به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا، پس از برچیده شده مدارس خشت و گلی در کشور، امسال استانداردسازی مدارس عشایری با جمعیت ۲۰۸ هزار و ۴۴۸ دانش آموز محصل در ۶ هزار و ۶۴۳ مدرسه در اولویت قرار گرفت.
تحصیل دانش آموزان در مناطق عشایری و سخت گذر (صعب العبور) همواره با کمبود شدید امکانات آموزشی از نبود مدارس مناسب گرفته تا کمبود معلم همراه بوده است.
۱۸ هزار و ۹۷۱ نفر به عنوان کارکنان مدارس عشایری در ۱۳ هزار و ۳۵۲ کلاس درس مشغول فعالیت هستند اما این جمعیت گسترده همواره با محرومیت هایی برای فعالیت های آموزشی رو به رو بوده اند، مانند: نداشتن معلم و استفاده از تدریس ۵۴۴ سرباز معلم، نداشتن یا غیراستاندارد بودن ساختمان و سرویس های بهداشتی مدارس و مشکلات و معضلات فرهنگی برای ادامه تحصیل دختران دانش آموز.
به گفته مدیرکل دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر وزارت آموزش‌وپرورش، ۵۱۷ ساختمان نیازمند بازسازی اساسی در مدارس عشایری، ۵۰۹ مدرسه کانکسی نامناسب، ۳۵۶ مدرسه چادری نیازمند تعویض، ۹۲۵ مدرسه فاقد سرویس بهداشتی، هزار و ۲۳۲ مدرسه دارای سرویس بهداشتی نامناسب، ۲ هزار و ۹۶۳ مدرسه نیازمند تعبیه سرویس بهداشتی و سه هزار و ۱۹۹ مدرسه فاقد آبخوری در مدارس عشایری وجود دارد که تعمیر یا بازسازی آنها برای ادامه تحصیل دانش آموزان حائز اهمیت است.
ساخت مدارس با سازه های نوین و استاندارد، متناسب با روحیه دانش آموزان در سنین مختلف موضوعی است که به مراتب در اسناد بالادستی وزارت آموزش و پرورش از جمله سند بنیادین بر آن تاکید شده است؛ چرا که به این واسطه می توان نشاط و انگیزه بیشتری در کودکان و نوجوانان ایجاد کرد.
از سوی دیگر، استانداردسازی مدارس در وهله نخست گامی موثر برای شکوفایی مدارس عشایری محسوب می شود؛ چرا که به این واسطه حجم گسترده ای از مشکلات مربوط به سرمایش، گرمایش، تهویه و راحتی دانش آموزان رفع می شود تا این دانش آموزان بتوانند از مدرسه به عنوان سرپناهی امن برای گذراندن دوران تحصیل خود استفاده کنند.
در راستای ضرورت توجه به مدارس عشایری، رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور اعلام کرد که مساله امروز در حوزه مدارس کشور، توجه به مدارس عشایری است. امروز برای ایجاد عدالت آموزشی باید در مدارس عشایری حداقل‌های آموزشی ایجاد کرد، از این رو یکی از محورهای همایش ملی «مدرسه ایرانی، معماری ایرانی» به عنوان استانداردسازی مدارس عشایری انتخاب شد.
مهرالله رخشانی مهر رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا اظهار داشت: اولویت امسال سازمان نوسازی مدارس، رسیدگی و بهبود وضعیت مدارس عشایری است، از این رو به دنبال یک معماری خاص برای مدارس این مناطق بودیم که یک کار اساسی شکل گیرد.
وی افزود: مدارس بسیاری برای دانش آموزان عشایر مستقر در محل ثابت ساخته شده است؛ البته مردم عشایر به صورت کوچ رو و ثابت در این مناطق زندگی می کنند که جمعیت دانش آموزی آنها به ۱۰ نفر هم نمی رسد.
رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور خاطرنشان کرد: کانکس های استاندارد آموزشی نیاز دانش آموزان در مناطق با جمعیت کم و کپرها نیز نیاز دانش آموزان کوچ رو را رفع می کنند.
رخشانی مهر ادامه داد: سازمان نوسازی مدارس به دنبال این بود که برای عشایر کوچ رو و مناطق با جمعیت دانش آموزی کم، کاری خاص انجام شود؛ از این رو، به مجموعه مهندسان معمار پیشنهاد شد که در همایش مدرسه ایرانی، معماری ایرانی به عنوان یکی از سرفصل ها و به نام مدارس عشایری نامگذاری شود.
وی اظهار داشت: به این واسطه در این همایش سازه های معماری به روز با مصالح بومی مناطق عشایری پیشنهاد شد تا سازه های سنتی به سازه پیشرفته تر تبدیل شود که در آنها به سرمایش و گرمایش و دکوراسیون داخلی هم توجه شود.
رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس، در خصوص سازه های معماری به روز مدارس عشایر توضیح داد: مدارس کپری جزوی از معماری مناطق عشایری هستند که عشایر کوچ رو ناگزیر باید از این سازه به دلیل راحتی در ساخت استفاده کنند، حتی بسیاری از مردم مناطق هم در همین کپرها زندگی می کنند.
