در این روزها که دیپلمات ها به کشورهای متبوع خود بازگشته تا آماده حضور برای برگزاری دور بعدی مذاکرات وین (دور هفتم) شوند، امیدها برای لغو تحریم ها و احیای توافق بیش از پیش افزایش یافته است. در همین پیوند حجت الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری کشورمان در جلسه روز چهارشنبه دوم تیر هیات دولت اظهار کرد که «همین امروز به آقای عراقچی اختیار بدهیم برود وین و در عرض چند روز توافق را نهایی کند و تحریم هم برداشته شود.»
رییس‌جمهوری پیشتر نیز نسبت به لغو تحریم ابراز امیدواری کرده بود. او میانه اردیبهشت ماه در این زمینه تاکید کرد: به عنوان رییس دولت به مردم اعلام می‌کنم تحریم شکسته شده است و اگر همه با هم متحد باشیم به زودی تحریم برداشته می‌شود. طرف ما می‌داند راهی جز بازگشت به تعهدات خود و موافقتنامه برجام ندارد.
در هر یک از نشست هایی که از فروردین ماه امسال آغاز شد تا به امروز تکه هایی از جورچین سر جای خود قرار گرفته است به طوری که طرف های مقابل هم به احیای توافق در آینده ای نزدیک امیدوار شده اند. همانند «هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان که روز چهارشنبه دوم تیر در یک کنفرانس خبری پس از مذاکرات با «آنتونی بلینکن» همتای آمریکایی خود در برلین اظهار داشت که شانس خوبی برای احیای توافق هسته‌ای با ایران می‌بیند.
وزیر امور خارجه آلمان با اشاره به روند پیچیده و دشوار مذکرات وین در هفته‌های اخیر گفت: «با وجود دشواری‌ها، ما گام به گام در هر دوره از مذاکرات پیشرفت کرده‌ایم و تصور می‌کنیم با توجه به انتخاب دولت جدید در ایران فرصت خوبی برای پایان دادن به مذاکرات در آینده‌ای نزدیک وجود دارد.»
یکی از مهمترین اختلافات بین ایران و اعضای غربی برجام و نیز آمریکا به موضوع تحریم ها پیوند می خورد که به تازگی «محمود واعظی» رییس دفتر روحانی از پیشرفت های قابل ملاحظه در این زمینه سخن گفته است. واعظی با بیان اینکه «الان بحثی در رابطه با بانک، بیمه، نفت و کشتیرانی نداریم. همه این‌ها توافق شده است»، ادامه داد: حدود ۱۰۴۰ تحریم مربوط به دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ طبق این توافق برداشته می‌شود و در رابطه با تحریم افراد و دستگاه‌های مربوط به بیت رهبری هم توافق شده برداشته شود.
برداشته شدن تحریم های «موضوعی» و رایزنی برای لغو تحریم های «خاص» به سومین نشست وین برمی گردد؛ نشستی که روز شنبه ۱۱ اردیبهشت ماه پایان یافت و در آن برای تسهیل مذاکرات کارگروه سومی نیز ایجاد شد.
در آن زمان «سیدعباس عراقچی» معاون وزارت امور خارجه و رییس تیم مذاکره کننده کشورمان گزارشی از نتایج پایان سومین دور این گفت و گوها ارایه کرد و گفت که «تحریم های موضوعی و بخشی مثل تحریم بخش انرژی ایران که شامل نفت و گاز می‌شود یا تحریم صنعت خودرو، تحریم مالی، بانکی و بنادر، بر اساس توافقاتی که تا الان صوت گرفته است، باید برداشته شود و توافق هم در این زمینه وجود دارد.»
عراقچی در آن برهه اظهار کرد «مذاکرات درباره این لیست هنوز ادامه دارد، اگرچه موافقت شده که اکثریت آنها از فهرست تحریم‌ها خارج شوند». اشاره وی به فهرست ۱۵۰۰ موردی از تحریم ها بود که دولت ترامپ در چهار سال اخیر علیه اشخاص و نهاد های ایران وضع کرد. البته برخی منابع شمار این فهرست را ۱۶۰۰ مورد دانسته اند.
دولت ترامپ با ذیل گروه های تروریستی گنجاندن سپاه و برچسب های تروریستی، حقوق بشری و غیره بر مقامات و نهادهای ایران بر پیچیدگی تحریم ها افزود تا بایدن یا هر رییس جمهوری دیگری به راحتی نتواند تحریم های هسته ای و غیرهسته ای را از یکدیگر منفک کرده و آمریکا را به برجام بازگرداند.
لازم به ذکر است که ریشه تحریم افراد و نهاد های ایرانی به بهانه های غیرهسته ای را می توان در قانون «مقابله با مخالفان آمریکا از طریق تحریم ها» (کاتسا) یافت؛ قانونی که در سوم مرداد ۱۳۹۶ علیه سه کشور ایران، روسیه و کره شمالی در مجلس نمایندگان آمریکا به تصویب رسید و حدود یک هفته بعد یعنی ۱۱ مرداد همان سال توسط ترامپ امضا و به قانون تبدیل شد. در یک دسته بندی کلی، قانون کاتسا دارای چهار بخش تحریمی است که عبارتند از: تحریم به بهانه مساله موشکی، منطقه ای، تروریستی، حقوق بشری و تسلیحاتی.
تا به امروز از این فهرست به گفته واعظی قرار است ۱۰۴۰ تحریم برداشته شود. بی تردید تیم مذاکره کننده ایرانی در دور هفتم یا دوره های بعدی مذاکرات تلاش حواهند کرد تا شمار بیشتری از این تحریم ها لغو شوند.
از نگاه ناظران با نزدیک شدن به پایان دولت روحانی احتمال عقب نشینی طرف غربی از مواضع و مطالبات قبلی افزایش خواهد یافت به آن امید که بتوانند با همین دولت روحانی توافق را احیا کنند زیرا بستن با دولت جدید برای آنها دشوارتر از دولت مستقر است؛ موضوعی که آشکار در اظهارات و رفتار آنها قابل مشاهده است.