صباح زنگنه روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا درباره سمت و سوی سیاست خارجی دولت آیت الله سید ابراهیم رییسی گفت: ارزیابی سیاست دولت جدید باید مبتنی بر چند فاکتور باشد؛ یکی از این فاکتورها سخنان نامزدها در دوران انتخابات و موضع‌گیری کلی جناحی است که از دولت جدید حمایت کرد. یکی از این فاکتورها هم زمانی معلوم می‌شود که این سخنان و آن جناح بندی‌ها در عمل منجر به اتخاذ سیاست شود.
کارشناس ارشد مسائل منطقه عنوان کرد: معمولا صحبت‌های انتخاباتی اولیه فضایی ایجاد می‌کند اما واقعیت روابط و واقعیت حضور در صحنه بین المللی و دوجانبه خود را بر آن صحبت‌های کلی تحمیل خواهد کرد. در صورتی که یک تصور کامل و واقعی از این روابط وجود نداشته باشد، طبعا برای دولت جدید مشکلاتی ایجاد می شود.
وی در توضیح این مسئله گفت: به طور کلی مثل تصوری است که فردی می‌خواهد کوه نوردی کند. از دور کوه را می‌بیند اما راه‌ها، چاه‌ها و احیانا خطرات و پیچیدگی‌های مسیرهای کوهنوردی را هنوز لمس نکرده است و یک تصور خیلی کلی وجود دارد. از این جهت سخنرانی‌ها یک امر است اما لمس واقعیت‌ها یک امر دیگری خواهد بود.
رییسی منقطع از شرایط کشور و تصمیمات نظام نبوده است
صباح زنگنه اضافه کرد: با توجه به اینکه دولت رییسی منقطع از شرایط کشور و تصمیمات نظام نبوده است.ایشان اجمالا در جریان موضوعات قرار دارد اما عمق و ابعاد آن در افق روابط براین دولت هنوز برای وی مکشوف نشده است و به تدریج وارد این مسائل خواهد شد.
کارشناس ارشد مسائل منطقه گفت و گو با خبرگان سیاست و کارشناسان روابط دوجانبه و روابط چندجانبه را از راه‌های تعدیل و تصحیح دیدگاه‌های افراد در مراحل مختلف عنوان کرد.
رییسی از برجام برای گشایش اقتصادی حمایت می‌کند/تعهدات و انتظارات باید متوازن باشد
وی در ادامه درباره مواضع رییسی درباره مذاکرات هسته‌ای و برجام گفت: با توجه به اینکه برجام یک توافق ملی بوده و مذاکرات‌آن زیر نظر مقام معظم رهبری انجام گرفته است، طبعا دولت سیزدهم هم از برجام برای ایجاد گشایش در مسائل اقتصادی کشور حمایت می‌کند وگرنه اگر گشایشی ایجاد نشود، برجام هم معنا نخواهد داشت.
زنگنه ادامه داد: برجام یک داد و ستد و توافق دوطرفه است که جمهوری اسلامی ایران انتظارات و تعهداتی دارد. طرف‌های مقابل هم یک انتظارات و تعهداتی دارند. اگر این انتظارات و تعهدات به صورت متوازن پیش برده نشود، قطعا چه رییسی یا هر رییس جمهوری دیگری نخواهد پذیرفت که یک طرفه به تعهدات عمل کنیم اما طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکند.
به گزارش ایرنا زنگنه در پاسخ به سوال دیگری درباره پیشروی های اخیر طالبان در افغانستان و نوع مواجهه دولت سیزدهم با این مسئله گفت: افغانستان همسایه مهم ایران است و استقلال این کشور هم برای ایران جزو اولویت‌ها بوده است.
به گفته این کارشناس مسائل بین المللی، افغانستان در نیم سده اخیر دچار فراز و نشیب‌های زیادی شده است. این کشور به مدت ده سال از سوی شوروی سابق اشغال شد و مردم افغانستان؛ همسایگان این کشور و حتی کشورهای غربی این کشور را مجبور به ترک افغانستان کردند.
