به گزارش ایرنا، در کنفرانس لیبی که هفته گذشته در برلین برگزار شد کشورهای درگیر جنگ از جمله روسیه ، ترکیه ، مصر و سایر کشورها متعهد شدند همه جنگجویان خارجی را از این کشور آفریقای شمالی خارج کنند. بر اساس بیانیه پایانی، این خروج در چارچوب آتش بس در ماه اکتبر (مهر ماه) باید به طور کامل و بدون تأخیر بیشتر اجرایی شود.
در این نشست یک روزه، کشورهای ذینفع در درگیری لیبی و دولت انتقالی این کشور اقدامات بیشتر برای بازگرداندن ثبات را بررسی کردند. در مجموع نمایندگان ۱۶ کشور از جمله وزیر امور خارجه ایالات متحده «آنتونی بلینکن» و چهار سازمان بین المللی بر جدول زمانی تا برگزاری انتخابات در ۲۴ دسامبر (سوم دی ماه) تاکید کردند.
لزوم برگزاری کنفرانس های بی شمار برای لیبی
با این حال به نظر می رسد این کنفرانس نیز همانند کنفرانس پیش از آن که در برلین برگزار شده بود، تاثیری بر حل بحران لیبی نداشته باشد. نشریه دی پرسه اتریش در این رابطه می نویسد: به برگزاری کنفرانسهای بیشتری در خصوص لیبی نیاز خواهد بود.
بر این اساس در کنفرانس لیبی در برلین ، طرفین در مورد اعلامیه ای برای عقب نشینی مزدوران خود توافق کردند که فقط کسری از این افراد را شامل می شود. به این ترتیب طرح صلح برای لیبی همچنان یک پروژه جاه طلبانه و غیرقابل اجرا است.
دی پرسه تاکید می کند که در دومین کنفرانس بین المللی لیبی در برلین نیز که آلمان و سازمان ملل میزبان آن بودند، شرایط تغییر چندانی نکرد. مهمترین نوآوری این بود که برای اولین بار و پس از شکل گیری دولت انتقالی در ماه فوریه ، یک طرف لیبیایی وجود داشت که توسط همه طرفها به رسمیت شناخته شده بود و جامعه جهانی می توانست با آن مذاکره کند.
به نمایندگی از این دولت «عبدالحمید دبیبه» نخست وزیر و «نجلا منگوش» وزیر امور خارجه وی حامل امید در برلین برای ادامه روند سیاسی و اتحاد مجدد کشور تقسیم شده لیبی بودند تا وعده برگزاری انتخابات پارلمانی در ۲۴ دسامبر را بدهند. هر چند این یک پیشرفت مثبت است و چنین اتفاقی پیش از آتش بسی که هر دو طرف در ماه اکتبر توافق کردند ، کاملا غیرقابل تصور بود، اما شرکت کنندگان در کنفرانس، همچنان تا بازگرداندن آرامش به لیبی راه درازی در پیش دارند.
تضمینی برای اجرای مصوبات برلین وجود ندارد
نشریه تاگس سایتونگ آلمان نیز پس از برگزاری دومین کنفرانس لیبی در برلین اوضاع کلی این کشور را تجزیه و تحلیل کرد و نوشت: آیا دیدار مقامات چندین کشور، اتحادیه اروپا ، اتحادیه عرب و سازمان ملل و آلمان به عنوان میزبان موفقیت آمیز بود؟
در پاسخ به این سوال سخنگوی نخست وزیر لیبی پس از پایان نشست به یک روزنامه نگار گفت: دو راه وجود دارد، یا انتخابات و عقب نشینی شبه نظامیان و یا جنگ و تفرقه، هنوز به گزینه اول نزدیک نشده ایم و این نشست فقط آن را به ما یادآوری کرد. این اظهار نظر کوتاه یکی از اعضای هیئت بود که در تضاد کامل با بیانیه رسمی این کنفرانس قرار دارد.
شرکت کنندگان در کنفرانس با اکثریت آرا انتخابات جدیدی را که برای ۲۴ دسامبر در لیبی برنامه ریزی شده و خروج مزدوران خارجی را که بیش از ۲۰ هزار نفر تخمین زده می شود ، دوباره به طور کامل و 'بدون تأخیر' مورد تاکید قرار دادند.
اما واقعیت این است که تضمینی برای اجرای این مصوبات وجود ندارد و هیچ کس نمی تواند طرف ها را مجبور به انجام آنها کند. در این میان روسیه و ترکیه، دو قدرت مهم خارجی در درگیری های لیبی هستند و در بسیاری از مسائل حرف اصلی را آنها می زنند.
