زندگی ماشینی امروز باعث شده چنان درگیر مشکلات و مسایل اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی باشیم که کمتر به سلامت بدن اهمیت دهیم؛ ولی متاسفانه بسیاری از غفلت‌های ناشی از مشغله‌های مختلف، اثرات جبران ناپذیری بر سلامت دارند. کلیه یکی از اندام‌هایی است که اگر مورد بی‌مهری و بی توجهی قرار گیرد، آسیب‌های جدی خواهد دید.
کلیه‌ها عملکرد و نقشی فراتر از تصور دارند. تنظیم فشار خون، تعادل الکترولیتی و تولید سلول‌های قرمز خون به عهده کلیه‌هاست. چنانچه کلیه‌ها یک روز وظایف خود را به درستی انجام ندهند، عملکرد اکثر ارگان‌های بدن، به ویژه قلب مختل می‌شود.
عملکرد کلیه به زبان ساده، دفع زباله‌های بدن است. کلیه روزانه حدود ۲۰۰ لیتر خون تصفیه می‌کند و از آن حدود ۲ لیتر آب اضافی و مواد زائد غربال می‌کند و از طریق مجاری ادراری دفع می‌کند. اگر کلیه‌ها چند ساعت وظایف خود را به درستی انجام ندهند، سایر ارگان‌های بدن با مشکل جدی مواجه می‌شوند.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در حال حاضر حدود ۸۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری‌های مختلف کلیوی مبتلا هستند. بیماری مزمن کلیه (CKD) عامل حداقل ۲.۴ میلیون مورد مرگ در سال است و ششمین عامل مرگ و میر محسوب می‌شود. آسیب شدید کلیه (AKI) به عنوان یکی از مهمترین عوامل بروز بیماری مزمن کلیه، بیش از ۱۳ میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد که ۸۵ درصد این موارد در کشورهای کم‌درآمد یا با درآمد متوسط زندگی می‌کنند.
گرمازدگی بدن و کم‌آبی از عواملی هستند که کلیه‌ها را در معرض آسیب قرار می‌دهند. بر اساس آمار، میزان بیماری‌های کلیوی در تابستان بسیار بیشتر است. سنگ کلیه و عوارض آن، نارسایی حاد کلیه در اثر کم‌آبی و اختلال در عملکرد کلیه به دلیل بیماری‌های ویروسی سیستمیک، از جمله مشکلاتی هستند که در تابستان بیشتر دیده می‌شوند. حال چگونه می‌توان از این عوارض نامطلوب اجتناب کرد؟
به میزان کافی آب بنوشید
معمولا در تابستان به دلیل تعریق بالای بدن، کم‌آبی بسیار شایع است؛ ولی عملکرد صحیح کلیه‌ها نیازمند آب کافی است. نوشیدن هشت لیوان آب در روز ضروری است و پررنگ شدن ادرار یکی از مهمترین نشانه‌های کم‌آبی بدن است. از طرفی عفونت ادراری یکی از مهمترین دلایل کم‌آبی بدن است.
علاوه بر آب، مایعات رقیق، بدون شکر و بدون نمک هم می‌توانند تا اندازه‌ای آب بدن را تامین کنند. ممکن است بگویید من از افرادی هستم که نمی‌توانم آب زیاد بنوشم؛ راه حل این مشکل ساده است؛ آب را با چند تکه لیمو، برگ نعناع یا میوه‌های دیگر طعم‌دار کنید که مطابق ذائقه‌تان باشد. میوه‌هایی مانند خیار، هندوانه، توت فرنگی و طالبی نیز سرشار از آب هستند.
بدن را در معرض گرما قرار ندهید
سعی کنید تا حد امکان از خانه خارج نشوید. در صورت ضرورت لباس نخی روشن بپوشید و از مسیر سایه عبور کنید.
از مصرف خودسرانه دارو اجتناب کنید
یادتان باشد راه حل هر دردی مسکن و قرص آرامبخش نیست؛ داروی اضافی عملکرد کلیه‌ها را مختل می‌کند.
مصرف کافئین را کاهش دهید
کافئین زیاد باعث کاهش آب بدن می‌شود؛ پس تا جایی که می‌توانید مصرف کافئین را کاهش دهید.
غذاهای سالم بخورید
در تابستان باید دقت شود که تعادل مواد غذایی بدن رعایت شود. مصرف مقادیر کافی ویتامین، املاح و مواد معدنی، سبزی و میوه و پروتئین برای محافظت از کلیه‌ها در تمام فصول و به ویژه گرما ضروری است. سیب، اسفناج و اسید چرب امگا ۳ کمک زیادی به سلامت کلیه‌ها می‌کند.
فشار خونتان را هر روز کنترل کنید
فشار خون نقش مهمی در سلامت کلیه‌ها دارد. ممکن است فشار خون در گرما نوسانات بیشتری داشته باشد؛ به همین دلیل کنترل روزانه آن و مشاوره با پزشک ضروری است.
مراقب وزن خود باشید
- استرس را از خود دور کنید و اجتماعی باشید.
- مراقب سطح قند خون خود باشید.
سیگار نکشید
مصرف دخانیات جریان خون مورد نیاز کلیه‌ها را کاهش می‌دهد و بر عملکرد کلیه تاثیر منفی دارد.
اگر مبتلا به بیماری‌های مزمنی از قبیل دیابت، فشار خون و چاقی هستید یا داروی خاصی مصرف می‌کنید، باید به طور مرتب عملکرد کلیه‌ها را چک کنید.
- مصرف نمک را کاهش دهید.
- به طور مرتب ورزش کنید.
- در هوای آلوده از خانه خارج نشوید.
- غذای آماده و سرخ‌شده مصرف نکنید.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، حدود ۱.۷ میلیون نفر سالانه بر اثر آسیب شدید کلیه در جهان جان خود را از دست می‌دهند.
بیماری مزمن کلیه و آسیب شدید کلیه در کودکان بسیار جدی‌تر است و علاوه بر افزایش احتمال مرگ و میر، مشکلات بهداشتی مختلفی را برای آنان در پی دارد.
تهوع و استفراغ، کاهش میزان ادرار، تورم، به خصوص در ناحیه مچ پا و دور چشم، طعم نامطبوع در دهان و احساس بویی شبیه به ادرار در بازدم، خستگی مزمن، تنگی نفس، کاهش اشتها، مشاهده خون در ادرار، مشاهده کف در ادرار، ایجاد ضایعات پوستی و کاهش حافظه از مهمترین علائم نارسایی کلیه محسوب می‌شوند.
لازم است که افراد به محض مشاهده این عوامل؛ به خصوص تغییرات ادرار به پزشک مراجعه کنند. تشخیص انواع بیماری های کلیوی به کمک آزمایش خون و ادرار و سونوگرافی انجام می شود. در صورت مراجعه زودهنگام به پزشک، بسیاری از بیماری های کلیه قابل درمان هستند؛ ولی در صورت بی توجهی به نارسایی منجر می‌شوند.