راه آهن آستارا - آستارا بین ایران و جمهوری آذربایجان در فروردین ماه ۹۷ افتتاح شد و قطارهای باری روسی و جمهوری آذربایجان برای تخلیه و بارگیری کالا وارد بارانداز ریلی آستارا در غرب گیلان شدند و امروز به دلیل اینکه هنوز راه آهن آستارا به رشت متصل و در واقع کریدور ریلی شمال - جنوب تکمیل نشده است، بار قطارها از بارانداز آستارا به وسیله کامیون به نقاط مختلف ایران حمل می شود.
برای ایمنی گذر قطارها و خودروها، عملیات احداث پل تقاطع ریل و جاده در اردیبهشت ماه ۹۷ با برنامه زمانبندی تکمیل طرح ظرف ۲ سال، آغاز شد اما اکنون به سرانجام نرسیده و مشکل کندی تردد و ترافیک خودروها، جدی و مورد گلایه شهروندان، گردشگران و مسافران است.
اکنون خط آهن آستارا - آستارا مانند یک خط عمودی، درست از وسط کمربندی آستارا - اردبیل می گذرد و هم در زمان هایی که قطار از ریل می گذرد، عبور و مرور وسایل نقلیه از جاده کمربندی قطع و برای دقایقی دچار ترافیک شدید می شود و هم در سایر وقت ها به خاطر هم سطح نبودن ریل و جاده و وجود دست اندازهای متعدد، تردد خودروها از تقاطع به کندی و با ترافیک صورت می گیرد.
پلیس راه آستارا با اشاره به حجم بالای تردد در کمربندی آستارا - اردبیل، اعلام کرده در سه سال گذشته در مسیر شهرک عباس آباد تا روبروی پایانه مرزی، ۲۵۷ فقره تصادف فوتی و جرحی رخ داده و بیشترین علت آن سرعت غیرمجاز بوده است. فرمانداری آستارا نیز بر افزایش گشت پلیس در محور آستارا-اردبیل برای تسریع هدایت تردد خودروها، مقابله با تخلفات رانندگی و کاهش تصادفات تاکید می کند.
مشخصات پل تقاطع ریل و جاده
معاون برنامه ریزی و امور عمرانی فرماندار آستارا پیشرفت فیزیکی این طرح عمرانی مهم را بیش از ۴۵ درصد اعلام کرده و از اعمال پیگیری های لازم برای ساخت و تکمیل آن خبر داده است.
کامبیر لقمانی مقدم افزود: پل روگذر برای رفع مشکل تقاطع راه آهن ایران و جمهوری آذربایجان با محور ارتباطی آستارا-اردبیل با سرمایه گذاری جمهوری آذربایجان اجرا می شود و طول پل ۹۰۰، عرشه آن ۱۰۰، هر یک از سطوح طرفین شیب دار آن ۴۰۰، ارتفاع پل ۱۲ و عرض آن ۲۳ متر خواهد بود.
وی معتقد است با افتتاح این پل، خودروهای محور ارتباطی آستارا - اردبیل از روی آن عبور خواهند کرد و رفت و آمد قطارهای خارجی به بارانداز راه آهن آستارا، مانعی برای محور آستارا - اردبیل ایجاد نخواهد کرد.
بنا بر نظر او همیشه ۶۰ تا ۷۰ درصد عوامل اجرایی و کارگران پروژه، بومی و بقیه به تناسب نوع تخصص و کار فنی، غیربومی بوده اند.
معاون برنامه ریزی و امور عمرانی فرماندار آستارا تصریح کرده که علاوه بر این طرح عمرانی، بار انداز راه آهن و ریل گذاری مسیر آستارا - رشت نیز برای توسعه حمل و نقل و تجارت داخلی و خارجی در این شهرستان مرزی در حال اجراست و با تکمیل آنها تحول بزرگی در نقل و انتقال کالا و اقتصاد برون مرزی روی خواهد داد.
پنج ماه وقفه احداث پل در سال ۹۷
عملیات اجرایی پل تقاطع ریل و جاده، بارانداز ترمینال و خط ریلی از بهمن ۹۷ دچار وقفه شده بود و با پیگیری مسئولان این شهرستان، بعد از پنج ماه یعنی در تیرماه ۹۸ بار دیگر فعال و زمینه بازگشت کارگران و عوامل فنی بر سر کار فراهم شد.
اکبر شیرین پیمانکار و مجری وقت طرح ملی راه آهن آستارا در سال ۹۸ علت توقف چند ماهه این طرح را، مشکلات اسناد مالی و روند تأیید آنها بین شرکت‌های راه آهن ایران و جمهوری آذربایجان اعلام کرده بود.
ولی داداشی نماینده وقت مردم آستارا در مجلس شورای اسلامی که علت توقف پنج ماهه این طرح را پیگیری می‌کرد، از برطرف شدن موانع و فعال شدن ۱۰ درصد ظرفیت و مراحل کاری آن خبر داده و تصریح کرده بود که دولت جمهوری آذربایجان برای این طرح بزرگ ۶۰ میلیون دلار سرمایه گذاری کرده و باید اسناد هزینه‌های مالی آن برای تأیید به باکو پایتخت آن کشور ارسال می‌شد و تعلل در این کار، علت توقف عملیات اجرایی بود.
