به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، نگهداری مناسب آثار هنری و مجموعه های هنری و مرمت آنها یکی از ضرورت های حوزه فرهنگ و هنر است. مجموعه ها و مراکز هنری که چند دهه فعالیت مستمر داشته اند و متناسب با بهره برداری از آنها نسبت به حفاظت و مرمت آنها توجه نشده در حالی که حفاظت این مجموعه ها به عنوان میراث فرهنگی و هنری و همچنین اجرای برنامه های هنری و سابقه و نقشی که در عرصه هنر دارند ضرورت است.
یکی از رویکردهای معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره اخیر مرمت و بهسازی مجموعه های هنری و همچنین آثار ارزشمند هنری بود و در این مسیر موزه هنرهای معاصر تهران، تالارهای وحدت، سنگلج، هنر، رودکی و تئاتر شهر بهسازی و آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان نیز مرمت شد.
موزه هنرهای معاصر؛ اولویت حفاظت از بنا و گنجینه
موزه هنرهای معاصر جایگاه مهمی در هنر جامعه دارد و براساس ضرورت، طرح بهسازی موزه شکل گرفت و با در نظرگرفتن اصول تخصصی و مشخصه های موزه هنرهای معاصر تهران، بازسازی ها با همت و حمایت دولت تدبیر و امید در این دوره وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شد.
با توجه به نقش موزه هنرهای معاصر تهران در فضای هنر و برای فعالیت آن، ضرورت داشت تا سرعت انجام بهسازی هم مورد توجه قرار گیرد تا دوباره فعالیت موزه آغاز شود از این رو گروهی از متخصصان حوزه معماری، مرمت و هنرمندان به عنوان گروه مشورتی نیز روند بهسازی را نظارت کرده و به طور مستمر این روند را در بازسازی موزه هنرهای معاصر دنبال کردند.
براساس برنامه ریزی و هماهنگی های صورت گرفته و در ادامه تاکید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، عایق های حرارتی و رطوبتی پشت بام ها انجام و سه گالری موزه را هم از نظر ایمنی، حریق آماده و مجهز کردند تا آثار گنجینه به این گالری ها منتقل شود.
پس از این نیز عملیات بهسازی موزه آغاز و سپس فضای برودتی و حرارتی گنجینه تفکیک شد. این درحالی است که با تلاش متخصصان و معماران زبده کار کفپوش ها نیز تعویض و سایر بازسازی ها در این مکان هنری انجام گرفت.
موزه هنرهای معاصر تهران پس از بیش از ۴۰ سال، پروژه مرمت و بهسازی اساسی و گسترده را تجربه کرد و هر چند تاکنون دو سه نوبت بخش هایی از موزه مرمت شده بود اما در طرحی که از سال ۱۳۹۷ تا بهمن ۱۳۹۹ ادامه یافت مرمت و بازسازی جدی در بخش های مختلف موزه و از جمله گنجینه موزه انجام شد.
معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی به جای تداوم فعالیت موزه هنرهای معاصر تهران با وضعیت قبلی که گاهی نم و رطوبت به دیوارها و کف موزه نفوذ می کرد، تعطیلی مهمترین موزه هنری کشور را پذیرفت و اولویت را به حفاظت و مرمت این بنا و گنجینه مهم برای اهالی فرهنگ داد.
موزهٔ هنرهای معاصر تهران شامل جامع‌ترین و مهمترین گنجینه‌های هنر مدرن در خارج از اروپا و آمریکای شمالی و مالک یکی از ۵ تا ۱۰ مجموعهٔ مهم هنر نوگرا در دنیاست که همین امر ضرورت توجه و رسیدگی مستمر به آن را آشکار می‌کند.
