بدنبال شیوع کرونا در دنیا و ایران در اواخر سال ۹۸ شمسی، برای مقابله با این ویروس در وهله اول داشتن کیت تشخیص کرونا مورد توجه قرار گرفت و این امر یکی از گلوگاه‌های کشور به حساب می آمد. در فراخوانی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در بهمن ماه همان سال منتشر کرد، دانش بنیان ها وارد عمل شدند و نخستین کیت تشخیص کرونا تولید یک شرکت دانش بنیان در فروردین ۱۳۹۹ وارد بازار شد و کشور در این خصوص با مشکل مواجه نشد.
در این مدت که کرونا با رنگ و لعاب متنوع مهمان سرزمین ماست، شرکت های دانش بنیان و متخصصان و محققان کشور تمام توان خود را برای طراحی و ساخت تجهیزات مورد نیاز برای مقابله با این ویروس بکار بستند و آخرین دستاوردها در حال حاضر طراحی و تولید کیت نسل جدید تشخیص کرونا است که به بازار عرضه شده است.
دکتر حمزه چوبین فارغ التحصیل مقطع دکترای ویروس شناسی پزشکی دانشگاه تربیت مدرس و از محققان شرکت‌های دانش‌بنیانی است که اولین کیت تشخیص کرونا را در کشور طراحی کرده و در حال حاضر نیز نسل جدید این کیت را طراحی و تولید کرده است.
وی روز جمعه در گفت وگو با خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا در خصوص این دستاورد افزود: کیت طراحی و ساخته شده، کیت نسل جدید تشخیص کرونا است. کیت های تشخیص کرونا تولید شده در گذشته قادر به تشخیص دو ژن یا دو ناحیه از ویروس بودند که در نمونه در نظر گرفته شده وجود ویروس کرونا را تشخیص می داد.
وی بیان کرد: اما کیت جدید طراحی شده سه ناحیه از ژنوم ویروس یا ساختار ویروس را تشخیص می دهد؛ بنابراین حساسیت این کیت نسبت به کیت های موجود بیشتر است.
چوبین با بیان اینکه حساسیت این کیت ۲ برابر نمونه مشابه خارجی آن است، اظهار داشت: این کیت اولین کیتی است که علاوه بر اینکه سه ژن از ویروس را در نمونه آزمایشی تشخیص می دهد، قادر به تشخیص نوع کرونا (ویروس جهش یافته کرونا) نیز هست.
وی با اشاره به اینکه این کیت نسل جدید، قادر به تشخیص نوع ویروس جهش یافته کرونا از قبیل آفریقایی، هندی، انگلیسی یا برزیلی است، گفت: تشخیص نوع ویروس به لحاظ بالینی اهمیت خاصی ندارند و فقط شیوع این ویروس ها با هم فرق می کند، اما استفاده از این کیت در پیشگیری و برنامه های کلان کشوری در کنترل این بیماری خیلی به کار می آید.
این محقق ادامه داد: ایران جزو معدود کشورهایی است که نوع ویروس کرونا را به سرعت تشخیص می دهد. با توجه به اینکه شیوع ویروس کرونای دلتا (هندی) دو برابر بیشتر از کرونای آلفا(انگلیسی) است؛ بنابراین دانستن نوع جهش کرونا برای جلوگیری از ورود به پیک شیوع بیماری بسیار اهمیت دارد.
چوبین، درخصوص دیگر قابلیت های کیت نسل جدید یادآور شد: زمان انجام تست با این کیت با کیت های مشابه کمتر است، در حال حاضر زمان تست کیت های خارجی موجود در بازار یک ساعت و ۴۵ دقیقه است. اما کیت طراحی شده حاضر یک سال و ۱۰ دقیقه زمان نیاز دارد و دستکم نیم ساعت زودتر جواب تست در مقایسه با نمونه های موجود کیت در بازار آماده می شود.
وی با اشاره به اینکه زمان انجام تست در تعداد بالا متفاوت است، گفت: در کیت طراحی شده سرعت و دقت تشخیص ویروس بالا برده شده است. این کیت در بین کیت های پی سی آر، کیت تشخیص سریع محسوب می شود.
فارغ التحصیل مقطع دکترای ویروس شناسی پزشکی دانشگاه تربیت مدرس در خصوص قیمت این محصول ایرانی یادآور شد: قیمت این کیت نسبت به کیت های مشابه خارجی که نوع ویروس کرونا را تشخیص می دهند تقریبا ۷ تا ۱۳ یورو برای هر تست است، اما این کیت را با قیمت کمتر از ۲ یورو به آزمایشگاه های داخلی ارایه می کنیم.
این فناور افزود: کیت نسل جدید تشخیص کرونا اولین کیتی است که در ایران و در خاورمیانه طراحی و تولید شده و ایران جزو معدود کشورهایی است که با توان متخصصان خود به این فناوری دست یافته است.
وی ادامه داد: ما در تولید کیت های قبلی از طراحی کشورهای معتبر الگوبرداری کرده ایم، اما کیت جدید کاملا ایرانی است و طراحی آن توسط نیروهای جوان خودمان صورت گرفته و مشابه این کیت وجود ندارد.
چوبین، که پیش از این طراح نخستین کیت تشخیص کرونا درکشور نیز بوده است گفت: مجوزتولید این کیت دریافت شده، این کیت در آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت با بهترین کیت خارجی دنیا که برای کشور آلمان است و توسط دستگاه سکانس یابی ارزیابی شده و حساسیت کیت تایید شده است.
وی یادآورشد: درحال حاضراین کیت هم مجوز سازمان غذا و دارو وهم مجوزاداره تجهیزات پزشکی را اخذ کرده است.
مدیر دپارتمان مولکولی این شرکت دانش بنیان با اشاره به اینکه الان در کشور روزی ۱۲۰ هزارتست انجام می شود افزود: تا الان ۱۰۰ هزار تست از این کیت تولید و فروخته شده است و وارد بازار شده است، ما می توانیم درماه یک میلیون تست تولید کنیم، کیت تولید شده ۱۰۰ تستی است اما به دلیل ایجاد آلودگی کمتر در دو ویال ۵۰ تستی طراحی شده است و در این کیت تمام محلول های پی سی آر با هم مخلوط و آماده است و این جزء مزیت های این تست است که کارکردن کاربر با آن را آسان می کند.
چوبین با اشاره به اینکه در کیت های موجود ۳ محلول را با هم مخلوط می کنند یادآور شد: درکیت تولید شده یک محلول که مخلوطی از هر ۳ محلول پی سی آر است وجود دارد.
وی گفت: با توجه به اینکه صادرات اقلام مورد نیاز برای مقابله با کرونا در کشور ممنوع است، در صورت تامین نیاز کشور امکان صادرات نیز خواهیم داشت.
وی با اشاره اینکه این کیت ها درحال حاضر به دانشگاه های علوم پزشکی کشور ارایه شده افزود: اولین واریانت کرونای بتا(افریقای جنوبی) توسط این کیت در بندرعباس تشخیص داده شد، همچنین شیوع اولین واریانت کرونای انگلیسی نیزدر کشورتوسط تیم ما تشخیص داده شد والان در شیوع کرونای دلتا(هندی) با توجه به تست های انجام شده نیزشاهد افزایش آن درکشورهستیم.
وی یادآورشد: این کیت اولین کیتی است که می تواند واریانت تشخیص دهد بنابراین با استفاده از این کیت می توان در تشخیص نوع جهش های ویروس کرونا در کشورو ارایه راهکار برای جلوگیری از شیوع آن اقادام کرد.