ابوالفضل ظهره‌وند در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا درباره تحولات اخیر افغانستان و پیشروی‌های طالبان گفت: طالبان به دلیل سردرگمی دولت و آشفتگی که در جبهه‌ها و جنبش‌های مناطق مختلف رخ داده، از فرصت استفاده کرده و شهرهایی که از نظر دفاعی ضعیف هستند را اشغال می‌کند.
سفیر پیشین ایران در افغانستان به دو دلیل، سقوط پایتخت افغانستان را در مدت کوتاه محتمل ندانست و افزود: طالبان می‌دانند که اگر وارد شهرها شوند، اوضاع ممکن است به ضرر آنها تغییر کند به همین دلیل در پی این هستند شهرهای متوسط واقع در شمال و شرق افغانستان را اشغال و با خود همراه کنند و پیش از کابل، شهرهایی مثل مزار شریف و به ویژه هرات را تحت کنترل خود بگیرند.
ظهره‌وند خاطرنشان کرد: نکته بعدی این است که آنها منتظر زمان خروج کامل نیروهای نظامی آمریکا و نیروهای حافظ فرودگاه کابل هستند تا به پایتخت افغانستان حمله کنند.
وی عنوان کرد: طالبان در پی این است که به تعداد شهرستان‌های در تصرف خود بیفزاید و کابل را نقطه پایانی عملیات خود قرار دهد و همچنین ارزیابی کند که در سایر بخش‌ها با چه مسائلی روبه‌رو می‌شود. اگر توانست مناطقی که به تصرف درآورده است را در یک هفته یا ۱۰ روز آینده تثبیت کند و با واکنش مردمی مواجه نشود، مصمم‌تر به عملیات خود ادامه می‌دهد تا شهرهای اصلی چون قندهار، جلال آباد و هرات و مزار شریف را تصرف کنند و پس از آن با خروج کامل نیروهای آمریکایی، کابل می‌تواند هدف نهایی طالبان باشد.
اضافه شدن نیروهای مردمی به ارتش خلاء خروج نیروهای آمریکا را پر می‌کند/ ساکنین شهرهای بزرگ به راحتی زیر بار حکومت طالبان نمی‌روند
این کارشناس مسائل افغانستان در پاسخ به پرسشی درباره علل ضعف ارتش افغانستان مقابل طالبان، گفت: ارتش افغانستان از نظر تجهیزات و توانایی‌های بالقوه قوی‌تر از گذشته است . علاوه بر این با اضافه شدن نیروهای مردمی به ارتش، خلأ ناشی از خروج آمریکایی‌ها نیز پر می‌شود و این می‌تواند عامل دیگری برای نگرانی طالبان باشد. همچنین بخش اصلی جمعیت شهرهای بزرگ افغانستان از نظر تعداد و کیفیت قطعاً به راحتی زیر بار حکومت طالبان نمی‌روند.
ظهره‌وند یادآور شد: اگر مدیریت صحیحی در افغانستان می‌بود وضعیت به این شکل در نمی‌آمد و به طور قطع مسوولان افغانستانی مقصر این حوادث هستند.
این کارشناس سیاسی، درباره دیپلماسی افغانستان در وضعیت ناامنی فعلی، ادامه داد: در شرایط کنونی آنچه دولت کابل باید در دستور کار قرار دهد قطعاً پر کردن خلأ ناشی از خروج آمریکا است.
وی ادامه داد: در حال حاضر تاجیکستان بیش از یکهزار نیرو در نوار مرزی خود مستقر کرده و روس‌ها نیز اعلام آمادگی کرده‌اند که به دلیل بروز ناامنی در شمال افغانستان و یا مرزهای مجاور نیز وارد عمل شوند و این به معنای دیپلماسی و میدان است. نیاز است دولت ظرفیت‌هایی را برای مهار تهدیدها و ناامنی‌ها به صحنه بیاورد و فعال کند.
ظهره‌وند اظهار کرد: موضوع دیگر این است که افغانستان در روابط با پاکستان ببیند چه مقدار می‌تواند اسلام آباد را متقاعد کند که بر شیوه رفتاری طالبان اثرگذار شده و آنها را به انجام مذاکره و مشارکت در قدرت راضی کند.