سقف‌های نم‌زده گرفته، نبود تهویه و هوای گرم موزه هنرهای معاصر تهران در سال‌های پایانی فعالیت پیش از بهسازی، نگرانی‌هایی را در مورد تداوم فعالیت این موزه با شرایط قبلی و امکان آسیب بنا و آثار ایجاد کرده بود. همین امر بازسازی موزه ر ا در اولویت برنامه‌های معاونت هنری قرار داد و با حمایت دفتر طرح های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مرمت و بهسازی این موزه صورت گرفت. گرچه موزه هنرهای معاصر تهران بیش از دو سال تعطیل شد اما بازسازی موزه در بخش هایی مانند سقف، گنجینه، تاسیسات و ... انجام شد.
تاریخچه بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران
موزه هنرهای معاصر تهران که حالا بیش از ۴۰ سال از زمان تاسیس آن می گذرد، یکی از مهمترین گنجینه‌های هنر مدرن محسوب می‌شود که دارای آثار هنری زیادی از دوره تاریخی پایان جنگ جهانی دوم تا دهه ۱۹۸۰ است.
گفته می‌شود این مجموعه یکی از کامل‌ترین مجموعه‌های هنر اکسپرسیونیسم انتزاعی در جهان است که همه جنبش‌های هنری قرن ۱۹ و ۲۰ را پوشش می‌دهد.
در این مجموعه، آثار مختلفی از دوره‌های متفاوت کاری پابلو پیکاسو وجود دارد. همچنین «نقاشی دیواری روی زمینه قرمز هندی» اثر جکسون پولاک دیگر اثر شاخص موزه است که مشهورترین کار موزه و به لحاظ قیمتی، گران‌ترین اثر این مجموعه است. مجموعه بسیار معروف «مائو» و اثر «خودکشی» از اندی وارهول نیز از دیگر آثار شاخص موزه است. همچنین آثاری از بهمن محصص، پرویز کلانتری، حسین زنده‌رودی، محمود فرشچیان و مارکو گریگوریان در بخش نقاشی هنرمندان ایرانی وجود دارد.
پروژه مرمت موزه هنرهای معاصر تهران که از اردیبهشت سال ۹۷ آغاز و پس از گذشت بیش ۲ سال و بعد از تمام اما و اگرها دیماه ۹۹ به سرانجام رسید. پروژه ای که عنوان شده ۱۶ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان صرف آن شده و قرار بود کمتر ۶ ماه باسازی شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگویی، مرمت گالری های موزه هنرهای معاصر برای نگهداری آثار گنجینه در مدت بازسازی موزه را از اصلی ترین دلایل طولانی شدن پروژه بازسازی این موزه عنوان کرده و گفته بود در آغاز فرایند بازسازی بحث انتقال آثار به خارج از موزه مطرح شد که اگر این امکان وجود داشت سرعت فرآیند بازسازی بسیار افزایش می‌یافت؛ اما به دلیل نفیس بودن آثار تصمیم گرفته شد که آثار در موزه نگهداری شوند.
سید عباس صالحی ادامه داد: در نتیجه قرار شد گالری‌های موزه را در زمان فرآیند بازسازی تعطیل کنیم تا به محل موقت نگهداری آثار تبدیل شوند. برای اینکه بتوانیم موقتا آثار را در این گالری‌ها نگهداری کنیم، باید فضای گالری‌ها را نیز برای جلوگیری از آسیب به آثار گنجینه بازسازی می‌کردیم. همین امر باعث شد که فرآیند بازسازی طولانی‌تر شود.
صالحی همچنین درباره افزایش بودجه بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران، یادآور شده است: بودجه‌ای که در آغاز پروژه برای بازسازی موزه در نظر گرفته شده بود، ۶ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بود که صرف بازسازی گالری‌ها شد. پس از انتقال آثار گنجینه به گالری‌ها، فرآیند بازسازی گنجینه آغاز شد که هزینه آن ۱۰ میلیارد تومان برآورد شد. در نتیجه مجموع بودجه‌ای که صرف بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران شد، ۱۶ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بوده است.
معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاداسلامی هم درباره باسازی موزه هنرهای معاصر ،گفت: موزه هنرهای معاصر تهران در جهان و کشور دارای جایگاه ممتازی است. این مجموعه، یادخانه‌ای است از آثار معاصر ایران و جهان در قرنی پراتفاق، رنگین و پرحادثه و هم خاطره‌خانه‌ای است از مخاطبان علاقه‌مند و پیگیر.
سیدمجتبی حسینی، افزود: در این سال‌ها، موزه هنرهای معاصر تهران به دلیل تراکم برنامه‌ها و فعالیت‌هایی که در عرصه تجسمی، فرض خود می‌دانست، رویدادهای بسیاری را میزبانی کرد. همین تراکم و توقعات بود که باعث شد پاره‌ای از اقتضائات ضروری را به خود نبیند و به وضعیت آن کمتر رسیدگی شود. در این میان ما از آغاز دولت دوازدهم، با دو انتخاب مواجه بودیم؛ یکی امتداد و استمرار فعالیت‌ها و بسنده کردن به اصلاحات حداقلی و دوم پذیرش مسئولیت برای انجام اقدامات بزرگتر.
حسینی تاکید کرد: به طور کلی شاید مسئولان علاقه بیشتری به تاسیس داشته باشند تا به استقرار، اما فرض ما بر این بود که استقرار چنین بنایی ضرورت اجتناب‌ناپذیری است که باید به آن بپردازیم؛ بنابراین راه دشوارتر و پرتلاطم‌تر را انتخاب کردیم.
از فعالیت تا بازسازی موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان
موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان یکی از زیباترین و بزرگترین موزه های ایران و جنوب شرق است.
موزه هنرهای معاصر صنعتی شامل گنجینه‌ای غنی و دیدنی از هنرهای معاصر و شامل آثار ارزشمندی از هنرمندان ایرانی و خارجی است که در شهر کرمان، واقع است. به گفته سید مجتبی حسینی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، این موزه نیازمند توجه و رسیدگی مستمر است و استمرار حیات یک پدیده به رسیدگی‌های مستمر نیاز دارد.
در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پس از بازدید از آثار این موزه و ضرورت مرمت تعدادی از آثار، با استانداری کرمان مذاکره کرد و با توجه به ضرورت مرمت آثار گنجینه موزه هنرهای صنعتی کرمان با حمایت استانداری و با هماهنگی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط گروهی از متخصصان مرمت، وضعیت آثار گنینه موزه هنرهای صنعتی کرمان مطالعه و ارزیابی و پس از آن مرمت آثار انجام شد.
در این موزه ۱۲۰۰ اثر هنری نگهداری می‌شود. در حدود نیمی از آثار متعلق به علی‌اکبر صنعتی بوده و مابقی به سایر هنرمندان معاصر ایرانی و خارجی تعلق دارد سایر آثار موجود در موزه متعلق به بیش از ۸۳ هنرمند معاصر ایرانی و ۱۶ هنرمند خارجی است که می‌توان گفت بعد از موزه هنرهای معاصر تهران آثار موجود در این موزه در ایران منحصر به فرد است. از ویژگی‌های این موزه معماری آن است؛ بنای موزه از خشت و آجر ساخته شده و سقف آن به شیوه معماری سنتی ایران گنبدی است.
بنای این موزه نزدیک به ۸۰ سال پیش توسط مردی نیکوکار به نام حاج اکبر صنعتی زاده جهت پرورشگاهی برای کودکان یتیم ساخته شد. این محل از آن زمان تا حدود ۴۰ سال پرورشگاه بوده است و آموزش و رفتار پر از مهر حاج اکبر از بچه هاو کودکان این پرورشگاه افرادی نام آور ساخت از جمله سید علی اکبر صنعتی که در ۸ سالگی بعد از فوت پدر ،مادرش که از عهده سرپرستی وی بر نمی آمد او را به پرورشگاه سپرد و و با آشکار شدن استعداد نقاشی و مجسمه سازی کودک با ذوق حاج اکبر موسس مهربان پرورشگاه وی را مورد تشویق و حمایت قرار داد.