وی گفته بود: به دنبال انتقادها، دیدارها و پیگیری‌ها در وزارت راه و شهرسازی، شرکت‌های ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور و راه آهن جمهوری اسلامی ایران، موانع رفع شد و به تدریج، همه بخش‌ها و جبهه‌های کاری این طرح فعال خواهد شد و همه کارگران بر سر کارهای خود بازخواهند گشت.
اکبر شیرین پیمانکار و مجری وقت طرح ملی راه آهن آستارا نیز در سال ۹۸ علت توقف چند ماهه این طرح را، مشکلات اسناد مالی و روند تأیید آنها بین شرکت‌های راه آهن ایران و جمهوری آذربایجان اعلام کرده بود.
به گفته او ۹۰ درصد مشکلات یاد شده با پیگیری مسئولان برطرف و کار عمرانی طرح، در یک جبهه کاری آغاز شده بود و در اوج ساخت و ساز این طرح ۵۰۰ کارگر مشغول به کار بوده اما بعدها شمار آنها کم شده بود.
وقفه عملیات اجرایی پل در سال ۹۸
احداث پل در سال ۹۸ نیز با کندی و رکود همراه بود و معاون برنامه ریزی و عمرانی فرماندار آستارا علت آن را معطلی تایید نقشه های فنی و مهندسی و کمبود مقطعی مصالح رودخانه ای اعلام کرد.
لقمانی مقدم اظهار کرده بود که اعتبارات اجرایی این طرح از فاینانس و سرمایه گذاری جمهوری آذربایجان تامین می شود و نیاز به بررسی و تایید دارد و ممنوعیت ورود ماشین آلات و خودروهای سنگین به رودخانه مرزی برای برداشت شن و ماسه از آغاز هر سال تا نیمه اردیبهشت ماه به علت همزمانی با فصل تخم ریزی ماهیان در رودخانه ها، از دیگر دلایل کندی عملیات اجرایی پروژه است.
به گفته وی برای تکمیل طرح های ریلی، به حدود یک میلیون متر مکعب مصالح رودخانه نیاز است در حالی که میزان تولید مصالح در رودخانه مرزی آستارا سالانه ۱۰۰ هزار متر مکعب است و از آن، برای سایر طرح های عمرانی نیز استفاده می شود.
ورود دادگستری به پرونده پروژه
اکنون در سال ۱۴۰۰ که پشتیبانی و مانع زدایی از طرح های عمرانی در سرلوحه کار مسئولان قرار دارد، رئیس دادگستری آستارا به تبع رویکرد قوه قضائیه در پیگیری پروژه های نیمه تمام و رها شده، از رصد طرح های ناتمام و مشکل دار خبر می دهد و می گوید: پروژه‌هایی نظیر راه‌آهن و مسکن‌مهر آستارا نیمه‌تمام مانده و دچار مشکلات و ابهام هستند و دستگاه قضا علاوه بر تاکید به روشنگری و پاسخگویی متولیان، با هر گونه فساد و تخلف برخورد خواهد کرد.
عباس جاذب اظهار کرد: متاسفانه پیمانکار پروژه ریلی آستارا بر اثر ابتلا به کرونا جان خود را از دست داده و اکنون مشخص نیست پیمانکار و متولی اصلی این طرح چه کسی است و باید ابهام ها برطرف شود و مجری یا متولی پروژه در خصوص زوایای اجرایی و مالی آن پاسخگو باشد.
حجت الاسلام کاظم حافظ نیا امام جمعه آستارا هم، ورود دستگاه قضا برای پیشبرد طرح های عمرانی را تحسین برانگیز خوانده و گفته است: باید مردم به عنوان صاحبان اصلی نظام اسلامی، بدون مصلحت سنجی های دروغین در جریان برنامه ها و طرح ها قرار گیرند.
غلامرضا مرحبا نماینده مردم آستارا در مجلس شورای اسلامی هم با اشاره به تعهد جمهوری آذربایجان به ۶۰ میلیون دلار سرمایه گذاری در پروژه های ریلی آستارا، معتقد است که منافع و مصالح ایران در این پروژه محقق نشده است.
وی می گوید: جمهوری آذربایجان تا امروز فقط ۲۰ میلیون دلار از میزان تعهد خود را در طرح های ریلی آستارا سرمایه گذاری کرده است و با وجود اینکه پروژه های ریلی تحت سرمایه گذاری جمهوری آذربایجان از جمله پل تقاطع ریل و جاده در موعد زمانبندی تکمیل نشده، کشور همسایه با مبادلات تجاری از این مسیر، چند برابر سرمایه گذاری ناقص خود سود برده است.
شهرستان مرزی بندر آستارا با ۹۱ هزار نفر جمعیت و ۲۵ کیلومتر راه اصلی، ۱۴۸ کیلومتر راه روستایی و ۱۵ کیلومتر بزرگراه در غرب استان گیلان و همسایگی جمهوری آذربایجان واقع شده و با داشتن سه مرز زمینی، دریایی و ریلی از مبادی مهم حمل و نقل و تجارت خارجی است و تکمیل پل تقاطع ریل و جاده که مورد تاکید و تقاضای شهروندان و گردشگران است، می تواند نویدبخش به سرانجام رسیدن سایر طرح های ریلی و مهم این شهرستان مرزی باشد.
گزارش از عیسی پاشاپور