چشمانتان را ببندید و برای لحظه ای دنیا را بدون درخت، کوه، دشت، دریا و حتی حیوانات و گیاهان تصور کنید، قطعا دنیای ترسناک و برهوتی خواهد بود، انسان در برهوت جز سردرگمی راه دیگری نخواهد داشت، دانشمندان معتقدند با توجه به نحوه رفتار انسان با طبیعت و مصرف بی رویه از منابع زیستی، رسیدن به چنین دنیایی دور از انتظار نیست.
تا چند دهه پیش تب توسعه و پیشرفت صنعت، دنیا را فرا گرفته بود و بدون توجه به اینکه چه بلایی بر سر محیط زیست خود می آوریم فقط به فکر راندن ارابه بی روح توسعه به پیش بودیم اما گویی زمانی که آلودگی هوا، انباشت پسماندها، تلف شدن جانوران و نابودی گیاهان در زندگی انسان سر برآورد زنگ خطر نیز به صدا در آمد و انسان ها به خود آمدند و احساس کردند که باید ترمز توسعه افسار گسیخته کشیده شود اما می دانیم که هر تغییری دشوار و نیازمند کار بسیار است.
در این میان نقش آموزش به مرور پررنگ و پررنگ تر شد چون چندین نسل از انسان ها بدون توجه به مقوله محیط زیست و اینکه منابع زیستی تمام شدنی است، از آن فقط برای پیشرفت بهره برده بودند بنابراین تغییر چنین تفکری می توانست دشوار باشد از این رو کارشناسان به این نتیجه رسیدند که آموزش می تواند در این زمینه کارساز باشد؛ البته همگان معتقدند آموزش باید از دوران کودکی آغاز شود تا اهمیت موضوع در سرشت کودکان ریشه کند و در زمان بزرگسالی انسان هایی دوستدار محیط زیست باشند و در کنار آن از منابع محیط زیستی هم درست استفاده کنند در واقع نسل دوستدار محیط زیست تربیت شود، به این صورت بود که توسعه پایدار شکل گرفت.
در کنار همه این زیاده خواهی ها دو سال و نیم است که دنیا با ویروس کووید ۱۹ دست و پنجه نرم می کند که بر روی تمام مولفه ها از جمله محیط زیست تاثیر گذاشته است.
تقریبا ۱۵ مارس ۲۰۲۰ بود که ویروس مرگباری به نام کووید ۱۹ همه دنیا را تحت تاثیر قرار داد و اثرات زیانباری بر بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی انسان ها به جای گذاشت، دولت ها یکی از راه های مقابله با این ویروس را استفاده از ماسک، دستکش و مواد ضدعفونی کننده اعلام کرده بودند که اکنون بعد از گذشت بیش از دو سال اثرات منفی آن بر محیط زیست مشهود است.
معمولا هر جا چشم کار می کند در دشت ها، کنار رودخانه ها، جاده ها و حتی شهرها ماسک و دستکشی که به حال خود رها شده اند دیده می شود که به علت آلوده بودن می توانند به مرور علاوه بر ایجاد چهره نازیبا، آبهای زیر زمینی و منابع خاکی را آلوده کنند که گذر از این مقوله نیازمند آموزش است.
بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی حفظ محیط زیست در کشور، با بهره گیری از ظرفیت تشکل های مردم نهاد و فعالان محیط زیستی و تحت نظارت ادارات آموزش و مشارکت های مردمی حفاظت محیط زیست استان ها برنامه های آموزش همگانی محیط زیست را تدوین و اجرا کرده است.
ابوالقاسم موسوی مدیر کل دفتر مشارکت مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: ویروس کرونا تاثیر زیادی بر محیط زیست داشته بر این اساس سازمان محیط زیست در حال تدوین برنامه های آموزشی در دوران پساکرونا با بهره گیری از تجارب دوران کرونا است که امیدواریم آموزش های محیط زیست در قالب برنامه های هدفمند و کاربردی اجرایی در این زمینه شود.
وی افزود: این برنامه ها در حال حاضر با همکاری همه روسا و کارشناسان آموزش و مشارکت های مردمی حفاظت محیط زیست استان ها در حال تدوین است و در آنها بر حفظ محیط زیست بر دوران پسا کرونا تاکید شده است.
