به گزارش روز یکشنبه دفتر تبلیغات اسلامی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی گفت: امام جواد(ع) با تدابیر هوشمندانه ای که به کار گرفتند، علی رغم دوران کوتاه امامتشان توانستند نقش بی بدیلی در عبور جامعه شیعه از این بحران ایفا کنند.
حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا مطهری به تبیین نقش آن حضرت در حفظ و صیانت از تشیع پرداخت و اظهار داشت: در دوره‌ای که ایشان به امامت رسیدند، بحران‌های فکری و فرهنگی و انحرافات عقیدتی، جامعه مسلمانان را فرا گرفته‌بود.
وی با اشاره به ادله ایجاد بحران‌های فکری و فرهنگی و انحرافات عقیدتی گفت: شکل گیری جریان‌های انحرافی و ورود افکار سایر ملل در میان مسلمانان، از جمله چالش‌هایی بود که جریان تشیع در آن دوران را با بحران مواجه کرده‌بود.
نقش بی بدیل امام جواد(ع) در عبور جامعه شیعی از بحران‌ها
رییس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: بزرگان فرق مختلف در مواجهه با این بحران‌ها گرفتار شدند و حتی دستگاه حاکم نیز نتوانست آن گرفتاری‌ها و بحران ها را برطرف کند، اما امام جواد(ع) با تدابیر هوشمندانه‌ای که به کار گرفتند، علی رغم دوران کوتاه امامتشان توانستند نقش بی‌بدیلی در عبور جامعه شیعه از این بحران ایفا کنند.
وی با بیان اینکه امام جواد(ع) در سنین کودکی به امامت و در سنین جوانی به شهادت رسیدند، افزود: آن حضرت در این فاصله اندک به خوبی توانستند اقدامات مهم و ارزنده‌ای را انجام دهند و جامعه شیعه را از بحران‌ها نجات بخشند.
مطهری با بیان اینکه یکی از راهکارهای امام جواد(ع) برای حفظ تشیع، مقابله با جریان های انحرافی بود، عنوان کرد: برخی از این جریان‌ها مانند واقفیه از درون مذهب تشیع بود و برخی دیگر مانند فتنه «خلق قرآن» نیز اختصاص به شیعیان نداشت؛ فتنه «خلق قرآن» فتنه ای را در درون جامعه پدید آورد و حتی دستگاه خلافت عباسی هم به آن دامن زد، اما امام جواد(ع) با تدابیر هوشمندانه خود جامعه شیعه را از ورود به این فتنه برحذر داشتند.
وی، اقدام دیگر امام جواد(ع) برای حفظ تشیع را «زدودن انحرافات از تشیع» دانست و تاکید کرد: یکی از مهم ترین خطراتی که همه جوامع به ویژه جامعه شیعه را تهدید می کند، تحریفات و انحرافاتی است که پیرامون مباحث مکتبی شکل می گیرد؛ در آن دوران، «واقفیه» و «غالیان» خطر بزرگی برای تشیع به شمار می رفتند و امام جواد(ع) با مقابله و زدودن این انحرافات، مکتب اصیل تشیع را حفظ کردند.
مطهری در تبیین علت امامت امام جواد(ع) در سنین کودکی خاطرنشان کرد: در آن دوران، جامعه شیعه به عصر غیبت نزدیک می شد و می توان کم سن و سال بودن ایشان را مقدمه ای برای ورود جامعه به عصر غیبت تلقی کرد، زیرا بعد از امامت ایشان افکار عمومی به نوعی امامت در سنین کودکی را پذیرفتند، چنانکه در آغاز امامت امام هادی(ع) علی رغم آنکه ایشان نیز در کودکی به امامت رسیدند، مخالفتی با ایشان صورت نگرفت.
وی، اهتمام امام جواد(ع) به هم گرایی اسلامی برای حفظ کیان تشیع اشاره کرد و با اشاره به اینکه ایشان از طریق وحدت و حفظ یکپارچگی امت اسلامی از کیان تشیع صیانت کردند، گفت: ایشان همواره شیعیان و پیروان خودشان را بر حفظ یکپارچگی امت اسلامی سفارش می کردند و این حفظ وحدت و یکپارچگی اسلامی به طور خودکار حفظ شیعیان را به دنبال داشت؛ ایشان همواره تلاش داشتند تا جامعه شیعه جامعه ای جدا از دیگر مسلمانان معرفی نشود.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: امام جواد(ع) حتی با مخالفان فکری خودشان مناظره می‌کردند و همواره سعی داشتند که باورها و مقدسات دیگران مورد اهانت قرار نگیرد و این بدان جهت بود که هم گرایی، سبب رفع تهدید از جامعه می شد و وقتی تهدید از یک جامعه برداشته شود، بدون شک آن جامعه حفظ خواهد شد.
اقدامات امام جواد(ع) برای صیانت از تشیع
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم نیز ارتباط با مردم، تبیین مبانی اسلام و مرزبندی مکتب تشیع با عامه را از اقدامات امام جواد(ع) در راستای صیانت از تشیع دانست.
حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر ذاکری به تبیین نقش آن حضرت(ع) در حفظ و گسترش تشیع پرداخت و گفت: یکی از رسالت های اصلی ائمه معصومین(ع) همواره این بوده است که در برابر تحریفاتی که اسلام را مورد تهدید قرار می داد، ایستادگی کرده و اسلام حقیقی و ناب را حفظ کرده و به جامعه عرضه کنند.