تاگس سایتونگ می افزاید: روز بعد از کنفرانس ، به نظر می رسید هیئت لیبیایی به دو گروه تقسیم شده است: برخی از آنها به دلیل فقدان تصمیمات مشخص پشت درهای بسته، ابراز خشم کردند و برخی نیز خوش بین به نظر می رسیدند.
در این میان «عبدالحمید دبیبه» نخست وزیر لیبی یکی از خوش بینان است. رئیس دولت انتقالی که در کنفرانسی با واسطه سازمان ملل در ماه فوریه انتخاب شد ، صبح روز پنجشنبه در مصاحبه با این روزنامه آلمانی اطمینان داد که نیروهای امنیتی لیبی می توانند خلا قدرت را که در نتیجه عقب نشینی جنگجویان خارجی حاصل می شود، پر کنند.
وی با بیان این که لیبی دیگر خواهان حضور نظامیان بین المللی نیست تاکید می کند: من نیامده ام که در قدرت بمانم، می خواهم روند انتقال قدرت و برگزاری انتخابات را آماده کنم.
رئیس دولت موقت در عین حال با چالش های بزرگی روبرو است. او با پارلمان لیبی در حال کشمکش است تا بودجه دولت را که به ۶۵ میلیارد دینار (حدود ۱۳ میلیارد یورو) افزایش یافته است، آزاد کند. این در حالی است که بخش عمده ای از این مبلغ مستقیما از بانک مرکزی به جیب کارمندان دولت ، از جمله شبه نظامیان هر دو طرف می رود و نیروهای مسلح کشور هنوز به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شده اند.
دبیبه ادامه داد: ما می خواهیم که شرکت های بین المللی به ویژه شرکت های آلمانی بازگردند. ما برای ترمیم سیستم بهداشتی ، شبکه برق و از سرگیری تولیدات خود به آنها نیاز داریم.
لیبیایی ها می خواهند روند صلح را به دست خود بگیرند
دو روز پس از دومین کنفرانس برلین در مورد لیبی ، واکنش ها در لیبی و در میان هیأتی که سفر کرده است متفاوت است. سخنگوی نخست وزیر عبدالحمید دبیبه در هتل میدان پتسدام برلین می گوید: از نظر سازمانی برگزاری این کنفرانس چشمگیر است.
این نشست به عنوان بخشی از روند به اصطلاح صلح برلین این بار در وزارت امور خارجه برگزار شد. پیشتر «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان به نمایندگان دولت انتقالی که از طرابلس آمده بودند قول داد که آنها را در برگزاری انتخابات جدید حمایت کند.
از میان همه حاضران ، نخست وزیر عبدالحمید دبیبه بیشترین خوش بینی را ابراز کرد. از زمان انتخاب خود در فوریه ، این تاجر بسیار ثروتمند با نزدیکی به مردم و دادن وعده های مالی امتیازات زیادی کسب کرده است. وی می گوید: من از کنفرانس راضی هستم. این نشان می دهد که لیبی دوستان بین المللی زیادی دارد و آلمان در کنارش است.
در همین حال او از لزوم سپردن کارها به دولت خود سخن می گوید. دبیبه صبح پنجشنبه در جلسه ای در هتل محل اقامتش در برلین به نشریه «نویس دویچلند» گفت. اکنون زمان آن رسیده است که خودمان کارها را مرتب کنیم. ما به عنوان لیبیایی می توانیم بهترین کار را در بین خودمان انجام دهیم. به همین دلیل یک ابتکار آشتی را شروع کردم. همچنین خود ما می توانیم فضای امن تری را برای انتخابات تضمین کنیم.
وی در مورد خروج نیروهای خارجی نیز گفت: برخی از ناظران غیر مسلح تحت فرماندهی سازمان ملل قطعاً به ما کمک خواهند کرد، اما نیروهای امنیتی خود ما می توانند حفاظت از آتش بس و انتخابات را تأمین کنند.
نقش بازیگران خارجی در حفظ آتش بس لیبی
هیئت لیبی یقین دارد که آتش بس که از اکتبر سال ۲۰۲۰ برقرار است را همچنان حفظ خواهد کرد. اما منتقدان می گویند این امر به دلیل توافق محرمانه ترکیه و روسیه است. آنکارا و مسکو بخش بزرگی از مزدوران و مشاوران نظامی را به لیبی آورده اند و پس از یک سال و نیم جنگ در اطراف طرابلس ، دریافته اند که تقسیم حوزه نفوذ در ثروتمندترین کشور آفریقا به نفع هر دو آنها است. با این حال اکنون طبق روند برلین که در ژانویه سال ۲۰۲۰ در آلمان آغاز شد ، آنها باید نیروهای خود را بیرون بکشند.
