به گزارش روز سه شنبه گروه فرهنگی ایرنا یکی از اهداف فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تدوین فرهنگ جامع زبان فارسی است؛ طرحی که در گروه فرهنگ‌نویسی فرهنگستان و به سرپرستی دکتر علی‌اشرف صادقی، مدیر این گروه دنبال می‌شود و در پی تدوین فرهنگی جامع با شیوه‌ای خاص در زبان فارسی است. برای تدوین این فرهنگ، فرهنگستان پیکره‌ای رایانه‌ای با قابلیت جست‌وجو از متون زبان فارسی فراهم آورده که شامل بیش از ۱۵۰۰ متن ادبی کهن و معاصر، متن روزنامه‌ها و حتی وبگاه‌های اینترنتی است.
این پیکره وسیع‌تر از سایت‌های موجود برای دسترسی به متون کلاسیک ادبیات فارسی؛ مانند سایت گنجور و نرم‌افزارهایی از قبیل دُرج است و ناگفته پیداست کار بسیاری پژوهشگران زبان و ادب فارسی را به دلیل قابلیت‌هایی مانند جست‌وجوی کلمات در این متون ساده می‌کند. جمعی از دانشجویان و پژوهشگران فعال زبان و ادبیات فارسی سال گذشته درخواست دسترسی عمومی به پیکره‌های متنی فرهنگستان را به صورت جمعی طرح کردند که در میان آنها اسامی چون ژاله آموزگار، مصطفی جیحونی، محمدجعفر یاحقی، حسین معصومی همدانی، محمود بی‌جن‌خان، رسول جعفریان نیز به چشم می‌خورد.
این پویش که از مرداد ۹۹ آغاز شده بود، ۱۸ آذر گذشته نامهای رسمی به دبیرخانه فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای امکان دسترسی عمومی این پیکره ارائه داد. در پی این امر غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی طی نامهای به علی‌اشرف صادقی امکان دسترسی عمومی به این پیکره را از وی جویا شد.
صادقی نیز بهمن ۱۳۹۹ به این درخواست پاسخ داد و ضمن بیان اینکه گروه به طور کلی با استفاده محققان مختلف از این پیکره مخالفتی ندارد، پاره‌ای مشکلات زیرساختی و فنی را در ارائه دسترسی به آن برای محققان خارج از فرهنگستان برشمرد. (اینجا بخوانید)
اکنون فرهنگستان از امضای تفاهم‌نامه همکاری با مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی (نور) با هدف تولید نرم‌افزارهای برخط و برون‌خط و همکاری‌های متنوع دیگر یعنی راه اندازی وبگاه سامانه جست‌وجوی پیکره فرهنگستان زبان و ادب فارسی در چارچوب همین تفاهم‌نامه خبر داده است.
به گزارش فرهنگستان زبان و ادب فارسی این تفاهم نامه ۱۲ تیر به امضای روسای دو مجموعه یادشده یعنی غلامعلی حدادعادل و حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین بهرامی رسیده است و قرارداد «راه‌اندازی وبگاه سامانۀ جست‌وجوی پیکرۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی»، در قالب همین تفاهم‌نامه، میان دو مجموعه منعقد شده است. بر اساس این قرارداد مرکز نور سامانه‌ای را راه‌اندازی خواهد کرد که در آن امکان بهره‌مندی پژوهشگران از پیکرۀ فرهنگ‌نویسی فرهنگستان به‌صورت برخط، فراهم بشود.
مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی (نور)، با سابقۀ بیش از سه دهه فعالیت در حوزۀ فنّاوری اطلاعات، محصولات نرم‌افزاری متعددی را تولید کرده که برای پژوهشگران فارسی‌زبان شناخته‌شده است. از میان این محصولات می‌توان به کتابخانۀ نور (نورلایب)، پایگاه مجلات نور (نورمگز) و پژوهیار (نرم‌افزار استناددهی و سازمان‌دهی منابع پژوهشی) اشاره کرد.
همچنین، این مرکز فعالیت‌های متنوعی در زمینۀ تولید نرم‌افزارها و پیکره‌های مرتبط با زبان و ادب فارسی انجام داده است؛ از جمله نرم‌افزار «پاک‌نویس» (دستیار هوشمند نگارش فارسی)، پایگاه «پیکرگان» (پایگاه انتشار تولید داده‌های زبانی) و نیز نرم‌افزارهای فردوسی، حافظ، سعدی و مولوی.
به گزارش ایرنا، تشکیل فرهنگستان زبان و ادب فارسی با هدف حفظ سلامت و تقویت و گسترش زبان فارسی و تجهیز آن برای برآوردن نیازهای روزافزون فرهنگی و علمی و فنی و رفع تشتّت و ایجاد هماهنگی در فعالیت‌های مراکز فرهنگی و پژوهشی در حوزۀ زبان و ادب فارسی و سازمان دادن به تبادل گسترده و پربار تجربه درزمینۀ تحقیقات و مطالعات در این حوزه و صرفه‌جویی در نیرو و استفادۀ صحیح از کارشناسان و پژوهشگران و ایجاد مرجعی معتبر و برخوردار از وجهه و حیثیت جهانی در ایران در جلسه‌های ۲۰۸ و ۲۰۹ شورای عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۶۸/۱۰/۲۶ و ۶۸/۱۱/۲۴ تصویب شد.
در بدو تأسیس فرهنگستان، شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۱۷ تن از محققان و ادیبان و صاحب‌نظران برجستۀ زبان و ادب فارسی را انتخاب و برای صدور حکم عضویت در شورای فرهنگستان به ریاست جمهوری معرفی کرد. سرانجام نخستین جلسۀ شورای فرهنگستان در تاریخ ۶۹/۶/۲۶ به دعوت وزارت فرهنگ و آموزش عالی (وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری امروز) در محل نهاد ریاست جمهوری برگزار شد.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی اکنون ۱۴ گروه پژوهشی به نامهای آموزش زبان و ادبیات فارسی، زبان و رایانه، ادبیات تطبیقی، ادبیات انقلاب اسلامی، برون‌مرزی، زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، تحقیقات ادبی، دستور زبان فارسی و رسم الخط، واژه‌گزینی، فهرست‌نویسی، تصحیح متون، ادبیات معاصر، مطالعات زبان و ادبیات فارسی در آسیای صغیر و دانشنامه زبان و ادبیات فارسی در شبه قاره دارد که هر گروه با مدیر، گروه مشاوران متخصص و پژوهشگران کارآزموده در آن حوزه اداره می‌شود.
غلامعلی حدادعادل از سال ۱۳۸۷ تاکنون رئیس فرهنگستان است. همچنین اکنون دکتر محمدرضا نصیری دبیر و محمد دبیرمقدم معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی هستند.