایی، توصیه هایی را برای پیشگیری از غرق‌شدگی در رودخانه ها ارایه کرده است:
-آشنایی با فنون اولیه شنا، آشنایی با محدودیت ها و رعایت آنها از ابتدایی ترین الزامات قبل از شنا است.
- اطلاع از وضعیت عمق آب قبل از تصمیم به شیرجه زدن و حتی قبل از ورود به آب ضروری است؛ چرا که شیرجه در آب های کم عمق خطر ضربه به سر و نیز شکستگی گردن را به دنبال دارد. همچنین ورود به آب‌های عمیق برای مبتدیان، خطر غرق شدگی را افزایش می دهد.
- بررسی دمای آب نیز ضروری است، به عنوان مثال اگر مدت زیادی در آفتاب مانده‌اید، از وارد شدن ناگهانی به آب سرد خودداری کنید، علت این توصیه پیشگیری از شوک دمایی است.
- به هیچ وجه تنها و در محیط هایی که نجات غریق وجود ندارد، شنا نکنید.
- در آب و در موقع شنا از شوخی های خطرناک بپرهیزید.
- پس از مصرف داروهایی که موجب خواب آلودگی یا شل شدن عضلات می شوند، شنا نکنید.
- به هیچ وجه تشت های آب و لگن ها یا حوضچه های کوچک آب را در جایی که کودک خردسال وجود دارد، بدون توجه رها نکنید.
- در حمام و حین استفاده از وان مراقب کودکان و سالمندان باشید.
- توانایی خود را در شناکردن بیش از حد در نظر نگیرید؛ یک سوم قربانی های غرق شدگی با فن شنا به طور کامل آشنا بوده اند.
- در صورت مواجهه با یک غریق، اگر با فن نجات غریق آشنا نیستید، سعی کنید فقط با استفاده از چوب یا طناب یا جلیقه نجات یا تشکیل زنجیره انسانی به وی کمک کنید.
- برای نجات یک غریق اول امنیت خود را در نظر بگیرید. از پشت به غریق نزدیک شوید و از او بخواهید تقلا نکند.
- پس از رساندن غریق به ساحل، به سرعت با اورژانس تماس بگیرید.
- بسیاری از رودخانه ها با وجود ظاهری آرام بسیار خطرناک و عمیق هستند به نحوی که فرد بعد از چند قدم جلو رفتن در رودخانه متوجه عمق زیاد آن شده و گرفتار گرداب می شود، بنابراین بدون اطلاع از وضعیت رودخانه هرگز برای شنا در آن اقدام نکنید. همچنین به یاد داشته باشیم بیشترین غرق شدگی در رودخانه های کشور اتفاق افتاده است.
نشانه های غرق شدگی
دیدن کسی که در آب به طور غیرطبیعی دست و پا می‌زند یا سرش مدام به زیر آب می‌رود و بالا می‌آید و یا کسی که مدت زیادی صورتش در داخل آب قرار دارد، می‌تواند هشداری باشد به این معنی که با یک مورد غرق شدگی مواجه هستیم.
در هنگام غرق شدگی ابتدا فرد به علت کمبود اکسیژن دچار نگرانی (استرس) و هراس می‌شود و به طور غیرطبیعی تقلا می‌کند.
سه دقیقه پس از ماندن در زیر آب، کاهش هوشیاری رخ می‌دهد و پس از ۶ دقیقه آسیب‌های مغزی شروع می‌شود. چند دقیقه بعد ضربان قلب هم نامنظم و پمپاژ خون مختل می‌شود. لب‌ها و پوست، رنگ پریده یا آبی رنگ می شوند. سرفه همراه با خلط، کاهش هوشیاری، قطع تنفس و یا دشواری تنفس و ضربان قلب نامنظم برای کسی که حتی در کنار ساحل و خارج از آب قرار دارد هم می‌تواند علامت غرق شدگی باشد.با این همه بسته به سن و جنس، وضعیت جسمانی، دمای آب و مدت قرارداشتن در زیر آب شدت علائم برای افراد گوناگون متفاوت است.
یک هزارو ۱۸۸ مرگ بر اثر غرق شدگی در سال گذشته
پزشکی قانونی اعلام کرد: در سال گذشته ۲۰۴زن و ۹۸۴ مرد و در مجموع یک هزار و ۱۸۸ نفر به دنبال غرق شدگی فوت کردند. همچنین در سال قبل ازآن (۱۳۹۸)نیز ۲۰۱زن و یک هزارو ۷۴ مرد و در مجموع یک هزارو ۲۷۵ نفر در کشوربراثر غرق شدگی جان خود را از دست دادند.
در ۲ ماه امسال ۳۹۵ نفر در رودخانه ها غرق شدند
همچنین پزشکی قانونی تاکید کرده است در ۲ ماه نخست امسال ۶۸زن و ۳۲۷مرد و در مجموع ۳۹۵ نفر در رودخانه ها غرق و فوت شدند. در این مدت ۱۵۵ نفر هم در دریا غرق شدند که ۱۹ نفر(۴زن و ۱۵مرد) در طرح محدوده مجاز و ۱۳۶ نفر (۱۷زن و ۱۱۹مرد) نفر هم در محدوده غیر مجازو خارج از طرح غرق شدند. در سال گذشته در همین مدت در محدوده مجاز دریا ۲۱نفر و در محدوه خارج از طرح ۱۳۰نفر و در رودخانه ها هم ۴۶۸نفر غرق شدند.
از ناهید حاجی خانی
۱۳۵۲