سامح شکری ، وزیر امور خارجه مصر پس از جلسه، از تلاش ترکیه برای به تأخیر انداختن عقب نشینی مزدوران شکایت کرد و از همکار فرانسوی خود لو دریان بخاطر این که خواستار یک جدول زمانی مشخص شده بود تمجید کرد. مصر و فرانسه نیز از ارتش ژنرال حفتر پشتیبانی می کنند که در ازای آن به کماندوهای ویژه آنها اجازه می دهد علیه داعش و سایر گروه های معارض فعالیت کنند. از طرف دیگر ، ترکیه اصرار دارد که مشاوران نظامی این کشور بر اساس پیمان کمک نظامی منعقده با دولت انتقالی لیبی مجاز به حضور هستند.
در واکنش به این امر، «هایکو ماس» در کنفرانس مطبوعاتی در وزارت امور خارجه آلمان گفت: ما آرام نخواهیم ماند تا آخرین نیروی خارجی از کشور خارج شود. در آن زمان وی نجلا المنگوش وزیر خارجه لیبی را دوستانه خطاب کرد و اطمینان داد که معضل سربازان ترکیه بر اساس مراحل مبهم عقب نشینی حل خواهد شد. وی هشدار داد: 'همه چیزدر چارچوب یک مسابقه ماراتن است و نه یک دو سرعت.
در لیبی اما واکنش ها نسبت به کنفرانس برلین مبهم است. رسانه های محلی گزارش می دهند که جاده بین بنغازی و طرابلس ، که خود دبیبه روز دوشنبه آن را افتتاح کرده است ، قابل عبور نیست. وی با نشستن در یک بیل مکانیکی موانع شن و ماسه در جبهه سابق را در مقابل دوربین های تلویزیون پاک کرده بود.
تردیدها در عملی شدن وعده های برلین
نشریه تاگس سایتونگ می نویسد: آلمان نتوانسته است فشار لازم برای عقب نشینی را به ویژه بر ترکیه ، امارات متحده عربی و روسیه سازمان دهد. گفته می شود روسیه و ترکیه هر کدام می خواهند تنها ۳۰۰ نفر از ۲۰ هزار مزدور خود را بیرون بکشند. عده ای نیز می گویند که ماس باید بیش از همه بر لزوم رعایت حقوق بشر در لیبی تاکید می کرد. اما این مسئله فقط در انتهای اعلامیه نهایی ظاهر می شود که طبق آن «مقامات لیبی ، در صورت لزوم در ایجاد یک رویکرد جامع برای مقابله با مهاجرت حمایت خواهند شد.» اما به این سوال که قید «در صورت لزوم» به چه معناست، هنوز پاسخی داده نشده است.
پزشکان بدون مرز اخیراً به دلیل خشونت بیش از حد ، ارائه خدمات درمانی به پناهندگان را در دو بازداشتگاه دولتی متوقف کردند. در آنجا هر چهار پناهجو یک متر مربع فضا دارند. گزارش هایی از شکنجه ، گرسنگی و خودسری وجود دارد. در حال حاضر اعتقاد بر این است که بیش از ۶۵۰ هزار پناهنده در شرایط وحشتناکی در لیبی زندگی می کنند.
آلمان این مسئله را در کنفرانس برلین بسیار اندک مورد تاکید قرار داد و دلیل آن احتمالاً این بود که فقط در این سال ۱۴ هزار پناهنده توسط 'گارد ساحلی' لیبی از دریای مدیترانه به این جهنم بازگردانده شدند. و هزینه این عملیات توسط اتحادیه اروپا پرداخت می شود. با ادامه بحران لیبی همچنین افراد بیشتری آواره می شوند. در عین حال کنیا ، نیجر و تونس در شورای امنیت هشدار دادند که مزدوران باید از لیبی خارج شوند زیرا سلاح های آنها تهدیدی برای ثبات کل منطقه است.
در آوریل، ادریس دبی رئیس جمهوری چاد توسط جنگجویانی که از لیبی حمله می کردند کشته شد. گروه موسوم به دولت اسلامی یا بوکو حرام نیز با کمک مزدوران سابق لیبی رشد کرد. اگر یک دولت آینده لیبی از خاک خود بهتر محافظت کند ، این خطر بزرگ وجود دارد که کشورهای ناامید و فقیر مجبور به مبارزه با کسانی شوند که لیبی را ترک می کنند و اکنون باید با کمک های بین المللی با این خطر مقابله شود.