رخشانی مهر افزود: مهندسان، طراحی سازه های جدید و مدارس کپری نوین و علمی را مورد توجه قرار داده اند که این طرح در زمان حاضر وارد مرحله اجرا شده است.
مهندسان کشور طرح های بسیاری برای ساخت مدارس نوین عشایری ارائه کردند که در نهایت تعدادی از آنها در حال حاضر در استان هایی مانند هرمزگان درحال اجرا است. مدرسه ابتدایی یک کلاسه پرکوه بندر جاسک با اقلیم گرم و مرطوب و مدرسه ابتدایی سه کلاسه پای تاوه بستک با اقلیم گرم و خشک از جمله این مدارس است.
مدرسه ابتدایی یک کلاسه پرکوه بندر جاسک با اقلیم گرم و مرطوب
این طرح امکان استفاده همزمان دختران و پسران را به گونه ای فراهم می کند که هر 2 گروه فضایی متعلق به خود را داشته باشند.
بهره مندی از مصالح و رنگ هماهنگ با اقلیم و خاک منطقه به عنوان عمده مصالح، معماری ساده و هماهنگ با بافت روستا، استفاده از معماری پایدار و مصالح بومی و سبز منطقه، استفاده از برگ درخت منطقه به عنوان سایه انداز در فضاهای نیمه باز و بهره مندی از نور مناسب با استفاده از تابش بند و مشبک های پنجره ها برای کنترل نور در این طرح مورد توجه قرار گرفته است.
همچنین در این طرح به موارد اساسی مانند طراحی فضاهای باز مرکزی، نیمه باز و سایه انداز در فضای حیاط برای حداکثر استفاده از سایه نیز توجه شده است.
نورگیر سقفی نیز کلاس را به 2 فضا تقسیم می کند تا یک معلم همزمان بتواند به ۲ پایه از دانش آموزان در یک کلاس آموزش دهد.
مدرسه ابتدایی سه کلاسه پای تاوه بستک با اقلیم گرم و خشک
سادگی و سهولت در ساخت و ساز با روش های بومی در این طرح مورد توجه قرار گرفته است تا هر سه کلاس در یک راستا و فضاهای اداری، خدماتی و پشتیبانی ساخته شود.
حیاط مرکزی هم با الهام گرفتن از معماری گذشته با ظرفیت برگزاری مراسم ها طراحی شده و مکان یابی ساختمان در سایت هم به گونه ای است که امکان گسترش آن وجود داشته باشد.
همچنین قرارگیری کاربری های مختلف مدرسه با هدف تعامل با بخش های دیگر، هم استقلال را رعایت می کند و هم به سلسله مراتب فضایی با توجه به اقلیم منطقه توجه شده است.
ایجاد حداکثر سایه انداز سایه بان، کنترل ورود نور طبیعی به فضاهای بسته، ایجاد فضاهای خوانا و ساده در عین توجه به اصول زیباشناختی به برقراری جریان مطلوب هوا از جنوب و تهویه ساختمان نیز کمک می کند.
آب انبار و فضاهای ورزشی هم طوری طراحی شده است که می توانند همزمان از خارج مدرسه مورد استفاده قرار گیرند.
رفع نیازهای مدارس عشایری سقف اعتبار ندارد
رخشانی مهر هچنین درخصوص سایر اقدام های سازمان نوسازی مدارس برای دانش آموزان مناطق عشایری اظهار داشت: اقدامات کوتاه مدت بسیاری باید برای مدارس عشایر انجام شود؛ بنابراین یک تفاهم نامه با سازمان عشایری منعقد شده که بر این اساس سازمان عشایری زمین و زیرساخت های لازم را در اختیار سازمان نوسازی مدارس قرار دهد تا مدرسه ایجاد کنیم.
معاون وزیر آموزش و پرورش یادآور شد: همچنین یک جلسه با حضور مدیران حوزه‌های پرجمعیت عشایری برگزار و مقرر شد که نیازهای آنی مدارس عشایری مانند سیستم های گرمایشی همچون بخاری های نفتی استاندارد قابل جا به جایی، چادر و غیره خریداری شود.
رخشانی مهر گفت: نیازهای کوتاه مدت مدارس عشایری از محل منابع ۱۴۰۰ رفع می شود و با توجه به کم بودن این نیازها، سقف اعتبار ندارند.
۴۶۰ میلیارد تومان برای سرویس‌های بهداشتی مدارس عشایری
وی همچنین در خصوص بهبود وضعیت بهداشتی مدارس عشایر گفت: ۴۶۰ میلیارد تومان اعتبار برای احداث سرویس های بهداشتی در مدارس به استان‌ها اعلام شده است.
رخشانی مهر خاطرنشان کرد: مدارس عشایر در اولویت قرار دارند و مقدمات کار برای بازسازی سرویس های بهداشتی مدارس در حال انجام است.
محمدرضا سیفی مدیرکل دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر وزارت آموزش‌وپرورش پیشتر به خبرنگار ایرنا گفته بود: امسال سال رونق و شکوفایی فضا و تجهیزات مدارس عشایری است، سازمان نوسازی، تجهیز و توسعه مدارس کشور در این راستا پنج هزار میلیارد ریال اعتبار برای بهسازی، ساخت سرویس های بهداشتی در مدارس عشایری اختصاص داده است.