به گزارش ایرنا، محمدجواد لاریجانی روز دوشنبه در آیین افتتاح رصدخانه ملی ایران در کاشان اظهار داشت: رصدخانه ملی ایران طرح بسیار پرهیجان در تاریخ علم و در سده‌های گذشته در کشورمان بی‌سابقه است.
وی با بیان اینکه اجرای این طرح بزرگ ۲۵ سال طول کشید، افزود: این طرح از زمان رییس جمهوری سیدمحمد خاتمی در وزارت علوم به تصویب رسید و در ادامه طرح عظیم مکان‌یابی ۶ سال طول به طور انجامید و یکی از بهترین مناطق برای استقرار رصدخانه کسف شد.
رییس پژوهشگاه دانش‌های بنیادین ادامه داد: در دوره رییس جمهوری محمود احمدی نژاد مراحل مربوط به سازماندهی و طراحی علمی رصدخانه ملی ایران انجام شد.
وی با اشاره به اینکه حمایت‌های رهبر معظم انقلاب سبب شتاب بخشیدن به اجرای طرح رصدخانه ملی ایران شد، اظهار داشت: در دوره کنونی (رییس جمهوری دکتر روحانی) شتاب اصلی برای ساخت رصدخانه صورت گرفت و با همت و پیگیری معاون علمی و فناوری رییس جمهوری و پشتیبانی رییس سازمان برنامه و بودجه این مهم محقق شد.
لاریجانی اضافه کرد: رصدخانه ایران از طرح‌های های تک ایران است و بخش عمده کارها از جمله همه طراحی‌ها در داخل کشور انجام شده است.
رصدخانه ملی، بزرگترین طرح علمی تاریخ ایران
مجری و مدیر طرح رصدخانه ملی ایران نیز با بیان اینکه رصدخانه ملی نخستین طرح کلان علمی ایران است، گفت: این طرح به لحاظ تنوع فناوری، دقت در طراحی و ساخت، تعدد قطعات و تجهیزات و پیچیدگی‌های فرایندها و اجرا بزرگترین طرح علمی تاریخ کشورمان است.
حبیب خسروشاهی افزود: مدیریت و ساخت ابزار مهم علمی این طرح در ایران انجام شده است و هر گامی برای طراحی و ساخت آن انجام شده از پشتوانه معتبر علمی برخوردار بوده است.
وی تصریح کرد: مکان‌یابی ۶ ساله رصدخانه ملی ایران اهمیت بسیار زیادی داشت و در نهایت قله سه هزار و ۶۰۰ متری گرگش از میان ۴۰ قله مستعد دیگر در کشور مناسب تشخیص داده شد.
به گفته وی، با انجام مکان‌یابی، طراحی مفهمومی و تفصیلی همه اجزای تلسکوپ، گنبد و سازه‌های تخصصی آن آغاز شد و طراحی‌ها به تایید مشاوران برجسته بین‌المللی رسید، نقشه‌های کامل برای برون سپاری ارایه و ساختمان‌ها در مدت چهار سال گذشته احداث و بهره‌برداری شد.
مجری و مدیر طرح رصدخانه ملی ایران با بیان اینکه چنین طرح‌هایی موتور محرک علم و فناوری هستند، خاطر نشان کرد: در این رصدخانه چند فناوری جدید شامل ساخت یاتاقان هیدرواستاتیکی برای تعبیر تلسکوپ، طراحی و ساخت سامانه اپتیک فعال و آزمون سطوح اپتیکی چند متری با سطوح صافی سطح چند نانومتری نیز انجام می‌شود.
وی افزود: دستاورد فنی مهم طرح رصدخانه ملی ایران، مهندسی سامانه ها در حوزه ترکیب اپتیک، مکانیک، سخت‌افزار و نرم افزار کنترل است.
رصدخانه ملی ایران روز دوشنبه با حضور ویدئو کنفرانسی حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی رییس جمهوری در کاشان به بهره‌برداری رسید.
مقدمات ساخت این رصدخانه در قله «گرکش» اطراف شهر «کامو» کاشان در سال ۱۳۸۲ آغاز و در دولت نهم متوقف شد که با پیگیری‌های فراوان در اواخر دولت دهم، ساخت آن دوباره از سر گرفته شد.
راه‌اندازی این رصدخانه به دلیل مکان نجومی آن می‌تواند پل ارتباطی بین جزایر قناری، چین و هند را با کشور ایران به وجود آورد.
پس از اندازه‌گیری افزون بر ۴۰ قله کوه در مناطق مختلف کشور ۱۲ سال طول کشید تا منطقه «کامو» کاشان، به عنوان مناسب‌ترین قله برای استقرار تلسکوپ‌های حرفه‌ای نجومی انتخاب شود.
رصدخانه ملی ایران به همت دانشمندان و مهندسان ایرانی طراحی و به اجرا درآمده و تمامی اجزا و تجهیزات تلسکوپ و گنبد این رصدخانه ساخت ایران است.
با اجرای این طرح ایران جزو ۱۰ کشور سازنده تلسکوپ در جهان قرار گرفت.
مکان یابی برای ساخت رصدخانه ملی ایران پنج سال زمان برده و از میان ۴۰ قله مطالعه شده، قله گرگش در جنوب کاشان انتخاب شده است، قطر آینه اصلی تلسکوپ ۳.۴ متر است و سازه ۹۰ تنی آن با دقت بسیار بالا اجرام آسمانی را رهگیری می کند. گنبد تلسکوپ ۲۴ متر ارتفاع و ۱۶ متر قطر دارد و بخش چرخان آن ۲۵۰ تن است و این تلسکوپ مجهز به اپتیک فعال است.
تمام این مجموعه پیچیده در محفظه‌ای به ارتفاع نصف برج آزادی بر فراز قله سه هزار و ۶۰۰ متری گرگش قرار می‌گیرند، مجموعه تلسکوپ در داخل گنبد این رصدخنه در طول روز در دمایی سردتر از محیط قرار می گیرند.
ساخت تلسکوپ رصدخانه ملی ایران در پژوهشگاه دانش های بنیادی و با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سازمان برنامه و بودجه انجام شده است و با راه‌اندازی آن یک روند علمی نجوم در کشور شکل گرفت.
شهر کامو از توابع بخش قمصر در حدود ۸۰ کیلومتری کاشان قرار دارد.