مدیر کل دفتر مشارکت مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط زیست درباره فعالیت های سازمان محیط زیست در راستای آموزش برای حفظ محیط زیست اظهار داشت: سازمان محیط زیست با توجه به وظیفه ذاتی خود در زمینه حفظ محیط زیست، همواره بر مقوله آموزش تاکید دارد بر این اساس با استفاده از ظرفیت تشکل های مردم نهاد و فعالان محیط زیست برنامه های آموزشس متنوعی را تدوین و اجرا کرده است.
موسوی ادامه داد: این آموزش ها برای عموم مردم و با هدف افزایش آگاهی و ترغیب حس مسئولیت فردی و اجتماعی محیط زیستی انجام می شود و موضوعاتی مانند پسماند، آب، تالاب، آلودگی هوا و شناخت محیط زیست اهم این آموزش ها را شامل می شود که بعضا همزمان با مناسبت های محیط زیستی اجرا می شود.
وی افزود: بخش دیگری از آموزش ها برای مخاطبان خاص و با هدف همراه کردن آنها در اجرای برنامه های حفاظت محیط زیست انجام می شود مانند آموزش به کشاورزان، صیادان و... و. و همچنین آموزش مجریان دولتی و تصمیم سازان نظیر دهیاران، شهرداران و... آموزش به معلمان و دانش آموزان نیز بخش قابل توجهی از برنامه های آموزش همگانی را شامل می شود.
مدیر کل دفتر مشارکت مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: در سال ۱۳۹۹ به رغم وجود پاندمی کرونا تعداد ۵۱۷ دوره آموزشی برای مخاطبانی که نام بردم در قالب موضوعات اشاره شده در سراسر کشور، با بهره گیری از ظرفیت فضای مجازی انجام شد. نحوه آموزش و آگاهی رسانی برای برخی مخاطبان خاص نظیر ائمه جمعه و جماعات، نمایندگان مجلس، استانداران، فرمانداران و ... متفاوت بوده و بعضاً با حضور آنها در مناطق تحت مدیریت و بازدید های میدانی شناخت مطلوب اتفاق می افتد.
وی ادامه داد: تشکل های مردم نهاد محیط زیستی و فعالان حوزه محیط زیست نیز همواره در انجام آموزش های همگانی در کنار متولیان دولتی بوده و اقدامات موثری طی سال ۱۳۹۹ انجام داده اند.
موسوی گفت: جوامع محلی حاشیه مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست نیز از جمله مخاطبان اثربخش در حفاظت مناطق و زیستگاههای حساس هستند که در آموزش همگانی همواره مورد توجه بوده اند به طوری که به رغم وجود شرایط سخت پاندمی کرونا طی سال ۱۳۹۹ نیز تعداد ۹۶ طرح با بهره مندی از این ظرفیت، اجرایی شده است.
وی افزود: در سال ۱۳۹۹ با همکاری مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری و روستایی وزارت کشور ۲۲ عنوان محتوای آموزشی در قالب طرح مدیریت محیط زیست، از طریق سامانه آن مرکز به دهیاران، اعضای شوراهای اسلامی شهر و روستا، کارکنان شهرداری ها، مدیران و کارشناسان مرتبط با مدیریت شهری و روستایی آموزش داده شد و این برنامه همچنان ادامه دارد.
مدیر کل دفتر مشارکت مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بهره گیری از ظرفیت صدا و سیما و همچنین رسانه های دیداری و شنیداری از جمله برنامه های آموزش محیط زیست در بخش آموزش همگانی است که طی سال ۱۳۹۹ علاوه بر ساخت و پخش مجموعه آموزشی طنز «شوخی شوخی» که هر شب از شبکه سه سیمای جمهوری اسلامی پخش می شود، حدود ۹۳۰ دقیقه فیلم، کلیپ و موشن گرافی آموزشی با موضوعات مختلف محیط زیستی تولید و از سیمای جمهوری اسلامی استان ها و همچنین فضای مجازی منتشر شد.
موسوی اظهار داشت: هر چند که تاکید ما بر اجرای برنامه های آموزشی به صورت مجازی و یا فایل الکترونیکی است اما بعضا نیاز است تا برخی آموزش ها به صورت نوشتاری در اختیار برخی مخاطبان قرار گیرد به این منظور در سال ۱۳۹۹ تعداد ۴۱۱ جلد کتاب، بروشور، نشریه و اینفوگرافی با موضوعات متنوع محیط زیستی، شناخت مناطق و تنوع زیستی استانی، محتوای آموزشی ویژه کودکان و نوجوانان و... در سراسر کشور تولید و توزیع شده است.
۹۰۱۴