کارشناس ارشد مسائل منطقه تاکید کرد: افغانستان بعد از اشغال شوروی به مدت ۲۰ سال توسط آمریکا اشغال شد و بین این دو مقطع اشغال اوضاع نابسامان سلطه طالبان هم بوده است و همواره در داخل افغانستان ناامنی و زد و خورد و تعارض‌ها وجود داشته است.
وی خاطرنشان کرد: تا زمانی که گروه‌های افغانستانی به یک جمع بندی داخلی نرسند و به همه مولفه‌های اجتماعی و سیاسی آن احترام گذاشته نشود، این وضعیت ادامه‌دار خواهد بود. واقعیت این است که قدرت‌های بزرگ خارجی برای افغانستان خواهان ثبات و آرامش نیستند و هر کدام از اینها به دنبال منافع خود و ضربه زدن به رقبای خود هستند. همه این موارد را باید در نظر گرفت.
طالبان نشان دهد که آماده همکاری و تعامل با مردم افغانستان و همسایگان است
زنگنه یادآورشد: طالبان به عنوان بخشی از جامعه مردم افغانستان هستند و علاوه بر اینکه یک مولفه اجتماعی هستند، یک مولفه ایدئولوژیک هم محسوب می‌شوند. اینکه ایدئولوژی طالبان تا چه حد اصلاح و تعدیل شده، بحث مهمی است که خود مردم افغانستان و طالبان جدید باید شرایط خود را توضیح بدهند و نشان دهند که یک نسخه جدید و سازنده آماده همکاری با همه مردم افغانستان و همسایگان دارند.
این کارشناس مسائل منطقه ادامه داد: این امر وظیفه خود طالبان است اما بقیه مولفه‌های اجتماعی و سیاسی این کشور نیز جایگاه خود را دارند. ایران هم باید با همه این مولفه‌ها کار کند و برای توسعه منافع مشترک بین ایران و هر کدام از این جریان‌ها و مولفه‌ها بپردازد و همواره به همکاری و اجماع ملی در افغانستان دعوت کند.
وی با بیان اینکه بدون اجماع ملی در این کشور وضعیت مهاجرت، زد و خوردهای طالبان و گروه‌ها و دولت مرکزی ادامه دار خواهد شد، اظهار کرد: باید به همه اینها تفهیم کرد که فشار آوردن به مردم افغانستان و مجبور کردن آنها به ترک دیار خود مشکلات آنها را بیشتر خواهد کرد.
عامل نهایی در بهبود مناسبات ایران و عربستان اراده دو طرف است
زنگنه در ادامه درباره سیاست‌های دولت سیزدهم در قبال عربستان هم گفت: سیاست کلی نظام این است که با همه کشورهای همسایه روابط خوب، حسنه و رو به توسعه داشته باشد. منتهی این سیاست کلی وقتی که در واقعیت‌ها پیاده می‌شود، با موانعی مواجه می‌شود.
این کارشناس مسائل بین المللی یادآورشد: اگر اراده ما بر بهبود و توسعه روابط باشد، باید دید که اراده طرف مقابل چیست. علاوه بر اراده طرف مقابل و دو طرف، یک اراده‌های خارج از اراده دو طرف هم وجود دارد و آن اراده قدرت‌های بزرگ است که هرچند عامل تعیین کننده نهایی نیست اما به هر حال عامل مهمی است.
زنگنه با بیان اینکه عامل تعیین کننده نهایی اراده دوطرف است، گفت: این اراده اگر بر مبنای منافع مشترک و احترام به یکدیگر و افزایش امنیت و ثبات در منطقه تنظیم شود، اراده قدرت‌های خارجی کمتر می‌تواند بر آن اثرگذار باشد.