وی با اشاره به دشمنی‌های بنی امیه و بنی عباس با ائمه معصومین(ع) و محدودیت‌هایی که برای این بزرگواران ایجاد می کردند، ادامه داد: ائمه معصومین(ع) از طریق ارتباط با شیعیان از طرق مختلف همواره سعی داشتند تا اهداف مکتب الهی را در جامعه نهادینه کرده و مکتب تشیع را حفظ کنند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه ائمه معصومین(ع) همچنین از طریق تبیین دستورات اسلام و احکام الهی نیز به صیانت از مکتب تشیع می پرداختند، عنوان کرد: امام جواد(ع) از فرصت‌هایی که پیش می‌آمد در این زمینه بهره می‌بردند و احکام اسلام را مورد تبیین قرار می‌دادند.
وی با ذکر چند نمونه از اقدامات امام جواد(ع) در راستای تبیین دستورات اسلام ناب و راستین جهت حفظ مکتب تشیع گفت: ایشان در مناظرات خودشان به صورت بسیار کامل و مستدل حدود و مرزهای میان مکتب تشیع و مکتب عامه را روشن می‌ساختند.
ذاکری با اشاره به اینکه مناظرات امام جواد(ع) و پاسخ‌های عالمانه ای که ایشان به علمای آن دوران می‌دادند سبب علاقه‌مندی مردم به مکتب تشیع می‌شد، گفت: ایشان همواره روایات یا اخباری که جعلی و نادرست بود را نقد و بررسی می‌کردند و دلایل و شواهد بطلان آنها را به اثبات می رساندند تا اسلام حقیقی برای مردم روشن شده و مبانی تشیع مورد تبیین قرارگیرد.
وی در پایان اضافه کرد: امام جواد(ع) ۹ ساله بودند که مأمون عباسی دختر خود را به عقد ایشان در آورد، از این رو عده‌ای به این موضوع اعتراض کرده و نسبت به علمیت و سن امام(ع) اشکال کردند، اما مأمون به آنها گفت «معتقدم ابن الرضا(ع) از شما فقیه تر و اعلم به خدا و رسول است و احکام محکم و متشابه را به خوبی می داند، اگر باور ندارید جلسه ای برگزار کرده و با او به مناظره بنشینید»؛ به همین جهت مناظره‌ای برگزار شد و امام(ع) در آن جلسه به سؤالات بزرگانی همچون «یحیی بن اکثم» پاسخ های عالمانه دادند که خود همین موضوع نیز اسباب علاقه مندی بسیاری از افراد به مکتب تشیع را فراهم کرد.
مبارزه و ایستادگی امام جواد(ع) در برابر فرقه‌های انحرافی
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی نیز با اشاره به مبارزه و ایستادگی امام جواد(ع) در برابر فرقه‌های انحرافی و تلاش ایشان برای تبیین و تفکیک مکتب تشیع گفت: امام جواد(ع) هم مانند سایر ائمه معصومین(ع) نقش بسزایی در گسترش تشیع داشتند که یکی از نقش ها را می توان روایاتی دانست که از سوی ایشان صادر شده‌است.
حجت الاسلام والمسلمین مصطفی صادقی به تبیین نقش ایشان در گسترش تشیع پرداخت و گفت: یک مورد از جهاتی که امام جواد(ع) به وسیله آن تشیع را گسترش دادند، ارتباط خانوادگی ایشان با دستگاه خلافت بود، زیرا ایشان داماد خلیفه بودند و این مورد توجهات را به سوی تشیع جلب می کرد.
وی با اشاره به مبارزه و ایستادگی امام جواد(ع) در برابر فرقه های انحرافی و تلاش ایشان برای تبیین و تفکیک مکتب تشیع ادامه داد: امام جواد(ع) هم مانند سایر ائمه معصومین(ع) نقش بسزایی در گسترش تشیع داشتند که یکی از نقش ها را می توان روایاتی دانست که از سوی ایشان صادر شده است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه امام جواد(ع) از طریق تقویت و توسعه شبکه وکالت اسباب گسترش تشیع را فراهم نمودند، ابراز داشت: در آن دوران ارتباط مستقیم ائمه معصومین(ع) با برخی مناطق امکان پذیر نبود، از این جهت ایشان از طریق وکلا و نمایندگان خود با مردم ارتباط داشتند و به امور آنها رسیدگی می‌کردند.
وی اضافه کرد: به یک معنا اختلافی که در مورد سن امام جواد(ع) در دوران امامت ایشان وجود دارد نیز از آن جهت که یک مسأله جدید و نوپدید بود، اسباب گسترش تشیع و جلب توجهات به سوی شیعه را فراهم کرد.
صادقی به تبیین علت امامت امام جواد(ع) در سنین کودکی از دیدگاه کلامی پرداخت و عنوان کرد: این موضوع را می توان تقدیر الهی در راستای آمادگی شیعیان برای عصر غیبت معنا کرد، زیرا امام زمان(ع) نیز در سنین کودکی به امامت رسیده و سپس مساله غیبت برای ایشان پدید آمد.
وی افزود: از نگاه عادی و سطحی نیز اگر به این موضوع بنگریم نیز باید دانست که امام رضا(ع) در سنین بالا صاحب فرزند شدند، از این جهت هنگامی که از دنیا رفتند و به شهادت رسیدند، طبیعتاً امام جواد(ع) که دارای سن کمی بودند به مقام امامت نائل آمدند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پایان علت دوری امام جواد(ع) از امام رضا(ع) را مورد توجه قرار داد و ابراز کرد: هنگامی که امام رضا(ع) به وسیله مامون عباسی به ایران منتقل شدند و ماجرای ولیعهدی پیش آمد، یکی از تدابیر ایشان این بود که مدینه از خاندان اهل بیت(ع) خالی نباشد، از این جهت امام جواد(ع) از ایشان دور بودند.