مسعود منصور روز چهارشنبه در نخستین همایش بین المللی و هشتمین همایش ملی مرتعداری ایران که در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، با تاکید بر اهمیت منابع طبیعی و ضرورت حفظ آن، افزود: وجود بیش از هشت هزار گونه گیاهی، اهمیت و جایگاهی ممتاز به مراتع کشور داده است و در کنار آن تامین ۴۰ درصد علوفه مورد نیاز دام کشور و استفاده ۲۰۰ هزار خانوار عشایری از این عرصه ها بر لزوم حفظ آن افزوده است.
وی اظهار داشت: مدیریت منابع طبیعی در کشورهای در حال توسعه و از جمله کشور ما، پیچیده و سخت است، زیرا بسیاری از کشورهای توسعه یافته بدون توجه به موضوع توسعه پایدار، رشد خود را محقق کرده‌اند و اکنون برای کشورهای در حال توسعه تکالیفی را مقرر کرده اند.
معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت: حفظ پوشش گیاهی، بهره برداری مستقیم از عرصه ها توسط دامداران و عشایر و از دیگر سو طرح های توسعه، سه ضلعی است که باید در بخش مراتع کشور مورد توجه باشد و به همین دلیل مشکلات کشور در تنظیم این اکوسیستم بسیار پیچیده است.
منصور عنوان کرد: به اعتقاد ما وجود فاصله بین نگاه سازمان متولی و سایر بخش‌ها در موضوع توسعه موجب شده تا همگرایی لازم صورت نبندد و این وضعیت، توفیق ما در حفظ و احیای مراتع را دست نایافتنی می‌کند.
وی گفت: کارشناسان باید با حضور مستمر، بر نحوه مدیریت مرتع نظارت کافی داشته باشند، تا با توجه به شرایط اقلیمی و فرهنگی منطقه، امکان برنامه ریزی درست فراهم شود و به همین دلیل ارتباط با تشکل ها و انجمن های صنفی و بهره برداران در کنار کارشناسان فنی سازمان، باید تقویت شود.
وی افزود: از سویی نیاز است تا متخصصان دانشگاهی و انجمن‌های مرتبط با موضوع مراتع، ارتباط نزدیکی با سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری داشته باشند تا نگاه تجربی و اجرایی در کنار دستاوردهای علمی به بهبود مدیریت مراتع منجر شود.
رییس سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری ادامه داد: وجود مراتع تنها برای تعلیف دام اهمیت ندارد، بلکه باید رویکرد مرتعداری به صورت تلفیقی برنامه ریزی شود و استفاده تک بعدی از مراتع جای خود را به توسعه سایر راه های بهره‌بردای از آن، از جمله توسعه گیاهان دارویی تغییر دهد.
منصور عنوان کرد: ما در برداشت، فراوری و بسته بندی محصولات فرعی مرتعی نیز دچار ضعف هستیم و این موضوع باید با نگاه به اقتصاد مقاومتی، که درون زا و مبتنی بر استفاده از ظرفیت داخلی کشور است، به خصوص در مورد گیاهان دارویی مورد واکاوی و بازنگری قرار گیرد.
وی گفت: دستورالعمل مرتبط با ممیزی مراتع مورد بازنگری قرار گرفته و شیوه نامه آن اصلاح و ابلاغ شده است تا شرح خدمات مرتبط با طرح مراتع بر پایه مرتعداری تلفیقی ارائه شود و امکان جبران عقب ماندگی های گذشته در این بخش فراهم شود.
وی با اشاره به قانون ملی شدن مراتع در گذشته گفت: قانونگذار بهره بردای از مراتع را بر اساس طرح توسعه در نظر گرفته است و اجازه نداده است تا چرای دام بدون هیچ برنامه ریزی صورت گیرد.
معاون وزیر جهاد کشاورزی افزود: برنامه ریزی شده است تا پایان سال ۱۴۰۰، طرح ممیزی مراتع کشور بعد از حدود ۵۰ سال از زمان قانون ملی شدن مراتع نهایی شود که این موضوع در کنار احیای مراتع، به اشتغال‌زایی برای متخصصان و دانشجویان رشته مرتع کمک خواهد کرد.
وجود مراتع، ثروتی بزرگ
رییس دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این همایش گفت: وجود مراتع یک ثروت بزرگ برای کشور است که اکنون حفاظت از آن بر عهده ما قرار دارد زیرا مساله مراتع و بحران های گریبانگیر آن در کشور ما با تمام دنیا متفاوت است.
دکتر محمد کافی افزود: سایر کشورها یا دارای اکوسیستمی مبتنی بر بارندگی فراوان هستند که از همه ظرفیت آن بهره‌برداری می‌کنند و یا بسیار خشک هستند، که نوع استفاده آنها از مراتعشان با آنچه که ما انجام می دهیم، بسیار متفاوت است.
وی ادامه داد: کشور ما ترکیبی از این ۲ اکوسیستم را دارد و اگر به درستی برنامه‌ریزی نکرده و از این منابع خداداد حفاظت نکند، بحران کنونی این بخش در آینده بسیار تشدید خواهد شد.
عضو هیات علمی گروه فیزیولوژی گیاهان زراعی عنوان کرد: وقتی واژه بحران مورد استفاده قرار می‌گیرد، فقط متولیان مسوول، دارای وظیفه شمرده نمی شوند، بلکه کل جامعه باید وارد این حوزه شده و تمام بزرگان و افراد تصمیم ساز کلان کشور باید وجود مراتع را میراث بزرگ کشور دانسته و آنرا از گزند آسیبها حفظ کنند.
کافی با اشاره به وجود انواع پوشش های گیاهی و گونه های جانوری در مراتع کشور، که در طول میلیونها سال تشکیل شده است، گفت: محدود کردن بهره برداری از مراتع، به برداشت علوفه آن کار بسیار اشتباهی است و باید برنامه ریزی مناسب تری را برای این حوزه در نظر بگیریم.
رییس دانشگاه فردوسی با تاکید بر اینکه کنترل و حفاظت از مراتع تنها بر گردن یک سازمان و نهاد نیست، افزود: تامین علوفه دام از مراتع، در تضاد با حفاظت از این منابع است و به همین دلیل باید ریشه این تضاد را در جای دیگر جستجو کرد و این نیز مستلزم ایجاد فرهنگی غنی متناسب با جوامع بهره بردار در کشور است.
وی اظهار کرد: تاکنون ما از این نعمت خداداد، بیش از حد خود برداشت کرده‌ایم و باید اکنون بدهی خود را پرداخت کنیم و آشتی بین حافظان، بهره برداران و مراتع ایجاد شود و این نیز در بی برنامگی و ناهماهنگی ریشه دارد.
همایش ملی مرتعداری ایران که با حضور استادان و صاحبنظرانی از دانشگاه‌های تهران، زابل، تربیت مدرس، علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری و دانشگاه فردوسی مشهد برپا شده، در مدت ۲ روز برگزاری با محوریت "اکوسیستم مرتع در بحران" به موضوعاتی چون بوم‌شناسی و احیای مراتع، تهدیدات و مخاطرات، سیاست و مدیریت، تولیدات و خدمات و ارزیابی و پایش می پردازد.