در سال ۱۳۴۰ کتابخانه ای به همت عبدالحسین صنعتی زاده فرزند مرحوم حاج اکبر در سمت چپ ورودی پروشگاه بنا شد که در هنگام باز سازی موزه این کتابخانه نیز مرمت و اکنون به عنوان کتابخانه تخصصی هنر با منابع هنری پذیرای علاقمندان به هنرو پژوهش می باشد. این کتابخانه دارای ۱۵۷۰۰ جلد کتابهای تخصصی هنربوده و ۳۰۰ عضو فعال دارد. در سال ۱۳۵۶ این محل برای نگهداری و نمایش آثار سید علی اکبر هنرمند، نقاش و مجسمه ساز و آثار سایر هنرمندان ایران و جهان به موزه تبدیل شد.
علاوه بر آثار استاد صنعتی آثاری از هنرمندان مشهور ایران از جمله کمال المک پرویز تناولی نصیری، وزیری، طباطبایی، بهجت صدر، منصوره حسینی، منیر فرمانفرماییان، غلامحسین نامی، محمد ابرهیم جعفری، حسین محجوب و... نیز هنرمندان خارجی مانند اگوست رودن، هنری مور بوناتی، کاندینسکی و ازارلی، اشلامینگر آلبر مارکه به این موزه انتقال یافت و از آن پس نیز آثاری دیگر تهیه و به فهرست آثار اضافه گردید. و هم اکنون نزدیک به ۱۵۰۰ اثر از آثار نقاشی و مجسمه های هنرمندان بنام ایران و دنیا در آن نگهداری می شود.
در سال ۱۳۸۲ موزه جهت تعمیر و مرمت تعطیل و پس ازسه سال در دی ماه ۱۳۸۵ گشایش یافت ودرهمان سال تعدادی از آثار نقاشی و وسایل شخصی سهراب سپهری توسط خواهرش پروانه سپهری به این موزه اهدا گردید.
بخش اول موزه با دارا بودن ۶ گالری به آثار سید علی اکبر صنعتی هنرمندان دهه ۲۰ و ۳۰ آثار خارجی آثار شخصی و نقاشی سهراب سپهری و نقش های قالی و... اختصاص یافته است.
تعمیر و مرمت بخش دوم موزه با حفظ بنای سنتی آن در خرداد ۱۳۹۲ آغاز و با پایان یافتن آن در آبان ۱۳۹۲ افتتاح گردید. این بخش نیز با ۶ گالری اختصاص به برپایی نمایشگاه های دوره ای و متغیر هنرمندان استان وایران در رشته های مختلف دارد. از زمان افتتاح تا آغاز سال جدید (فروردین ۱۳۹۳)۱۲ نمایشگاه در رشته های مختلف هنری درآنها برپا گردیده است.
دیگر اقدامات معاونت هنری در محافظت از مجموعه های ارزشمند هنری
بازسازی سالن اصلی تئاتر شهر و تجهیزات فنی صحنه توسط شرکت دانش بیان داخلی و بهسازی سیستم گرمایشی و سرمایشی و نصب سیستم اعلام حریق و بازسازی تالار سنگلج، نوسازی تالار هنر و تجهیز و بهسازی تالار قشقایی و سایه و بهسازی و مرمت و تجهیز تالار وحدت، مجموعه برجآزادی، تالار رودکی و حافظ، خرید و نصب میز صدا با تکنولوژی جدید برای تالار وحدت و ... نیز از اقداماتی است که برای محافظت از مجموعه های ارزشمند هنری در دوره چهارساله دولت دوازدهم در دستور کار قرار گرفت و به سرانجام رسید.