مقابله با نفوذ رژیم صهیونیستی/ حمایت از مقاومت مردم فلسطین
وی درباره راهکارهای مقابله با رژیم صهیونیستی در دولت سیزدهم تصریح کرد: ابراهیم رییسی مانند دولت‌های گذشته این رژیم را به رسمیت نمی‌شناسد و از اقدامات خصمانه این رژیم هم مطلع است اما جزییات بسیار زیادی باید شکافته شود تا رفتار با رژیم صهیونیستی درست انتخاب شود. طبعا مقابله با عوامل نفوذ این رژیم در کشورهای همسایه و منطقه بحشی از این موضوع را تشکیل می‌دهد.
کارشناس ارشد مسائل منطقه افزود: حمایت از مقاومت مردم فلسطین که تحت شدیدترین فشارها و تهدیدها قرار گرفتند و سرزمین، هویت، میراث فرهنگی و آزادی آنها در محاصره و تحت تسلط و توسعه طلبی رژیم اشغالگر قرار گرفته، یک اصل است که در قانون اساسی آمده و حتی در عقلانیت سیاسی هم این وجود دارد که باید با سیاست‌های توسعه گرانه و نژادپرستانه این رژیم باید مقابله کرد و به مردم فلسطین که در خط مقدم این مقاومت هستند، کمک کرد تا در مقابل سیاست‌های نژاپرستانه و استعمارگونه اسرائیل ایستادگی کنند.
دولت سیزدهم از موضع اعتماد و خودباری با روابط بین الملل برخورد کند
کارشناس ارشد مسائل منطقه مهم‌ترین اصلی که باید در اولویت سیاست خارجی قرار بگیرد این است که ایران همواره یک کشور بین المللی بوده است و قطع ارتباط‌های بین المللی ایران با دنیا یعنی انزوا، شکست در خیلی از مسائل اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی.
ایران همواره مسئول تجارت با دنیا تا اروپا، آفریقا و چین همه جا تجار، شخصیت‌ها وعلمای ایرانی رفت و آمد داشتند و علما و بازرگانان همه این کشورها با ایران رفت و آمد داشتند و ایران در این زمینه مرکزیت داشت.
وی یادآور شد: ارتباط بین المللی ایران باید مورد تاکید قرار بگیرد و دولت سیزدهم باید از موضع اعتماد و خودباوری با روابط بین الملل برخورد کرد نه از موضع ترس، نگرانی و یا از موضع استغنا و بی‌توجهی.
زنگنه در پاسخ به اینکه دولت رییسی در روابط و سیاست بین الملل از چه موضعی بهره می‌برد؟ گفت: دولت سیزدهم از این جهت هنوز مانند ماهی در دریاست که نمی‌دانیم چند کیلو وزن دارد، چه خوراکی دارد و با چه محیطی می خواهد کار کنند. اینها خیلی مهم است، آیا می‌خواهد بدون درنظر گرفتن ابعاد آن در میان کوسه‌ها شنا کند یا در محیط آب‌های کم عمقی که ممکن است اکسیژن نداشته باشد. باید بتدریج ابعاد سیاست‌های خود را روشن کند تا بشود درباره این دولت قضاوت کرد
وی در عین حال رییسی را فرد باهوش و محتاطی دانست و گفت: رییسی نه به افراط و نه به تفریط گرایش پیدا نخواهد کرد و وضعیت متعادلی را در سیاست‌های خود اتخاذ خواهد کرد.
این کارشناس ارشد مسائل بین المللی در پاسخ به این سوال که تغییر در سیاست خارجی کشور در دولت سیزدهم چقدر محتمل است، گفت: امیدوارم هستیم با توجه به اینکه یک‌دستی هم در ارکان حاکمیت بوجود آمده، رییسی بتواند از این شرایط بیشترین بهره را ببرد. ایشان به خوبی می‌داند که اگر موفقیتی کسب نشود، به این یک‌دستی و این تفکر ضربه وارد خواهد شد به طوری که تا ده‌ها سال ممکن است دیگر کسی به این تفکر گرایش پیدا نکند.