سفیر سابق ایران در افغانستان افزود: دولت کابل به آتش بس، مذاکره و سهیم کردن طالبان در دولت تاکید دارد، اما طالبان خواستار تصرف کامل افغانستان و شکل‌دهی به امارت مد نظر خود است.
طالبان سیاست پیروزی در سایه ارعاب را کنار گذاشته است
وی درباره تغییرات رفتاری طالبان در سال‌های اخیر عنوان کرد: واقعیت این است که رفتار طالبان از نظر رویکرد و ماهیت یکی است. با این وجود طالبان در این دوره در مقایسه با دهه هفتاد خورشیدی تغییراتی داشته است. این گروه در این دوره پیروزی در سایه ارعاب را از دستور کار خارج کرده است و سعی می‌کند میزان خشونت را تا حد امکان کاهش دهد در عین حال اما فیلم‌ها و گزارش‌هایی که می‌رسد ناظر بر تداوم رفتار گذشته است.
این دیپلمات پیشین درباره اینکه چرا دولت افغانستان نتوانسته میان رهبران سیاسی و جهادی اجماع ایجاد کند، گفت: عاملی که سبب آشفتگی بی‌نظمی و انفعال نیروهای جهادی و مردم شده، نوع رفتار مسوولان افغانستان است که نمی‌پذیرند شورای عالی دولت به شکل کامل تشکیل شود.
ظهره‌وند ادامه داد: دولت افغانستان مسوولیت خود برای مسلح کردن مردم را باید به رهبران و احزاب جهادی بدهد زیرا زمانی که آنها مردم را مسلح می‌کنند، اوضاع را کنترل می‌کنند اما در حال حاضر دولت به راحتی سلاح توزیع می‌کند که می‌تواند خطرناک باشد. زیرا آنها بدون چارچوب مشخص این اقدامات را انجام می‌دهند و پخش سلاح عامل ناامنی و ایجاد جنگ داخلی می‌شود.
سفیر سابق ایران در افغانستان درباره احتمال مقاومت شهرها برابر هجوم طالبان اظهار کرد: اگر شورای عالی دولت و شورای عالی رهبران جهادی شکل بگیرد و رهبران جهادی بتوانند مسوولیت‌های خود را با دولت و ارتش افغانستان تعریف کنند با شکل‌گیری جریان مقاومت، معادلات به نفع مردم و دولت افغانستان تغییر می‌کند. در غیر اینصورت با ادامه وضعیت فعلی و بهم ریختگی موجود پیشروی‌های طالبان ادامه خواهد داشت.
ظهره‌وند افزود: در حال حاضر طالبان در مناطقی مانند اطراف فیض‌آباد، صفحات شمال مثل میمنه و اطراف استان بلخ، دره صوف فعالیت و پیشروی می‌کند که به‌شکل سنتی پایگاهی نداشته است اما به هم ریختگی جبهه مقابل، فضای پیشروی را برای آنها ایجاد کرده است.
این کارشناس مسائل افغانستان تصریح کرد: اگر مقاومتی بخواهد ایجاد شود قطعاً در مناطق شمال، حوزه ازبک‌ها و تاجیک‌ها و همچنین در حوزه مناطق پشتون خواهد بود. عمده پشتون‌ها در ارتش و نیروهای مردمی و بدنه دولت هستند. بنابراین اگر آنها بتوانند ساماندهی لازم را داشته باشند، می توانند روند پیشروی‌ها را متوقف کرده و معادلات را به نفع خود تغییر دهند.
ظهره‌وند ادامه داد: بهتر است مردم افغانستان از هر نژاد و مذهب با هم بنشینند و بیرون از اراده بیگانه مذاکره کنند. افغان‌ها با استفاده از روش‌های گذشته خود باید تشکیل مجمع ریش‌سفیدان بدهند و مسائل را حل کنند و مدل حکمرانی صحیحی را در پیش بگیرند که خواست اکثریت مردم است زیرا بی توجهی به نظر مردم فرجام خوبی نخواهد داشت.